عبادت در نیمه ی شعبان
آوای سنت : اوقات و اماکنی وجود دارند که ذکر حق تعالی در آنها تاثیرات و فضل بیشتری دارد . یکی از این اوقات شب نصف شعبان است که در مورد فضائل یاد و ذکر باری تعالی در این شب احادیثی از حضرت (صلی الله علیه وسلم) روایت شده است که به ذکر برخی از آنها می پردازیم.
بنا به نظر جمهور علمای اهل سنت و جماعت عمل کردن به احادیث ضعیف در کسب فضائل اعمال ، جائز بوده و باعث تقرب به درگاه باری تعالی خواهد بود ،
لذا برخی از احادیث این رساله که در طبقه ی احادیث ضعیف قرار دارد به این علت مورد استناد قرار گرفته که عبادت در ایام بخصوصی از سال “همچون نیمه ی شعبان”
در زمره ی فضائل اعمال و ترغیب و ترهیب { ترغیب به معنی تشویق به کسب فضائل و ترهیب به معنی ترساندن از انجام برخی امور است} می باشد
نیمه ی شعبان در کلام و احادیث نبوی؛
نیمه شعبان شب و روزی مبارک است که بعضی از مفسرین آیه ۳ و ۴ سوره دخان را به شب نصف شعبان تفسیر نموده اند.
((انا انزلناه فی لیله مبارکه انا کنا منذرین ¯ فیها یفرق کل امر حکیم
ما فرو فرستادیم این کتاب را در شبی مبارک،همانا ما بیم دهنده ی بندگانیم¯درین شب حکم کنند(بنهند برجای خویش) هر امر استوار را ))
فرموده اند منظور از شب مبارک شب نصف شعبان است
حدیث ۱ :((اربع لیال کایامهن و ایامهن کلیالیهن یبر الله فیهن القسم و یعتق النسم و یعطی فیهن الخیر الجذیل : لیله القدر و صباحها ، لیله النصف من شعبان و صباحها ، لیله عرفه و صباحها و لیله الجمعه و صباحها))
?(( التاج لجامع الاصول ج۲ / ۹۲)
ترجمه : امام ابو نعیم این حدیث رابه سند صحیح روایت نموده که، حضرت (صلی الله علیه وسلم) فرمودند:
(فضل عبادت در) چهار شب ،همچون روزهایشان بوده و روزهایشان نیز چون شب هایشان می باشند و خدواند در این شب و روزها ، قسم را برآورده می کند و بندگان را (از سزای اعمال ) آزاد می نماید و اجر و پاداشی شایسته (به بندگان) عطا می کند و آنها شب و روزِ قدر و نصف شعبان و عرفه و جمعه می باشند .))
نکته : در این باب احادیث دیگری در فضائل روزها و شب های یاد شده وجود دارد که امام بیهقی آنها را در ?کتابی به نام فضائل الاوقات گرد آوری نموده است.
حدیث۲ :
((أتانی جبرئیل (علیه السلام) فقال :هذه لیله النصف من شعبان و لله فیها عتقاء من النار بعدد شعور غنم کلب و لا ینظر الله فیها الی مشرک و لا شاحن و لا الی قاطع رحم و لا الی مسبل و لا الی عاق لوالدیه و لا الی مدمن خمر ))
? ((الترغیب و الترهیب ج۲/۱۱۸)
ترجمه: امام بیهقی حدیثی را روایت نموده که حضرت ام المومنین عائشه ی صدیقه(رضی الله عنها) فرمود که حضرت رسول الله (صلی الله علیه وسلم ) فرمودند :
جبرئیل امین نزدم آمد و گفت امشب شب نصف شعبان است و خداوند بندگانی به عدد موی گوسفندان طایفه ی کلب را از آتش آزاد می نماید و پروردگار در این شب به “مشرک و شاحن (کسی که میان مسلمانان اختلاف می اندازد ) و قطع کننده ی صله ی رحم و متکبر و کسی که پدر و مادرش را عاق کند و همچنین به کسی که دائم الخمر(همیشه مست)است ” نظر رحمت نخواهد انداخت.
توضیح :آزاد شدن بندگان از آتش به معنی بخشودگی و عفو آنها از طرف باری تعالی است و
منظور از عدد موی گوسفندان طایفه ی کلب نشان دادن کثرت بخشوده شدگان است است .
