جایگاه فرزند دختر از دیدگاه اسلام

آوای سنت :  دین اسلام چنین است :

اسلام دین عدل و رحمت است و به برابری مطلق مرد و زن اشاره دارد^[۱]. پس در مهربانی و محبت نسبت به فرزندان نباید تفاوتی وجود داشته باشد، چه دختر و چه پسر، باید به یک اندازه مورد توجه و مهر پدر و مادر قرار گیرند تا امر خداوند متعال را به جای آورده باشیم که می‌فرماید:

﴿ٱعۡدِلُواْ هُوَ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰ﴾ [المائده: ۸].

«عادلانه رفتار کنید که به پرهیزکاری نزدیک‌تر است».

و همچنین مجری امر پیامبر خدا باشیم که در حدیثی که «اصحاب سنن» و «امام احمد» و «ابن حبّان» از نعمان بن بشیر- خدا از آنان راضی باد- روایت می‌کنند، می‌فرماید:

«اعْدِلُوا بَیْنَ أَبْنَائِکُمْ، اعْدِلُوا بَیْنَ أَبْنَائِکُمْ، اعْدِلُوا بَیْنَ أَبْنَائِکُمْ».

«با فرزندانتان به عدالت رفتار کنید. با فرزندانتان به عدالت رفتار کنید. با فرزندانتان به عدالت رفتار کنید».

«انس» روایت می‌کند که مردی در خدمت رسول خدا ج بود، پسرش آمد، او را بوسید و بر زانویش نهاد و دخترش آمد، او را در مقابل خود نشاند. پیامبر (ص) فرمود: «چرا در بین این دو مساوات را رعایت نمی‌کنی»؟

براساس این امر قرآنی و رهنمود نبوی بعد از ظهور اسلام و تغییر جاهلیت منفور، بعد از آن پدران و مادران به بچه‌هایشان به یک دید نگاه می‌کردند و مساوات و عدالت را در تقسیم محبت و مهربانی و عطوفت بین آنان رعایت می‌کردند، بدون آنکه تفاوتی بین دختر و پسر قائل بشوند و اگر حالا بعد از زوال جاهلیت هنوز هم در جوامع اسلامی این خصایل نامتناسب به چشم می‌خورد، رسوبات همان محیط منحرف است که قبل از ظهور اسلام وجود داشته است، باقیماندۀ رسومی است که بر هیچ مبنا و قاعدۀ درستی استوار نیست و تقلید اجتماعی منفوری است که به زمان جهل و تاریکی قبل از طلوع نور اسلام باز می‌گردد. قرآن در این باره می‌فرماید:

﴿وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِٱلۡأُنثَىٰ ظَلَّ وَجۡهُهُۥ مُسۡوَدّٗا وَهُوَ کَظِیمٞ ۵٨ یَتَوَٰرَىٰ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ مِن سُوٓءِ مَا بُشِّرَ بِهِۦٓۚ أَیُمۡسِکُهُۥ عَلَىٰ هُونٍ أَمۡ یَدُسُّهُۥ فِی ٱلتُّرَابِۗ أَلَا سَآءَ مَا یَحۡکُمُونَ ۵٩﴾ [النحل: ۵۹].

«و هرگاه به یکی از آنان مژدۀ تولد دختری بدهی چهره‌اش سیاه می‌شود، در حالیکه خشمگین است به دلیل خبر ناخوشایندی که به او داده‌اند، خود را از دید قوم پنهان می‌کند و در این اندیشه است که آیا او را با خفت و خواری نگه دارد یا زنده بگور کند، به راستی که بد حکم می‌کنند».

رسول الله (صلی الله علیه وسلم)می فرماید:من از خداوند طلب فرزند کردم وخداوند به من یک فرزند دختر هدیه داد.

حال اگر کسی باز هم خبر تولد دختر را ناخوش بدارد به علت ضعف ایمان و عقیدۀ متزلزل اوست چراکه به تقدیر الهی راضی نیست، اگر درست بیاندیشد، در می‌یابد که والدین طفل و تمامی اهل زمین اگر دست به دست هم بدهند قادر به تغییر قانون الهی نیستند.

دوست نداشتن دختران، اندیشۀ غیراسلامی است

آیا این چنین افرادی هیچ در کلام مبارک خالق متعال اندیشیده‌اند که می‌فرماید تدبیر و امر من قطعی و برگشت‌ناپذیر است. ارادۀ من نافذ و خواست من مطلق است. تولد فرزند دختر یا پسر از این قانون لایزال مستثنی نیست.

﴿لِّلَّهِ مُلۡکُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ یَخۡلُقُ مَا یَشَآءُۚ یَهَبُ لِمَن یَشَآءُ إِنَٰثٗا وَیَهَبُ لِمَن یَشَآءُ ٱلذُّکُورَ ۴٩ أَوۡ یُزَوِّجُهُمۡ ذُکۡرَانٗا وَإِنَٰثٗاۖ وَیَجۡعَلُ مَن یَشَآءُ عَقِیمًاۚ إِنَّهُۥ عَلِیمٞ قَدِیرٞ ۵٠﴾ [الشوری: ۵۰].

