به بهانه روز جهانی عصای سفید؛ روایت معلم تونسی از چاپ نخستین قرآن بریل
آوای سنت : «محمد الراجحی»، نخستین کسی بود که در تونس قرآن را به خط بریل برای نابینایان طراحی کرد. او که چند کتاب درسی و فرهنگی را به خط بریل طراحی کرده بود، به این فکر افتاد که از علم و توانایی خود استفاده کند تا نسخه‌های بریل قرآن کریم را به دست نابینایان سراسر جهان برساند.
به نقل از پایگاه خبری الفجر تونس، مصحف بریل در تونس در سال ۱۹۷۵ برای نخستین‌بار به همت معلمی فرهیخته نگاشته شد تا کلام وحی در جان و دل تمام نابینایان بنشیند.
محمد الراجحی اولین کسی بود که در تونس قرآن را به خط بریل برای روشندلان طراحی کرد. او که پیش از این چند کتاب درسی و فرهنگی را به خط بریل طراحی کرده بود، به این فکر افتاد که از علم و توانایی خود استفاده کند تا نسخه‌های بریل قرآن کریم را به نابینایان سراسر جهان برساند. محمد الراجحی در طول دهه ۷۰ میلادی به چاپ و نشر حروف ابجد نقطه‌ای همت گذاشت و برای نخستین بار نسخه‌های بریل را منتشر و در سراسر جهان اسلام توزیع کرد. روز ۱۵ اکتبر برابر با ۲۴ مهرماه روز عصای سفید و روز جهانی نابینایان نامگذاری شده است. به همین مناسبت مروری بر زندگی و فعالیت‌های محمد الراجحی که با تلاش‌های خود خدمات شایانی را به این قشر از جامعه ارائه داد، خواهیم داشت.
خدمات معلم تونسی به نابینایان
محمد الراجحی در سال ۱۹۵۶ انجمن ملی نابینایان را تأسیس کرد. او در تونس از اولین کسانی بود که در زمینه انتقال خط بریل به نابینایان فعالیت می‌کرد و از زمان پذیرش این مسئولیت، نهایت تلاش خود را در خدمت به نابینایان به کار گرفت و به عنوان یکی از شخصیت‌های مهم در پرورش استعدادهای انسانی، پرچم تونس را فراتر از مرزهای آن بالا برد.
او به عنوان مشاور اصلی و کارشناس متخصص در چندین سازمان بین‌المللی و داخلی از جمله برنامه توسعه سازمان ملل، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد(یونسکو)، مرکز توسعه اقتصادی و امور انسانی سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب و سازمان علوم و فرهنگ «السکو» در تونس حضور فعالی داشت.
الراجحی در لندن ریاست سازمان جهانی نابینایان را به عهده گرفت و در سال ۱۹۵۰ در رشته علوم تربیتی فارغ‌التحصیل شد و در سال ۱۹۵۱ مدرک ادبیات عربی و سپس در سال ۱۹۵۳ مدرک علوم تربیتی ویژه نابینایان را کسب کرد.
وی بعد از تأسیس چند مرکز توانبخشی برای نابینایان در سراسر تونس، به ایجاد نهادهای خصوصی دانشگاهی در تونس اقدام کرد که کانون آموزش عالی ترجمه در شهر «سوسه» و مدرسه عالی طب سنتی در «باب بنات» و مرکز عربی آفریقایی نابینایان و معلولان، از مهم‌ترین این مراکز هستند. نابینایان تونسی، آفریقایی‌ها و مردم عرب از تلاش و اقدامات مختلف این مؤسسات بهره فراوانی برده‌اند.
