آوای سنت : سلام، ببخشید سوالی داشتم.
همانگونه که می دانیم، بعد از فوت پدر زمین زراعی در بین فرزندان تقسیم می شود. در نسل بعد، باز هم این زمین در بین فرزندان این فرزندها تقسیم می شود، در نسل سوم باز هم این زمین ها کوچکتر می شود و بعد از چندین نسل این زمین ها آنقدر کوچک می شوند که دیگر قابل استفاده نخواهند بود. با حداقل از بهره ور آنها کاسته می شود…آیا این قانون اسلام در خصوص تقسیم ارث پدر، دارای اشکال نیست؟
پاسخ: و علیک السلام و رحمت الله و برکاته.
?الف)
▪️جهت فهم بهتر موضوع تصور بفرمایید، پدر خانواده زمین زراعی ندارد. اما مغازه ای دارد که دهنه ی آن ۶ متر است و بعد از فوتش، این مغازه به دو پسرش می رسد.
فرزندان مغازه را نصف می کنند و دو باب مغازه ایجاد می نمایند. و می دانید که این بار دو مغازه با دهنه ی ۳ متر ایجاد شده است.
▪️حال فرض می کنیم هر کدام از این پسر ها هم، دو پسر داشته باشند… به نظر شما این چهار فرزند، مغازه ها را باز هم کوچکتر می کنند؟ یعنی می آیند چهار مغازه با دهنه ی ۱.۵ متر ایجاد نمایند؟
▪️هر کسی می داند، اگر فرزندان تفکر اقتصادی داشته باشند این کار را نمی کنند و دو برادر این دو باب مغازه را از برادرهایشان می خرند. (حالا اگر کسی قبول نداشت می گوییم یک نسل دیگر را اضافه کنید … آیا آنها ۸ مغازه با دهنه ی ۷۵ سانتی متر ایجاد می نمایند؟)
▪️پس عزیزان این مسائل به صورت عرفی و با تفکر اقتصادی حل می شود و از یک جایی به بعد، وارثان، «زمین زراعی» یا «مغازه» را کوچکتر نخواهند کرد… و یکی از آنها ملک فوق را می خرد و موضوع حل می شود… یا کلا آن را می فروشند و پولش را تقسیم می کنند.
?ب)
▪️نکته ی دیگری که نباید از آن غافل شد این است که، ارزش گذاری بر روی زمین کشاورزی نسبی است. مثلاً در شهر ما ۳۰ سال پیش زمین ها ارزش آن چنانی نداشتند و افرادی زمین های خود را فروخته اند تا در شهر یک خانه ی کوچک داشته باشند… ولی الان زمین به جایگاهی رسیده که تهیه ی آن بسیار سخت است و به پول های کلانی نیاز دارد.
▪️لذا قرار نیست همیشه زمین در وضعیتی باشد که بخواهند آن را تکه تکه کنند…، به بیان ساده تر: کاملاً محتمل است در مقاطعی از تاریخ، این وضعیت تغییر پیدا می کند و اتفاقاً افراد بخواهند زمین هایشان را بفروشند، در نتیجه باز هم زمین ها با هم قاطی می شود. (مثلا وجود مشکلات در یک منطقه، یا رونق گرفتن فعالیت های دیگر…)
?ج)
▪️قرار نیست اموال همه ی پدرها فقط زمین زراعی باشد، مثلا برخی پدرها خانه و مغازه و زمین های مسکونی و … هم دارند، لذا به جای تکه تکه کردن زمین، برای برخی از فرزندان خانه در نظر گرفته می شود و برای برخی دیگر، سهام فلان شرکت و برای برخی دیگر فلان امتیاز دیگر… لذا قرار نیست، همیشه و در هر حال زمین ها تکه تکه شود.
▪️حتی دو برادری که یک زمین را به ارث می برند، قرار نیست ثروت شان در حد این زمین باقی بماند، لذا گزینه ی تکه تکه کردنِ زمین های به ارث رسیده، برای فرزندان آنها هم قطعی نیست.
?د)
▪️در فقه زیبای اسلام، قانونی وجود دارد، بنام «شُفعه»، طبق این قانون اگر شریکی بخواهد سهمش از زمین یا خانه را بفروشد، حق فروختن آن، به شخص سوم را ندارد و باید آن را به شریکش بفروشد، مگر اینکه آن شریک از حق خود انصراف دهد.
▪️خوب با وجود این قانون، (اگر بنا بر فروش باشد) زمین همیشه به برادر فروخته می شود و طوری نخواهد بود که ۱۰ نفر متفاوت، ۱۰ تکه زمین کوچک در یک زمین زراعی داشته باشند…(مگر اینکه برادر بگوید نمی خواهم و عرض شد در آن شرایط هم تقسیم در جایی متوقف خواهد شد.)
?ه)
▪️پس شبهه ی فوق نادرست است و هیچ نقص و خللی در شریعت پاک اسلام وجود ندارد.