همچنین این حدیث دال بر این است که در شب نصف شعبان پروردگار نظر رحمت خود را بر بندگان خواهد انداخت و جز افرادی که در حدیث ذکر شده ،همه مشمول این رحمت خواهند شد .
حدیث ۳:((ان الله عزوجل ینزل لیله النصف من شعبان الی سماءالدنیا فیغفر لاکثر من عدد شعور غنم کلب ))
?((تفسیر قرطبی ج۱۶/۱۲۷)
ترجمه : این حدیث را امام ابن ماجه و ترمذی و امام احمد بن حنبل روایت نموده اند که حضرت عایشه (رضی الله عنها) فرمود : حضرت رسول الله(صلی الله علیه وسلم) فرمودند : همانا خداوند الله تعالی عزو جل در شب نصف شعبان نظر رحمت خود را بر آسمان دنیا می اندازد و بندگانی بیش از عدد موی گوسفندان طایفه ی کلب را می بخشد .
? فضیلت شب ۱۵ شعبان…
ابونصر بن سعید رَضِیَ اللّهُ عَنْه از رســول الله ﷺ روایت می کند که شب ۱۳ ماه شعبان حضرت جبرئیل به نزد پیامبر ﷺ آمد و به پیامبر ﷺ فرمود که حرکت کن و تهجد بخوان و برای امتت دعا کن.
پیامبر ﷺ حرکت کردند و تا طلوع صبح مشغول عبادت بودند که حضرت جبرئیل آمدند و گفتند خداوند متعال ﷻ یک سوم امت تو را بخشید. ایشان گریه کردند و فرمودنــد: پس دو، سوم دیگر چطور؟ حضرت جبرئیل فرمود: نمی دانم.
شب چهاردهم ماه شعبان حضرت جبرئیل آمد و فرمود: ای محمد ﷺ برخیز و برای امتت دعا کن. پیامبر ﷺ به نماز مشغول شده و صبح هنگام طلوع صبح حضرت جبرئیل آمد و فرمود: دو، سوم امت تو بخشیده شد. حضرت رسول الله ﷺ باز گریه کردند.
پیامبر ﷺ فرمودند: پس یک سوم دیگر چطور؟ حضرت جبرئیل فرمود: نمی دانم.
شب ۱۵ شعبان حضرت جبرئیل آمد و گفت تو را بشارت باد ای محمد ﷺ که خداوند متعال ﷻ همه امت تو را که دچار شرک نشده است بخشید و گفت ای محمد ﷺ سر خود را به آسمان بلند کن، پس به آسمان نگاه کردند و دیدند که درهای آسمان باز شده و ملکوت از آسمان تا عرش در سجود است و برای امت پیامبر ﷺ استغفار می کنند و برای هر دری ملائکه ای مقرر هست.
در درب اول ملائکه ای صدا می زند که خوش به حال کسی که در این شب برای خدا رکوع می کند.
در درب دوم ملائکه ای می گوید خوش به حال کسی که در این شب برای خدا سجده می کند.
در درب سوم ملائکه می گوید خوشبختی برای ذاکرین است.
در درب چهارم ملائکه ای می گوید خوش به حال کسی که در این شب به درگاه پروردگار خود دعا می کند.
در درب پنجم ملائکه ای می گوید خوش به حال کسی که از ترس خدا گریه کند.
در درب ششم ملائکه ای می گوید خوش به حال کسی که در این شب عمل خیر انجام می دهد.
در درب هفتم ملائکه ای می گوید خوش به حال کسی که در این شب قرآن می خواند و این ملائکه صدا می زند:
آیا سوال کننده ای در شب هست که سوال کند تا به او پاسخ دهم و دعا کننده ای هست تا دعای او قبول شود؟ و توبه کننده ای هست تا خداوند توبه او را قبول کند و استغفار کننده ای هست تا آمرزیده شود و حضرت پیامبر ﷺ فرمودنــد:
درهای رحمت خداوند برای امت من در این شب (۱۵ شعبان) تا طلوع صبح باز است و خداوند در این شب برابر گوسفندان قبیله بنی کلب از گناه کاران را از آتش آزاد می کند (چون این قبلیه گوسفندان زیادی داشتند).
? منبــع :
زبده الواعظین فی بیان رب العالمین فی أحادیث سید المرسلین و حکایه المتقدمین
