برای اصلاح جامعه باید همه در برابر مسائل احساس مسئولیت کنند
آوای سنت: ضرورت ایجاد اصلاح در جوامع اسلامی، دین گریزی جوانان و حمله به مساجد جامع افغانستان سه مقوله ای است که سوای بیماری کرونا از آنها صحبت زیاد می شود. با جناب مولوی خیرالله نیکخوی پیش از این چند گفتگو داشته ایم که از سوی خوانندگان مورد توجه قرار گرفت. لذا به سراغ ایشان رفته و پای سخنان این کارشناس فعال اهل سنت پیرامون موضوعات مطروحه نشستیم. مشروح این گفتگو از نظر گرامیتان می گذرد.
آوای سنت: تعریف شما از شخص مصلح و کسی که از منظر دینی وظیفه اصلاح امور جامعه را بر عهده دارد چیست؟
مولوی نیکخوی: مقام شخص مصلح، مقام بزرگی است. انبیای الهی، اولیاء الله و علمای گرانقدر همگی جزو مصلحان جامعه هستند و برای اینگونه افراد مقام و درجه بزرگی مشخص شده است. الله متعال نیز در قرآن عظیم الشان برای مصلحان اجر عظیمی را در نظر گرفته است. هر کسی که عمل اصلاح و امر به معروف و نهی از منکر را برای رضایت پروردگار انجام دهد، خدای متعال برایش اجر عظیم عنایت کرده و وی را ازعذاب خود در امان نگه می دارد. چنین شخصی از رحمت الهی بهره مند می شود.
آوای سنت: برای ایجاد اصلاح کلی در جامعه اسلامی چه راهکارهایی را مناسب می دانید؟
مولوی نیکخوی: به طور کلی شاخه‌های اصلاح را می توان به دو نوع تقسیم کرد. اول اصلاح رفتاری و دوم اصلاح و سازش در میان مردم و اجتماع. اصلاح رفتاری یعنی این که هر انسانی باید به لحاظ فکری و اندیشه اصلاح شود و روی تک تک اعضای آن کار شود تا بدین ترتیب در جامعه نیز اصلاح صورت گیرد.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم در مورد اهمیت اصلاح می فرمایند: شما ساکنان یک کشتی را در نظر بگیرید که عده‌ای در طبقه پایین کشتی و عده‌ای در طبقه بالای کشتی قرار دارند. اگر اهل طبقه پایین بخواهند از دریا آب بردارند و کشتی را سوراخ کنند، اهل طبقه بالا وظیفه دارند تا آنها را از این کار بازدارند. اگر آنها به وظیفه خود عمل کردند و ساکنان طبقه پایین کشتی را از این کار باز داشتند، هم خودشان و هم اهل طبقه پایین حفاظت می‌شوند. اما زمانی که احساس مسئولیت نکردند، به هلاکت و غرق شدن هر دو گروه منجر می شود.
قضیه اصلاح جامعه نیز به همین گونه است، اگر گناه و معصیت در جامعه صورت گیرد و ما اظهار بی تفاوتی و بی توجهی کنیم، به عذاب الهی گرفتار خواهیم شد، اما زمانی که احساس مسئولیت و امر به معروف و نهی از منکر کنیم یقینا هم خود و هم خانواده و هم دیگران سالم خواهیم ماند. بنابراین همه ما نسبت به خانواده و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم مسئول هستیم.
آوای سنت: در کنار ضرورت ایجاد اصلاح، آیا با شیوه نقد امروزی برای نشر روشنفکری درمیان مردم موافق هستید؟
مولوی نیکخوی: در جامعه ما نقد به کثرت صورت می‌گیرد. البته نقد در بعضی افراد که دارای سعه صدر بوده و خود دنبال اصلاح هستند، موثر واقع می شود ولی برای تاثیر بیشتر باید شخص منتقد نیت اصلاح داشته و حکیمانه سخن بگوید.
