ضوابط شباهت به کافران

بسم الله الرحمن الرحیم

ضوابط شباهت به کافران

آوای سنت : ابن عمر رضی الله عنهما می فرماید که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: “هرکس خودش را شبیه قومی کند پس او از همان قوم است”[۱].

مُناوی و عَلْقَمی رحمهما الله می گویند: “یعنی در پوشش ظاهری اش را مانند آنان کند و راه و روش آنان را در پوشش و برخی از افعالشان در پیش گیرد”[۲].

قاری رحمه الله گفته است: “یعنی کسی که خودش را به کافران شبیه کند مثلا با لباس و دیگر چیزها، یا شبیه فاسقان، فاجران یا اهل تصوف یا صالحین و نیکوکاران کند؛ (پس او از همان قوم است): یعنی در بدی و خوبی”[۳].

شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله در کتاب “الصراط المستقیم” می فرماید: “و امام احمد و دیگران به این حدیث استدلال کرده اند و اینکه کمترین حالت آن دلالت بر تحریم شباهت به آنان را دارد همان طور که در فرموده ی الهی آمده است: {و کسانی که از شما با آنها دوستی کنند، از آنها هستند}[۴] و همچنین کلام عبدالله بن عمرو رضی الله عنه که فرمود: «هرکس در سرزمین مشرکان زندگی کند و نوروز و جشن های آنان را به پا کند و خود را شبیه شان گرداند تا زمانی که بمیرد در روز قیامت با آنان محشور خواهد شد» این امر ممکن است بر تقلید مطلق، دلالت داشته باشد، پس آن مسبب کفر می شود و مقتضای تحریم جزء های آن است و یا دلالت بر این دارد که او از آنان است به مقدار تشابه مشترکی که با آن ها دارد پس اگر کفر یا معصیت یا شعاری باشد حکم آن نیز همین است. از ابن عمر رضی الله عنه روایت شده که نبی صلی الله علیه وسلم از تشابه به اعاجم نهی نمودند و فرمودند: « هرکس خودش را شبیه قومی کند پس او از همان قوم است» این را قاضی ابو یعلی ذکر نموده است. عده ای از علما به این حدیث در کراهیت داشتن چیزها با هیأت و پوشش غیر مسلمین دلالت کرده اند”[۵].

تشبه به کفار به دو دسته تقسیم می شود:

تشبه حرام
تشبه مباح

دسته ی اول: تشبه حرام: آن انجام فعلی از خصائص دین کافران همراه با آگاهی از آن و اینکه در شریعت ما وارد نشده باشد.. پس آن حرام است و ممکن است از گناهان کبیره به شمار بیاید بلکه حتی عده ای آن را بنا بر ادله ای کفر می دانند. فرقی نمی کند که شخص آن را به خاطر موافقت با کفار انجام دهد یا از روی هوای و هوس باشد یا اینکه گمان کند انجام آن به نفع دنیا و آخرت باشد.

پس اگر گفته شود اگر کسی چنین فعلی را از روی ناآگاهی و جهالت انجام دهد، مانند: جشن گرفتن عید میلاد، آیا با این کار او گناهکار می شود؟

جواب: جاهل به خاطر جهالتش گناه کار نمی شود اما اگر بداند و باز هم بر آن پایبند باشد در این صورت گناه کار می شود.

دسته ی دوم: تشبه مباح: انجام فعلی که در اصل و اساسش از کفار گرفته نشده است اما کفار نیز آن را انجام می دهند. پس در انجام آن مانعی نیست اما ممکن است منفعت مخالفت با آنان را از دست بدهد.

“شباهت با اهل کتاب و دیگران در امور دنیایی مباح نمی باشد مگر در صورت مهیا بودن شروط آن:

این تشابه نباید در رسم و رسوم ها و شعارها و علامت هایی باشد که مختص و ویژه ی آنان است.

تشابه نباید در امر دینی و شرعی آنان باشد در صورتی که آن از مصدری قابل اعتماد ثابت شده باشد. مثل اینکه الله تعالی در کتابش یا بر زبان رسولش یا با روایت متواتر، ما را از آن با خبر کرده باشد مانند: سجده ی احترام و تحیت که در امت های پیشین جایز بوده است.

برای آن حکم خاصی در شریعت ما وجود نداشته باشد. اما اگر برایش حکم خاص مانند موافقت یا مخالفت با آن وارد شده باشد پس باید به آنچه که در شریعت مان آمده بسنده کنیم.

این موافقت باعث مخالفت با امری از امور شریعت نشود.
این موافقت نباید در عیدهای آنان باشد.
این موافقت باید فقط به اندازه مطلوب و مورد نیاز باشد و نباید بر آن اضافه کرد”[۶].

مترجم: ام احمد

_____________

[۱] “مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُمْ” روایت ابو داود و احمد و آلبانی آن را صحیح دانسته است.

[۲] “عون المعبود شرح سنن أبی داود” تألیف محمد شمس الحق العظیم آبادی.

[۳] مصدر سابق.

[۴] {وَمَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ} مائده:۵۱

[۵] عون المعبود شرح سنن أبی داود.

[۶] “السنن والآثار فی النهی عن التشبه بالکفار” تألیف سهیل حسن: ص/۵۸-۵۹