دو برادر نابینایی که نقطه تحول الراجحی بودند
الراجحی نقطه تحول زندگی خود را مربوط به داستان دو برادر روشندل تونسی می‌داند. او معتقد است که داستان زندگی این دو نفر دنیای جدیدی را در برابر دیدگان او گشود و زندگی‌اش را به شکل عجیبی متحول کرد. او می‌گوید: «در سال ۱۹۵۱ در یکی از مدارس شمال تونس معلم بودم. در آن زمان برخی عفونت‌های چشمی در تونس شیوع پیدا کرده بود. دو برادر از شاگردان من بودند که مبتلا به این بیماری شایع شده و مجبور شدند در خانه بمانند. پس از مدتی وقتی که به کلاس درس بازگشتند، بخش زیادی از قدرت بینایی‌شان را از دست داده بودند.»
او که با ابراز تأسف بسیار از اوضاع جهل و عقب‌ماندگی حاکم در تونس در دوره استعمار سخن می‌گفت، از نظام درسی آن زمان که تحت استعمار فرانسه و مانع ادامه تحصیل نابینایان بود، شکایت و نقل می‌کند: «مدیر مدرسه‌ای که فرانسوی بود از من خواست تا آن دو برادر نابینا را به کلاس درس راه ندهم. این تصمیم برای من به منزله جنایت در حق آن دو بود و می‌توان گفت شوکی بزرگ برای من بود و نقطه تحولی برای من شد تا تمام تلاشم را برای خدمت به نابینایان به کار بندم. من تسلیم خواسته او نشدم و به فکر راه حلی برای نجات آن دو دانش‌آموز بودم. به همه جا رفتم و همه درها را زدم. وقتی که متوجه شدم در انگلیس و فرانسه تحقیقاتی درباره شیوه‌های آموزش به نابینایان صورت گرفته است، عزمم را جزم کردم.»
الراجحی می‌افزاید: «از خوش‌شانسی من بود که به همراه هیئتی از اعضای یونسکو، به فرانسه رفتم. هنگام بازگشت به تونس، یونسکو ابزار و امکاناتی را در اختیارم قرار داد که نابینایان در نوشتن از این ابزار کمک می‌گرفتند. بعد از آن به دنبال آن دو برادر نابینا که طرد شده بودند، گشتم و با خط بریل، خواندن و نوشتن را به آنها یاد دادم.»
تلاش‌های او فقط به این فعالیت‌ها محدود نشد. او سعی کرد از طریق ارتباط با رسانه‌ها به شناسایی خانواده‌هایی که فرزند نابینا داشتند، اقدام و آنها را برای فراگیری دانش به قانع کند. همانطور که پیش از آن توانسته بود در دوره استعمار بعد از اصرار زیاد در سال ۱۹۵۵ به برگزاری دو ترم تحصیلی به نابینایان اقدام و سازمان آموزش و پرورش تونس را برای برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه نابینایان قانع کند.
او در سال ۱۹۷۳ مدرسه عالی ترجمه را برای نابینایان تأسیس کرد. این مؤسسه دانشگاهی آمادگی فنی ترجمه فوری را به زبان‌های متعدد برای نابینایان در آفریقا فراهم کرد.
تنها مشکل الراجحی در چاپ قرآن مشکل مالی بود زیرا انجمن ملی نابینایان در آن زمان بودجه کافی نداشت و از سوی دولت هم حمایت نمی‌شد. با وجود این او می‌گوید: «ما توانستیم هزار نسخه از مصحفی را که در ۶ جزء گردآوری شده بود، به چاپ برسانیم و رایگان در سراسر جهان اسلام توزیع کنیم که تا امروز موجود است و بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان روشندل در سراسر جهان از آن استفاده می‌کنند.»
الراجحی کتابخانه ویژه‌ای را برای نابینایان اختصاص داده که شامل ۱۳۰۰عنوان کتاب به خط بریل است. همچنین، او از بی‌احترامی به حقوق نابینایان و معلولان در تونس ابراز تأسف می‌کند و از تمام مسئولان ذی‌ربط می‌خواهد که اقدامات لازم را برای برداشتن باری از دوش نابینایان جامعه انجام دهند.
