سوال: شما که می گویید اسلام در مقابل برده داری ایستاده است، لطفا بگویید دقیقا اسلام چه زمانی آن را قطع کرد؟ یعنی از چه زمانی دیگر برده و کنیزی در جوامع اسلامی باقی نماند؟
پاسخ :
?الف)
▪️حتما می دانید که اسلام برای مقابله با این فرهنگ غلط به صورت «تدریجی» حرکت کرد، یعنی تلاش نمود آرام آرام این موضوع را حل کند…
و بارها گفته ایم، اگر اسلام یکجا این همه برده و کنیز را آزاد می کرد، مشکلات اجتماعی فراوانی به وجود می آمد…(تصور کنید هزاران نفرِ بی تخصص، بی سرپناه و حتی عقده ای را وارد یک جامعه نماییم، چه اتفاقی می افتد؟)
▪️لذا اسلام مبارک «مجراهای ورود» به دنیای برده داری را به «یک مجرا» کاهش داد و «مجراهای خروج» از دنیای برده داری را به «موارد متعددی» افزایش داد و به مرور این فرهنگ نادرست از جوامع ما رخت بربست.
?ب)
?حال افرادی می پرسند، دقیقاً می توانید بگویید این رخت بربستن چه زمانی بوده است؟
▪️در پاسخ می گوییم، از همان لحظات طلوع اسلام بر جامعه، از همان روزی که رسول الله (صلی الله علیه و سلم) در دامنه ی کوه مِنا ایستاد و فرمود «یا أیُّها النَّاس قولوا لا إلَهَ إلَّا اللَّهُ تُفلِحوا…»، ای مردم بگویید «هیچ معبود به حقی وجود ندارد، جز الله»، رستگار می شوید.
▪️وقتی تفکر توحید در جامعه وجود داشته باشد، وقتی بشریت خود را ضعیف بداند و خداوند را قوی، وقتی انسان ها خداوند را بی نیاز بدانند و خود را نیازمند… دیگر چه دلیلی دارد، برخی از انسان های ضعیف و نیازمند در برابر پروردگار، صاحب برده باشند و دیگر انسانها را به بردگی بگیرند…!!
?لذا اسلام از همان دقایق اول ریشه ی برده داری را مورد هدف قرار داد و به مبارزه با آن برخاست.
▪️هر شخص عاقلی می داند «نقشه» و «اساس کار» چقدر مهم است و اینکه چه زمانی نقشه پیاده و عملی می شود، بستگی به ظرفیت ها و سبب های دنیای مادی دارد…
▪️یقیناً اگر جوامع صدر اسلام پتانسیل و گنجایش این را داشتند، اسلام مبارک از همان روز اول می گفت برده ها آزاد باشند، ولی اسلام بخاطر مصالح، مجبور بود قدم به قدم با جامعه پیش برود.
▪️می دانم برخی ها موضوع برده داشتن بزرگان دین برایشان سوال است، در پاسخ می گوییم، والله اعلم، اگر بزرگان دین، خود برده داشته اند، در راستای همان حرکت تدریجی بوده است. به این صورت که در جریان حرکت تدریجی نامبرده، برده داشتن آنها الگویی برای مردم جامعه بوده است، تا اگر هم فعلا امکان حذف وجود ندارد، حداقل اخلاق و انصافی که بزرگان به نمایش می گذارند، سرلوحه ی رفتارِ با بردگان باشد.
▪️به یاد بیاورید حدیث رسول اکرم(صلی الله علیه و سلم) را آنجا که می فرماید:
«بردگان شما برادران شمایند، که خداوند آنها را زیردستتان شما قرار داده است، کسی که برادرش زیر دست اوست، می‌باید از همانچه که خود می‌خورد به او بخوراند و از همانچه که خود می‌پوشد به او بپوشاند و بر آنچه به آن توانایی ندارد او را و ادار نسازد، پس اگر چنین کرد او را یاری کند.».
?صحیح البخاری، کتاب الإیمان، حدیث ۲۹
?ج)
▪️اما اینکه افرادی تاریخ دقیق می طلبند و می خواهند بگوییم، آخرین برده ی جهان اسلام، در فلان تاریخ آزاد شد و دیگر برده و کنیزی در جوامع اسلامی وجود نداشت… این انتظار نادرست و غیر منطقی است.
▪️بزرگواران، چنین آماری زمانی قابل ذکر است که در بین تمام مناطق جهان اسلام، «سرشماری» صورت پذیرفته باشد، تعداد برده ها و انسانهای آزاد مشخص شده باشد، سپس هر چند وقت یکبار این سرشماری تکرار شده باشد و در یک مقطع خاص دیگر برده ای موجود نمانده باشد و بگویند تمام شد…
ولی آیا چنین آماری وجود داشته است!
▪️ما نباید امکانات عصر حاضر را به عنوان مبنایی برای قرن ها پیش قرار دهیم…
الان، هر چند سال یکبار سرشماری صورت می پذیرد، مشخصات تمام افراد در سازمان ثبت احوال درج شده است، هر مرگی بلافاصله درج می شود، هر تغییری بلافاصله در ارگان های مربوطه ثبت می شود و…اما در گذشته چنین نبوده است، لذا این انتظار، منطقی و معقول نیست… و امیدوارم جوانان عزیزمان، سرنوشت ابدی خود را بخاطر چنین ابهاماتی خراب نکنند و به سمت خدا گام بردارند…
?خدایا توفیق اصلاح و هدایت -برای خود و همه ی انسانها- را از ذات مبارکت مسئلت می نماییم…
