مسلمان بوسنیایی و داستان سفر معنوی با قرآن
آوای سنت : بوسنی و هرزگوین کشوری در جنوب شرقی اروپا و پایتخت آن سارایوو است. در این کشور سه قوم مسلمان، صرب ارتدوکس و کروات کاتولیک زندگی می‌کنند. مذهب مردم بوسنی و هرزگوین اسلام ، مسیحیت است که ۵۰ درصد از آن‌ها مسلمان، ۲۱ درصد ارتدوکس و ۱۵ درصد کاتولیک هستند.
مسلمانان بوسنی هر ساله فعالیت‌های اسلامی و قرآنی متنوعی انجام می‌دهند و بسیاری از آنان به ویژه جوانان به شکل‌های مختلف علاقه خود را به قرآن کریم نشان داده‌اند.
حفظ و قرائت قرآن نیز در سرزمین بوشنیاک‌ها علاقه‌مندان خاص خود را دارد و مسلمانانی از زن و مرد هر ساله به جمع قاریان و حافظان این کشور می‌پیوندند. «زبیده» و «زاهده گوبلیچ»، خواهران دوقلو، در زمره این گروه هستند و زبیده علاوه بر حفظ قرآن، در قرائات سبع (قرائات هفتگانه قرآن) نیز مهارت و تسلط کافی دارد و نخستین بانوی بوسنیایی حافظ و قاری قرآن با قرائات سبع به شمار می‌آید.
پایگاه خبری عربی ۲۱ به همین مناسبت گفت‌و‌گویی با «زبیده گوبلیچ»، که حرکت قرآنی او نماد بازگشت مسلمانان بوسنیایی به ارزش‌های دینی بوده، انجام داده است. ارزش‌هایی که از سال ۱۹۹۵ با پایان جنگ تلخ این کشور برای استقلال از یوگسلاوی سابق تلاش برای تحقق آن آغاز شد. گوبلیچ در این گفت‌و‌گو جزئیات مسیر قرآنی خود، مشوقان او در روی آوردن به این مسیر، سختی‌های راه، هدف از قرائت قرآن، وضعیت جامعه مسلمان بوسنی و پیامش برای جهان اسلام را تبیین کرده که در ادامه می‌آید.
ابتدا سپاسگزاریم از وقتی که به ما دادید. این موفقیت را به شما تبریک می‌گویم و دوست داریم درباره داستان روی آوردنتان به قرآن برای ما بگویید. این مسیر چگونه و از چه زمانی آغاز شد و چه کسی و چه چیزی مشوق شما بود؟
من از همان کودکی به قرآن عشق می‌ورزیدم و از کودکی این احساس همراه من بود، دلیل این مسئله حضور در جلسات مکتبخانه‌ای و رشد و نمو در خانوادهای حافظ قرآن بود، همچنین تحصیلم در مدرسه «افندی عثمان ریدجوویچ» (مدرسه اسلامی شمال غرب سارایوو) در این مسئله تأثیر داشت. پس از اینکه حافظ «عبدالقادر کادریچ»، از اساتید قرائت، جلسه حفظ قرآن در مدرسه برگزار کرد، من و «زاهده»، خواهر دوقلویم به جلسات آموزشی وی رفتیم و از همین جا انگیزه حفظ قرآن به شکل خودجوش در من شکل گرفت و آن زمان نمی‌دانستم که این کار چه اهمیتی دارد و به چه معناست.
با وجود تمام سختی‌هایی که برای رسیدن به هدف در این راه داشتیم، احساس رضایت و خوشبختی می‌کردیم، زیرا قرآن همراه همیشگی‌مان شده و انگیزه ادامه تحصیل ما بود، همچنین احادیثی داریم که برای کسانی که قرآن این کتاب مقدس را یاد می‌گیرند و همچنین والدینشان پاداشی عظیم در نظر گرفته شده است.
پدر و مادرمان «مصطفی» و «عصمیتا» هم در این راه حامی ما بودند، با قدم گذاشتن در مسیر قرآن معنای زندگی دنیوی و اخروی را بیشتر درک کردیم. این گونه بود که من و خواهر دوقلویم نخستین دوقلوهایی بودیم که در تاریخ سرزمین زیبایمان(بوسنی) قرآن را حفظ کردیم، مهم‌تر اینکه هر دوی ما با دو حافظ قرآن ازدواج کرده‌ایم و این افتخاری برای ماست.
چطور با قرائات سبع آشنا شدید و قرائات برای مسلمانان چه اهمیتی دارد؟
پس از انجام آزمون حفظ در رمضان ۲۰۰۷ و فارغ‌التحصیلی از دانشکده علوم اسلامی در دانشگاه سارایوو در سال ۲۰۱۱ به عنوان یکی از دانشجویان برتر، یادگیری قرائت‌های مختلف قرآن به ذهنم رسید و تصمیم گرفتم دانشم را در زمینه قرآن ارتقا دهم. دستیابی به چنین هدفی خیلی برایم بعید بود، اما عشقم به قرآن سبب شد به این علاقه‌ام جامه عمل بپوشانم. بارها درباره این هدفم با همسرم «ساود» صحبت کردم، او همیشه تشویقم می‌کرد و می‌گفت تو می‌توانی به هدفت برسی و حمایت خیلی خوب او مرا به پیش‌رفتن در این مسیر تشویق می‌کرد و سرانجام در پاییز ۲۰۱۴ موفق شدم به هدف برسم.
