چند کار مهم که پیش از اختتام رمضان باید انجام داد

آوای سنت : گزیده‌ای از سخنان شیخ الاسلام مولانا مفتی محمد تقی عثمانی در مراسم نماز جمعۀ ۲۷ رمضان ۱۴۳۸هـ

در روزهای پایانی رمضان چند کار باید انجام داد:
? *نخست شکر؛* شکر بر این که خداوند متعال در زندگی ما رمضانی دیگر به ما عنایت فرمود. چه‌قدر از دوستان و نزدیکان ما در رمضانِ قبل با ما بودند و امسال درگذشته‌اند و در میان ما نیستند. آنها حسرت می‌خورند که کاش این رمضان نصیب‌شان می‌شد و نیکی‌های آن در نامۀ اعمال‌شان درج می‌گشت.
و همچنین شکر بر تلاوت، روزه و تراویح و دیگر اعمالی که توفیق آن در رمضان ما نصیب شده است. این توفیق خود، نعمت مستقلی است. چه بسا کسانی هستند که توجهی به روزه و نماز ندارند و نمی‌دانند رمضان چگونه شروع شد و چگونه به پایان رسید. پس بر این نیز باید خدا را شکر کرد که به ما توفیق عنایت فرمود.

? *دوم استغفار؛* استغفار برای اینکه حق رمضان را نتوانستیم ادا کنیم. نتوانستیم آنچنان که باید، با رعایت آداب، روزه بگیریم، با خشوع و خضوع نماز بخوانیم و با تدبر و توجه تلاوت کنیم. پس بر کوتاهی‌های خود استغفار و بر توفیقات خداوند شکر کنیم.

? *سوم توبۀ خالصانه* که پروردگارا این رمضان در حال پایان است، من به بارگاه تو از تمام گناهان زندگی گذشته خود با صدق دل توبه می‌کنم.
توبه برای این که اگر این رمضان گذشت و گناهان‌ ما آمرزیده نشد، بیم آن می‌رود که مصداق آن حدیث قرار بگیریم که باری پیامبر اکرم ﷺ بر منبر پا گذاشته و فرمودند: آمین، سپس دو پله‌ بالاتر رفته و بر هر یک فرمودند: آمین. پس از پایان خطبه، صحابۀ کرام که شاهد آن منظره بودند، از سرّ آمین بدون دعا پرسیدند. پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: بر هر پله جبرئیل دعا کرد و من آمین گفتم. (حال لحظه‌ای فکر کنید که اینکه روز جمعه و در هنگام خطبه ـ که وقت قبولیت دعاست ـ جبریل دعا کند و پیامبر ﷺ آمین بگویند، این دعا چه دعایی خواهد بود!) بر پلۀ اول جبریل دعا کرد که هلاک باد کسی که نام شما نزد وی برده شود و بر شما درود نفرستد؛ گفتم: آمین. بر پلۀ دوم جبرئیل دعا کرد: هلاک باد کسی که پدر و مادرش را (در حالت کهن‌سالی) دریابد و نتواند با خدمت‌گزاریِ آن‌ها مورد مغفرت گیرد. گفتم: آمین. بر پلۀ سوم او دعا کرد: هلاک باد کسی که رمضان را دریابد ولی گناهانش آمرزیده نشود؛ گفتم: آمین (رواه احمد)
یعنی در رمضان که فرصت توبه و مغفرت از هر سو فراهم است؛ روزه موجب مغفرت، و تراویح سبب مغفرت و بخشش و وقت افطار وقت قبولیت دعاست، باز هم شخصی تمام این فرصت‌ها را به هدر دهد و مغفرت نشود و نتواند توبه کند و برای خود آمرزش بخواهد پس واقعا انسان شقی وبدبختی خواهد بود.
پس برای اینکه از این وعید محفوظ بمانیم، قبل از اختتام رمضان به استغفار و توبه اهتمام بورزیم. توبه هم یک کار پیچیده و مشکلی نیست، کافی است یک بار ـ و بهتر آن‌که با خواندن دو رکعت نفل نماز توبه ـ از تمام گناهانِ خود اظهار ندامت کنیم و از خدا بخواهیم آنچه را که گذشته بیامرزد و برای آینده با خود عهد ببندیم که به سوی گناهان نرویم.

همچنین عید فطر نیز از مواقع مغفرت است؛ باید مواظب باشیم که در شادی‌های عید به سوی معصیت‌ها نرویم و نه چنان در خوشحالی و تفریح مستغرق شویم که هر چه در رمضان حاصل شده بود، همه را از دست بدهیم.
‌
خداوند طاعات و عبادات ما را قبول فرماید و از همۀ گناهان محفوظ نگه‌دارد.