«ملک آسمان‌ها و زمین متعلق به خدا است و هر آنچه اراده کند می‌آفریند به کسی که بخواهد دختر می‌دهد و به کسی که بخواهد پسر می‌بخشد و به بعضی پسر و دختر را با هم می‌دهد و هر کس را که بخواهد عقیم می‌کند، به تحقیق او دانا و تواناست».

از جمله اتفاقات جالب در این باب داستان یکی از امرای عرب به نام «ابوحمزه» است که بازنی ازدواج کرد به امید آنکه برایش پسری بیاورد، امّا زن دختر زائید، «ابوحمزه» منزلش را ترک کرد و زن و دختر را تنها گذاشت، بعد از یکسال روزی از کنار خیمۀ آنان گذر می‌کرد که صدای زن را شنید که با دخترک بازی می‌کرد و برایش شعری می‌خواند که در آن می‌گفت:

«ابوحمزه را چه شده است که دیگر به نزد ما نمی‌آید و در منزل همسایه خانه کرده است، او خشمگین است که من پسر برایش نیاوردم، به خدا سوگند که این بدست من نیست، ما هر آنچه را که خدا می‌دهد دریافت می‌کنیم».

ابوحمزه با شنیدن این عبارات شیرین و مملو از اعتقاد منقلب گردید، او در واقع از همسرش درس ایمان و ثبات عقیده گرفت و از او آموخت که به آنچه خدا داده است راضی باشد. بی‌درنگ وارد منزل شد، بر سرزن و دخترش بوسه زد و تقدیر خالق خویش را گردن نهاد.

به همین منظور رسول خداص مخصوصاً درباره دختران بیشتر تذکر می‌دادند و توجه خاصی به آنان می‌نمودند تا بدین ترتیب باقی ماندۀ ریشه‌های جاهلی را که در بعضی از انسان‌های ضعیف النفس به جای مانده بود از بیخ و بن برکنند.

والدین و مربیان را به رفتار نیکو و توجه به آنان و تلاش در اداء حق آنان و به جای آوردن وظایف در مقابل ایشان امر می‌کردند، تا تربیت دختران برمبنای اسلام بوده و به صورتی باشد که خداوند به آن راضی است و اسلام به آن امر می‌کند که به این صورت شایستگی جلب رضایت الهی و ورود به بهشت را خواهند داشت.

جایگاه دختران در کلام رسول الله (ص)

در صحیح مسلم از «انس بن مالک» روایت شده است که رسول خدا فرمود:

«مَنْ عَالَ جَارِیَتَیْن حَتَّى تَبْلُغَا جَاءَ یَوْمَ القِیَامَهِ أنَا وَهُوَ کَهَاتَیْنِ وضَمَّ أصَابِعَهُ».

«کسی که دو دختر بچه را سرپرستی نموده و بزرگ کند تا به بلوغ برسند- سپس به دو انگشت خود اشاره کرده می‌گوید- در روز قیامت با من مانند این دو انگشت خواهد بود».

اما احمد در مسندش از «عقبه‌بن عامرجهنی» روایت می‌کند که گفت: از رسول خداص شنیدم که می‌گفت: «مَنْ کَانَ لَهُ ثَلاَثُ بَنَاتٍ فَصَبَرَ عَلَیْهِنَّ وَأَطْعَمَهُنَّ وَسَقَاهُنَّ وَکَسَاهُنَّ مِنْ جِدَتِهِ (أی ماله) کُنَّ لَهُ حِجَاباً مِنَ النَّارِ».

«کسی که سه دختر داشت و غذا و زندگی آنان را تامین کرد و بر آنان از مال خود لباس پوشاند و برتکفل آنان صبر کرد، در روز قیامت این عملش مانعی در مقابل آتش خواهد بود».

«حمیدی» از «ابوسعید» روایت می‌کند که نبی‌اکرم ص فرمود:

«من کان له ثلاث بنات أو ثلاث أخوات، أو بنتان أو أختان، فأحسن صحبتهن، و صبر علیهن، واتقی الله فیهن دخل الجنه».

«کسی که سه دختر یا سه خواهر و یا دو دختر یا دو خواهر دارد و با آنان به نیکوئی رفتار می‌کند و بر امور آنان صبر می‌کند و تقوی الهی را دربارۀ آنان رعایت می‌‌آید (منظور اینکه به آنان ظلم نمی‌کند) وارد بهشت می‌شود».

