سنت‌های مسلمانان تاجیکستان در ایام ماه مبارک رمضان
آوای سنت : تاجیکستان کشوری در آسیای مرکزی که طبق آخرین آمارها، ۹۸% جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند، بیش از ۵ میلیون مسلمان دارد که ماه مبارک رمضان را با شور و اشتیاق بی نظیری برگزار می کنند. آنها آداب و رسوم، سنت ها و فعالیت های فرهنگی- معنوی ویژه ای برای این ماه عزیز دارند و هویت اسلامی منحصر به فردی در میان آنان رواج دارد.
با نزدیک شدن به ماه رمضان، یک بی قراری غیر معمولی بر زندگی تاجیکستان در تمام سطوح دولتی، خانوادگی و فردی آن حاکم است. کسانی که مسئولیت تامین مواد غذایی را دارند به جنب و جوش افتاده و نهادها سعی می کنند به لحاظ مادی و معنوی برای ماه مقدس آماده شوند.
حدود ۳۰۰ مسجد در تاجیکستان وجود دارند که در طول سال به ویژه در ایام ماه رمضان نقش مهمی در زندگی مسلمانان تاجیکستان ایفاء می کنند.
شیخ محمد علی زاد، امام جماعت یکی از مساجد شهر دوشنبه (پایتخت تاجیکستان) می گوید: از آنجا که مساجد نقش مهمی در امر اطلاع رسانی دارند، به ویژه در ماه رمضان، ما با زیباسازی، گسترش، اصلاح و تمیز کردن مساجد و جایگزینی فرش های آنها، برای این ماه آماده می شویم.
وی افزود: این کار به یک سنت تبدیل شده است. مساجد جدید در ماه رمضان افتتاح می شوند تا برکت این ماه عزیز را دریافت کنند.
مرمت و تزئین مساجد با آثار هنری زیبای اسلامی و پوسترهای «مبارک-رمضان» نشان از عظمت فضیلت های ماه دارد و نمایانگر یکی از دیدنی ترین سنت های ماه رمضان در تاجیکستان است.
نمازگزاران زیادی در این ایام به مساجد مراجعه می کنند. یکی از دانشجویان موسسه اسلامی تاجیکستان در این باره گفت: شلوغ ترین زمان برای مساجد در ماه رمضان است. در ایام رمضان حتی کسانی که مرتکب اعمال حرام شده اند، به طرز حیرت انگیزی عادت های بد خود را رها کرده و برای توبه مرتبا به مساجد سرزده و نمازهای واجب و تراویح می خوانند.
وی گفت: در حقیقت، این یک فرصت گرانبها است که مسئولیت بزرگی را بر دوش ائمه جماعت و واعظان می گذارد، که باید با روش های نوین، فعالیت های فرهنگی خود را در طول ماه مقدس افزایش دهند تا به قلب آن عده توجه کنند تا بعد از ماه رمضان بار دیگر به بدی ها روی نیاورند.
ائمه جماعات بسیاری از مساجد فعالیت شان در رمضان چند برابر شده، کتابچه های مذهبی توزیع می کنند و بعد از اجرای نماز و در فواصل نماز تراویح موعظه می کنند.
افطارهای تاجیکستان
یکی از مهمترین ویژگی های منحصر به فرد ماه رمضان، حضور مردم پشت یک میز (اعم از اعضای یک خانواده یا افراد ناشناس) بر سر سفره های افطاری در تاجیکستان است که معمولا در مساجد برگزار می شوند. مساجد نه تنها افطاری را برای سفره های خیریه فراهم می کنند و نیازمندان را اطعام می کنند، بلکه به همه محله غذا می دهند. مردم غذاها را در خانه تهیه کرده و و آن را روی یک میز سرو می کنند و غذای یکدیگر را به اشتراک می گذارند تا وحدت اسلامی را تقویت کنند.
نوع دیگر افطار جمعی که در خانه های تاجیکستانی برگزار می شود زمانی است که سرپرست خانواده همه اقوام، همسایگان و دوستان خود را دعوت می کند. این یک سنت قدیمی در این کشور است و هیچ کس نمی تواند دعوت را رد کند. فضای مشخصی در خانه برای نمازهای جماعت و تراویح اختصاص می یابد. بعد از نماز، جلسات فعالیت های فرهنگی، تالارهای مذهبی و تلاوت های قرآن برگزار می شود و تمام این فعالیت ها شامل میان وعده های غذایی است.
در افطاری دادن ها رقابت وجود دارد و به همین جهت نیز فهرستی از کسانی که مایل به میزبانی در محله ها هستند تهیه شده و از قبل جدول زمانی آن مشخص می شود.
از آنجا که بسیاری از خانه داران برای برگزاری افطارهای گروهی در مقیاس همسایگی رقابت می کنند، مقامات لیستی از اسامی کسانی که مایل به میزبانی چنین مهمانی ها هستند و یک جدول زمانی برای سازماندهی همه امور تهیه می کنند.
مسلمانان تاجیکستان نیز در ایام رمضان تغییراتی را در سفره های غذا (سحری و افطاری) ایجاد می کنند و میزهای غذای تاجیکستانی ها با انواع غذاها تزئین می شوند: برنج بخاری (معروف به آش پلو)، سوپ، کباب و منتوی (غذای پخته شده از گوشت چرخ کرده که داخل خمیر گذاشته شده و بخارپز می شود.)
