مختصری از زندگی علامه تفتازانی(رحمه الله تعالی)

آوای سنت : امروز ۹ شهریور ماه مصادف با وفات علامه تفتازانی می‌باشد. سعدالدین مسعود بن عمر بن عبداللّه هروی خراسانی تفتازانی مشهور به تفتازانی فقیه، متکلم، منطق‌دان و ادیب ایرانی است. ایشان در ماه صفر سال ۷۲۲ هجری در شهر تفتازان خراسان دیده به جهان گشود.

علامه تفتازانی و تحصیل علوم دینی
ایشان در اوایل کودکی کُند ذهن و کم حافظه بود، به گونه‌ای که در حلقه‌ی درس عضدالدین از او کُند ذهن و کم حافظه تر دیده نمی‌شد؛ اما با تلاش و کوشش ذاتی و توجه اساتید، حالات او دگرگون شد. خود او می‌گوید: شبی در خواب دیدم فردی ناشناس به من گفت: بیا و به تفریح برو ! گفتم: من برای تفریح و سیر و سیاحت آفریده نشده‌ام بلکه برای درس و مطالعه آفریده شده‌ام. ثانیا من با وجود پایبندی به درس چیزی بلد نیستم اگر به تفریح بروم چه حالتی خواهم داشت؟ او حرف‌هایم را شنید و رفت، و بار دیگر آمد و همین پیشنهاد را به من داد. بازهم جواب من همان جواب سابق بود. آنگاه فرمود: تفتازانی پیامبر(ص) منتظر تو است. آنگاه من با عجله و با پای پیاده به خارج شهر رفتم. در آنجا چند درخت سبز بود، بدان‌جا که رسیدم با صحنه عجیبی روبرو شدم. رسول اکرم(ص) به همراه عده‌ای از صحابه در آنجا تشریف داشتند. آن حضرت به من نگاه کرد و تبسم فرمودند و گفتند: (افتح فمک) دهانت را باز کن. من دهانم را باز کردم آن حضرت از آب مبارک دهانش در دهان من ریخت و در حق من دعای خیر نمود. پس از بیداری وقتی در حلقه‌ی درس عضد الدین حاضر شدم استاد کما فی السابق درس می‌داد و شاگردان و همکلاسی‌هایم به من با دیده‌ی تنبل و کند ذهن می‌نگریستند. در اثنای درس چند اشکال بر درس استاد مطرح کردم و این امر همه را شگفت زده و تعجب همه را بر انگیخت.
از اساتیدی که رنگ نمایان و تابناکی در زندگی علمی او دارند و این دو را هرگز فراموش نمی‌کرد می‌توان عضدالدین و قطب الدین رازی را نام برد.

علامه تفتازانی از دیده‌ی علما و معاصرین
سید احمد طحطاوی (رح) می‌گفت: ریاست و سیادت حنفی ها به او منتهی گردید. و می‌گفت: در مشرق زمین همانند او دیده نشده است.
علامه لکنوی (رح) در مورد او می‌گوید: او از عجایب روزگار خویش بود. چشم‌ها همانند او را در بین علماء ندیده بودند.

وفات علامه تفتازانی
علامه تفتازانی در سن ۷۰ سالگی در ۲۲ محرم الحرام ۷۹۲ هجری در سمرقند دیده از جهان فرو بست و در همان شهر به خاک سپرده شد. اما گویا تقدیر چیز دیگری را رقم می‌زد. بالاخره در ۹ جمادی الاولی جسد او به سرخس منتقل شد و در شهر هرات برای همیشه به خاک سپرده شد.

تالیفات و تصنیفات علامه تفتازانی
تهذیب النطق- مختصر المعانی- مطول- شرح عقاید- تلویح- شرح تصریف زنجانی- الارشاد- شرح مقاصد- شرح مفتاح العلوم- رساله الاکراه- کشف الاسرا و عده الابرار- نعم السوابغ فی شرح النوابغ- مفتاح الفقه- حاشیه کشاف- تلخیص الجامع الکبیر و…..

برگرفته از کتاب زندگی نامه مصنفین اثر محمد حنیف گنگوهی