ارزش فرزند دختر بیشتر است از پسر است

خلقت خدا عاری از حکمت نیست و داشتن فرزند دختر و پسر دارای حکمتها است پس انسان عاقل از داده های خداوند راضی می شود.اسلام به فرزند دختر ارزش زیادی قائل شده است در حدیث شریف آمده است: «مِن بَرَکهِ المَراهِ تَبکیرُها بالبَناتِ» از برکت خاتون است که اولین فرزند را دختر بدنیا آورد. پس اگر اولین فرزند دختر باشد در آن خانه برکت زیاد می شود و آن زن یک زن پربرکتی است. محمد رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید:کسی که چیز با ارزشی از بازار خرید و به فرزندان خود داد به او ثواب صدقه می رسد.هم چنین فرموده است ، در ابتدا به دختران داده شود.خداوند نیز با دختران نرمی می کند، نمونه این زنی است که از ترس خداوند گریه می کند که خداوند آن را می بخشد.هرکسی دختران را خوشحال کند در وقت غم او را شاد می گرداند(یعنی روز قیامت). مفهومش این نیست که پسران را نکوهش کند،بلکه محبت خاصی که با دختران داشته باشد.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) می فرماید:دختر یاور خانوده است. اگر پسر با پدر و مادرش قهر کرد دیده می شود تا ۱۵ سال هم با پدر و مادرش صحبت نمی کند.اما دختر نمی تواند و زود آشتی می کند به خاطر احساس لطیفی که خداوند به دخترداده است.

رسول الله بازهم در مورد فرزند دختر می فرماید: اگر دختر، خوب تربیت داده شود و تمام دستورات الهی اجرا شود در قیامت جلوی درب جهنم خواهد ایستاد و (با خواهش ازخداوند) مانع از رفتن پدر به جهنم خواهد شد. در زمان مالک بن انس (رحمه الله علیه)مردی دارای ۱۳ دختر بود و هر بار که دخترش متولد می شد وبرای اذان گفتن به گوش فرزندش نزد مالک می آورد مالک بن انس به او تبریک می گفت وسپس می فرمود: از این که دارای صاحب دختر شدی خوشحال باش که بیشتر پیامبران دارای فرزند دختر بودند. محمد رسول الله (صلی الله علیه وسلم) دارای ۳ فرزندپسر و ۴ دختر بودند که فرزندان پسر او در نوزادی وفات یافتند پس می توان گفت که پیامبر با ۴ دخترش در خانه زندگی می کردند.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) می فرماید:خداوند دختر را برای آزمایش پدر و مادر عطا می کند.

حدیثی زیبا تقدیم به خواهران مسلمانم

هم چنین پیامبر اکرم(صلی الله علیه وسلم) می فرماید : از وجود دختران ناراضی نباشید زیرا من پدر دختران هستم.

پس از این حدیث مشخص است که دختران از فرزندان و اولادهای محمد رسول الله (صلی الله علیه وسلم) هستند، اهمیت به دختران از پسران بالاتر است. از به دنیا آمدن دختر خوشحال شویم و با اجرای دستورات پیامبر اکرم (صلی الله علیه وسلم) از دختران خود خوب مراقبت کنیم و برکتی از جانب خداوندمهربان بدانیم

پس بر مربیان و والدین مسلمان واجب است که به این رهنمودهای رسول بزرگوار خداص توجه کنند و بنابر تعالیم اسلامی به دختران توجه بیشتری مبذول دارند، بین فرزندان دختر و پسر عدالت را رعایت کنند تا به بهره‌ای عظیم دست یابند و آن بهره، رضایت الهی است که از هر چیز بالاتر است و به بهشتی وارد شوند که عرض آن به اندازۀ تمامی آسمان‌ها و رمین است و در آنجا در کنار آن پادشاه مقتدر به سعادت ابدی نائل آیند.

———-

[۱]- نکته‌ای که در اینجا شایان ذکر است آن است که منظور مولف محترم برابری مطلق در حقوق است نه وظایف. مفهومی که بسیاری از مخالفان دین قادر به درک آن نبوده‌اند، اگر در عقیده اسلامی اهم وظایف زن محدود به منزل می‌شود و در اموری مانند قضاء و جنگ دخالت نمی‌کند، دلیل برکم ارزش بودن او نسبت به مردان نیست، بلکه خلقت و طبیعت زن اقتضاء نمی‌کند که در چنین اموری وارد شود و بالعکس مردان هم بعضی از وظایف زنان را نمی‌توانند انجام دهند. برابری مرد با زن آن ‌نیست که زنان هم در جنگ شرکت کنند و یا امور بسیار طاقت‌فرسا و مشکل را انجام‌دهنده ‌آن است که در قبال وظیفه‌ای که انجام می‌دهند در نزد جامعه و خدای خویش از حقوق خود بر خوردار باشند. (مترجم)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

برگرفته از کتاب های :تفسیر عابدی و چگونه فرزند خود را تربیت کنیم؟ جلد۱