سوال اینجاست که آیا در انتقادهای خود برای اصلاح این جامعه فکر کرده‌ایم؟ آیا فقط باید علما، حکومت و عده‌ای خاص کار اصلاح را انجام دهند؟! در حالی که همه ما مسئول هستیم و همه ما باید چاره‌جویی کنیم. در مورد مسائلی همچون مدگرایی و تشابه به جنس مخالف که امروز متاسفانه درجامعه نمود پیدا کرده است، باید چاره‌جویی کرد. یکی از عادت های بد جوانان و نوجوانان ما این است که قسمتی از موهای سر خود را می تراشند و قسمتی دیگر را نگه می دارند. اگر در خانواده‌ای همچنین جوانی یافت شد، سرپرست خانواده و بستگان نباید این جوان را از این کار بازدارند؟ شخصی که بدین شکل رشد کند، همانند همان درختان جنگل بدون ثمر است که هیچ گونه اصلاحی روی آن صورت نمی گیرد. البته در مورد زنان نیز به همین گونه است و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم زنانی که خود را شبیه مردان، و مردانی که خود را شبیه زنان می‌کنند لعنت کرده است.
آوای سنت: به عنوان کارشناس اهل سنت بفرمایید که چه عواملی باعث دین گریزی جوانان در جامعه اسلامی می شود؟
مولوی نیکخویی: بطور کلی برای دین گریزی جوانان دو علت را می توان ذکر نمود.
عامل اول کوتاهی جامعه در برنامه های تعلیمی و آموزه های اسلامی بوده که سبب شده است عده زیادی از کودکان دیروزی به دور از عقاید و فرهنگ دینی رشد یافته و در مقابل هجمه های گسترده امروز در جامعه و فضای مجازی احساس خودباختگی نموده و از آنها متاثر شوند.
عامل دیگر اینکه وقتی افراد متدین دین گریزی را در جوانان مشاهده می کنند کمتر دلسوزی نموده و حاضر نیستند با قدم گذاشتن روی نفس دست رفاقت بسوی آنان دراز نمایند. درحالی که تقسیم مسولیت های دینی، فعالیتهای فرهنگی و هنری در مساجد همراه با تفریحات سالم می تواند برای تنگ کردن این شکاف موثر باشد که لازمه آن دو چیز است.
اول وقت گذاشتن برای رسیدن به این هدف و دوم همفکری با خود جوانان.
آوای سنت: اخیرا شاهد دو مورد حمله تروریستی به علمای سرشناس در افغانستان بودیم. تحلیل جنابعالی از اهداف پشت پرده اینگونه اقدامات چیست؟
مولوی نیکخویی: بر همگان ثابت شده است که علما مطمئن ترین و صادق ترین قشر جامعه برای اتحاد و تعامل در جامعه هستند. جامعه اهل سنت نیز این مطلب را دریافته است که جسورترین و با اقتدار ترین قشر در زمینه احقاق حقوق مذهبی و اجتماعی علما می باشند.
علما در صحنه‌های داخلی و خارجی کشورها نقش آفرینی خود را به ظهور رسانده اند و از تهدیدها یاوه گویی‌های دشمنان دین هراس نداشته و نخواهند داشت، چون علما در دل مردم جای دارند و آنها اشخاصی مخلص هستند که به خاطر هیچ مسئله‌ای از مواضع خود و حدود شریعت، کوتاه نخواهند آمد.
آوای سنت: گاهی اوقات بدترین اتفاقات بر سر موضوعات جزئی رقم می خوردند، حال آنکه با عفو و گذشت می توان به نتایج بسیار بهتری رسید. اسلام در این باره چه نظری دارد؟
مولوی نیکخوی: ما نباید به خاطر امری جزئی، مسئله ای را دامنه دار و بزرگ کنیم و باعث بدنامی یک شهر و منطقه شویم. حضرت علی رضی الله عنه می‌فرماید، سزاوارترین مردم به عفو و گذشت همان کسی است که توانایی انتقام را دارد، ولی به خاطر خدا گذشت می‌کند. بنابراین همه ما باید سعی کنیم تا دلها را به هم نزدیک نموده و باعث ایجاد اتحاد، ارتباط و همدلی بین مردم شویم.
