راه شناخت خدا

سوال :
چگونه می توان خدا را بهتر شناخت؟

آوای سنت : راه‏هاى پیش روى بشر براى خداشناسى، سه قسم است :

? الف ) راهِ دل یا فطرت؛ یعنى، هر انسانى به مقتضاى آفرینش و ساختمان اصلى روح خود، خدا را میشناسد؛ بدون اینکه نیاز به اکتساب و تحصیل علوم مقدماتى داشته باشد. منظور از فطرت، عقل نیست؛ بلکه مقصود، «دل» است.
عارفان از آنجا که به نیروى عشق فطرى ایمان و عقیده دارند، در تقویت این نیرو میکوشند. اگر بخواهیم بدانیم آیا چنین احساسى در آدمى هست یا خیر؟
دو راه در پیش داریم :

⭕️ ۱) خودمان شخصاً و عملًا، دست به آزمایش در وجود خویش و دیگران بزنیم .

⭕️ ۲) ببینیم دانشمندانى که سالیان دراز در زمینه روان آدمیان، از جنبه مسائل معنوى مطالعه و تحقیق کرده‏اند، چه نظرهایى دارند .

? ب ) راه حس و علم، یا راه طبیعت ؛ این راه به نوبه خود به سه راه دیگر تقسیم مى‏شود :

? ۱) راه تشکیلات و نظاماتى که در ساختمان جهان به کار رفته است .

? ۲) راه هدایت و راهنمایى نادیده‏اى که موجودات را در مسیر خویش مى‏اندازد .

? ۳) راه حدوث و پیدایش عالم.

?ج) راه عقل یا راه استدلال و فلسفه؛ این راه گرچه سخت و پر پیچ و خم است و طىِ آن و فهماندن و فهمیدنش نیاز به مقدمات زیادى دارد؛ ولى بهترین و محکم‏ترین طریق خداشناسى و معرفت به حضرت ربوبى است .

هر یک از این سه راه، از وجهى بر راه‏هاى دیگر رجحان دارد :

? راه دل و فطرت، از نظر شخصى کامل‏ترین راه‏ها است؛ یعنى، براى هر انسان بهتر، لذت‏بخش‏تر و مؤثرتر این است که از راه دل، به معرفت خداوند راه یابد؛ ولى نمى‏توان آن را به صورت یک دانش قابل تعلیم و تعلّم براى عموم درآورد.

? راه مطالعه ی حسى و علمىِ خلقت، از نظر سادگى، روشنى و عمومیت، بهترین راه‏ها است ؛ اما این راه تنها ما را به وجود قوّه شاعر، علیم و حکیم و مدبّرى که طبیعت را مى‏گرداند، معتقد مى‏کند؛ اما اینکه آیا آن قدرت خدا است و مصنوع صانع دیگرى نیست یا نه …؛ علوم حسى بشر، از نفى و اثبات آن ناتوان است.

? راه عقل، تنها راهى است که خداشناسى را به صورت یک علم مثبت، منسجم و منطقى درمى‏آورد . بر اساس مطالب پیش گفته، با شناخت نفس یا روح و یا حقیقت خود و توجه به این امر که اصل ما (روح) ما چه بوده، چه گشته و چه مى‏تواند باشد و آگاهى از چگونگى تهذیب نفس و طریق سلوک و راه حصول کمال، مى‏توانیم خداوند را با علم حضورى اکتسابى بیشتر، بهتر و عمیق‏تر بشناسیم.

در واقع، معرفت نفس که پلى براى معرفت خداوند است- همان سلوک‏ عملى و شرعى است. بنابراین، امرى که انسان را به شهود وجه حق مى‏رساند، شناخت حقیقت خود و حرکت به سوى مقام اصلى خویش است و این، جز با تحصیل تقوا میسر نخواهد بود. در این زمینه، توصیه مى‏شود کتاب مقالات استاد محمد شجاعى را با دقت، تکرار و وسواس مطالعه فرمایید . به هر حال باید دانست که :

✅ هر کسى اندازه روشندلى غیب را بیند به قدر صیقلى‏
✅ هر که صیقل بیش کرد، او بیش دید بیشتر آمد بر او صورت پدید