با درک این مسئله که قرائات، تخصص علمی بسیار مهمی است، علاقه‌ام به یادگیری این علم بیشتر شد، قرائت‌های قرآنی علی‌رغم تفاوت‌هایی که دارند، تصویری کامل و مفصل از بیان و گفتمان قرآن را ارائه داده‌اند. علم قرائات آنقدر مهم است که گاهی قرائت‌های مختلف، ممکن است معنا را تغییر دهد، این علم فرصتی برای وارد شدن به تفسیر قرآن نیز هست و اصول و مبانی مختلف فقهی در امت اسلام براساس همین قرائت‌ها شکل می‌گیرد و برای درک کامل قرآن، آشنایی با تفاوت‌های ارزشمند در قرائات ضروری است.
مسیر آشنایی شما با قرائات سبع شش سال طول کشیده است. این مسیر را چطور پشت سر گذاشتید و مهم‌ترین سختی‌هایی که با آن مواجه شدید چه بود؟
معروف است که می‌گویند یک همراه خوب در سفر، آشنایی انسان با اطرافش را بیشتر می‌کند، من در مسیر آشنایی با قرآن استادی به نام «جواد شوشیچ» داشتم که از همه توانش برای آموزش من استفاده کرد، او بسیار صبور بود و مرا تا پایان راه همراهی کرد.
علاوه بر حمایت استاد شوشیچ، خیلی شانس داشتم که خانوادهای همدل و همراه داشتم، خانوادهای که در پیشرفت فکری و معنوی‌ام در زمینه قرائات نقش داشت، همسرم و مادرش «فاطمه قصاری» تمام تلاششان را به کار گرفتند که این مسیر را برایم آسان کنند، به ویژه در شرایطی که پسرانم «عدنان» که الان چهار ساله است و «حسن» که یک سال و نیم دارد، هم به دنیا آمده بودند. درباره سختی‌های راه، دوری مسیر بزرگ‌ترین دشواری بود که در این مسیر پشت سر گذاشتم، سه ساعت و نیم در راه بودم تا استادم را در «توزلا» ببینم و در محضر او قرآن را یاد بگیرم.
از علاقه مردم بوسنی به قرآن بگویید. آیا آن‌ها از علاقه‌مندان به قرائت، حفظ و فهم کلام وحی هستند؟
یکی از سنت‌های ملت بوسنی، تلاش برای نهادینه‌کردن محبت قرآن و تربیت کودکانی آشنا با پیام‌ها و توصیه‌های قرآن است، به همین دلیل زندگی اجتماعی و خانوادگی برای آموزش کودکان و تشویق آنان به یادگیری و همنشینی با قرآن تنظیم می‌شود. همچنین تا ۱۴ سالگی برای کودکان دروس دینی در مناطق مسلمان‌نشین تدریس می‌شود و پس از شناخت قرآن، فرصت ادامه تحصیل در یکی از مدارس دینی بوسنی و هرزگوین برای آنان فراهم می‌شود و آن‌ها در این مدارس قرآن را حفظ می‌کنند.
مدارس ما حافظان زیادی را پرورش داده است، اما در عین حال بیشترین تعداد جوانان مسلمان علاقه‌مند به قرآن خارج از مؤسسات وابسته به «جامعه اسلامی» (نهاد رسمی هماهنگ‌کننده مؤسسات دینی و اوقاف بوسنی) هستند، آن‌ها شور و اشتیاق زیادی برای حفظ و فهم قرآن دارند. سرزمین ما بسیار غنی است و سه مؤسسه را برای آموزش عالی در زمینه علوم اسلامی و ارتقای معرفت قرآنی اختصاص داده است.
برای آینده چه برنامه قرآنی در نظر دارید؟
من هنوز به دانش کامل قرآنی نرسیده‌ام و برای آینده دوست دارم که علم خود در زمینه تفاوت قرائات هفتگانه در تفسیر و فقه را تقویت کنم و این علم را در کشورم بیش از گذشته تقویت کرده و توسعه دهم. همچنین تلاش خواهم کرد که ارتباط دائم و همیشگی خود را با کلام خدا حفظ کنم، چه از نظر علمی و چه عملی. همچنین خیلی خوشحال می‌شوم که دیگران را به پیمودن این راه تشویق کنم.
پیامتان برای مسلمانان جهان چیست؟
به نظر من، هم‌افزایی ایمان و عمل ضامن پیشرفت فرد و جامعه است و به عبارت دیگر، عمل، ضامن دستیابی و تحقق نقشه‌ها و طرح‌های زندگی، قوانین و آموزه‌های قرآن کریم است. خداوند در آیه ۶۰ سوره الرحمن می‌فرماید: «هل جزاء الإحسان إلا الإحسان: آیا پاداش نیکی غیر از نیکی است؟!»، این آیه به سنت نیکی‌کردن در جهان هستی اشاره دارد و باید آن را به خوبی درک کرد.
علوم طبیعی به ما می‌گوید ما در جهانی زندگی می‌کنیم که هر کاری انجام دهیم و به هر طریقی زندگی کنیم، در نهایت نتیجه آن به خود باز می‌گردد و در زندگی‌مان بازتاب خواهد داشت. بازتاب خیر و نیکی برای انسان نیکی است. مسلمانان در هر شرایطی باید به مسئولیت خود در برابر قرآن که مایه عزت و افتخار است، عمل کنند، ما باید ایمان را به تمام معنا در زندگی متجلی کنیم، امروز مسلمانان به خدا ایمان دارند؛ اما مهم این است که از خودمان بپرسیم این ایمان چقدر واقعی است.
