ترکمنستان در مسیر توسعه یا در آستانه فاجعه انسانی؟
آوای سنت : همزمان با ارائه گزارش کابینه دولت به رئیس‌‌جمهوری ترکمنستان درباره «رشد ۶.۲ درصدی تولید ناخالص داخلی، رشد ۴.۷ درصدی بخش صنعت و افزایش تولید انرژی در کشور در پنج ماه ابتدایی سال»، گزارش‌های بین‌المللی از احتمال وقوع فاجعه انسانی در این کشور خبر می‌دهند.
ترکمنستان یکی از تاریک‌ترین و بسته‌ترین حکومت‌های جهان را دارد و معمولاً هم‌تراز با کره شمالی قرار می‌گیرد و آمارهای داخلی طبقه‌بندی می‌شود و هرگز به اطلاع مردم یا جامعه بین‌الملل نمی‌رسد.
برای نمونه، در اجلاس روز جمعه کابینه دولت با قربانقلی بردی محمداف، رئیس جمهوری کشور، تنها به میزان رشد شاخص‌های اقتصادی اشاره شد و هیچ آماری از میزان تولید ناخالص داخلی یا تولید نفت و گاز یا چگونگی این رشد ارائه نشد.
ترکمنستان همچنین مدعی است تاکنون هیچ موردی از ابتلا به ویروس کرونا در این کشور وجود نداشته است.
مراد‌گلدی مِرِدُف معاون رئیس کابینه دولت در این اجلاس از افزایش بالای هشت درصدی تولید نفت و رشد چهار درصدی تولید گاز در پنج ماه ابتدایی سال میلادی خبر داد.
این در حالی است که از ابتدای سال، چین که مشتری نیمی از گاز تولیدی ترکمنستان است، به خاطر شیوع کرونا در قرارداد خرید گاز از کشورهای آسیای مرکزی اعلام وضعیت «فورس ماژور» کرده و دریافت گازش را به شدت کاهش داده است.
ترکمنستان هرگز میزان تولید و صادرات گازش را که بزرگ‌ترین منبع درآمد کشور است، اعلام نمی‌کند، اما بر اساس ارزیابی شرکت بی‌پی، تولید گاز ترکمنستان در سال ۲۰۱۸ کمی بیشتر از ۶۱ میلیارد متر مکعب بوده است. بیش از نیمی از گاز تولیدی راهی چین و حدود ۱۰ درصد راهی روسیه می‌شود.
در همین زمینه سفیر روسیه در ترکمنستان روز چهارشنبه اعلام کرد این کشور پارسال ۳۰۰ میلیون دلار گاز از ترکمنستان وارد کرده است.
نهادهای بین‌المللی نیز در غیاب شفافیت و همچنین عدم اجازه حضور در ترکمنستان، آمارهای ضد و نقیضی از وضعیت اقتصادی ترکمنستان ارائه می‌دهند. برای نمونه، صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصادی ترکمنستان برای سال جاری را ۱.۸ درصد و در مقابل بانک جهانی صفر درصد پیش‌بینی کرده‌اند.
همچنین در حالی که صندوق بین‌المللی پول نرخ تورم در ترکمنستان را برای سال گذشته ۵.۱ درصد ارزیابی کرده، اتاق فکر «مرکز سیاست خارجی» بریتانیا در ژوئیه سال گذشته گزارش داد که نرخ تورم ترکمنستان در واقع ۲۹۴ درصد است و نسبت به وقوع فاجعه انسانی در این کشور هشدار داد.
طی سال‌های گذشته گزارش‌های متعددی از قطحی افسارگسیخته در کشور منتشر شده و خرداد پارسال بخش ترکمنی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی بر اساس گفته‌های چند منبع آگاه گزارش داد که نتایج تازه‌ترین سرشماری در ترکمنستان نشان می‌دهد که طی یک دهه گذشته، یک سوم از مردم این جمهوری سابق شوروی برای کار و زندگی دائم در خارج، کشور را ترک کرده‌اند.
این گزارش می‌افزاید طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ نزدیک به یک میلیون و ۸۸۰ هزار نفر ترکمنستان را کلا ترک کرده‌اند که این برابر با یک سوم جمعیت این کشور است. البته این آمار شامل کسانی که به صورت موقت کشور را برای کار در خارج ترک کرده‌اند، نمی‌شود.
بر اساس این گزارش، دولت بردی محمداف به جای اجرای طرح‌هایی به منظور بهبود وضع زندگی مردم، اکنون از سفر خارجی شهروندان زیر ۴۰ سال ممانعت می‌کند.
عشق‌آباد، دومین شهر گران جهان برای کارگران خارجی‌ها
اگرچه واحد پول ترکمنستان، منات، طی سال‌های گذشته چهار پنجم ارزش خود را از دست داده، نرخ رسمی دلار هنوز هم در بانک مرکزی این کشور ۳.۵ منات اعلام می‌شود، اما مردم عادی حق خرید دلار را ندارند. در عوض دلار در بازار سیاه که معامله ارز در آن ممنوع است، نزدیک به ۱۹ منات معامله می‌شود.
در این میان شبکه سی‌ان‌ان روز سه‌شنبه گزارش داد: «شاید شنیدن این نکته شگفت‌انگیز باشد که برای کارگران خارجی، دومین شهر گران دنیا برای زندگی، عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان است.»
این گزارش بر اساس برآورد شرکت مشاوره منابع انسانی آمریکا، مرسر، می‌گوید ترکمنستان امسال به خاطر «ادامه بحران اقتصادی، کمبود مواد غذایی و تورم افسارگسیخته» پنج پله صعود کرده و بعد از هنگ‌کنگ گران‌ترین شهر برای زندگی کارگران خارجی است.
در رتبه‌های بعدی توکیو، زوریخ، سنگاپور و نیویورک قرار دارند و قرار گرفتن عشق‌آباد در این فهرست شگفت‌انگیز است.
الهام شبان مدیر مرکز مطالعات نفت خزر در باکو می‌گوید :یکی از علت‌های گران بودن زندگی در ترکمنستان برای خارجی‌ها این نکته است که قیمت خدمات و کالاهایی که به خارجی‌ها در این کشور ارائه می‌شود، چندین برابر قیمت‌ها برای شهروندان خود ترکمنستان است.
وی می‌گوید در ابتدای استقلال جمهوری آذربایجان از اتحادیه جماهیر شوروی چنین وضعیتی در خود آذربایجان و بسیاری از کشورهای تازه استقلال یافته بود، اما هم اکنون این وضعیت تنها در ترکمنستان ادامه دارد.
