احکام و مسائل قربانی

آوای سنت :  قربانی کردن یکی از اعمال مهم در روزهای مخصوص از ماه ذی‌الحجه است. این عمل که از اجر و پاداش بسیار زیادی برخوردار بوده و فضایل آن در احادیث و روایات متعددی ذکر شده است، باید طبق موازین شرعی و با رعایت احکام مربوط به قربانی انجام گیرد.

در زیر به بعضی از موارد ضروری احکام و مسائل قربانی اشاره می‌شود.

شرایط وجوب قربانی

الف: قربانی بر کسی که مسلمان، آزاد، مقیم و دارای توانایی مالی باشد واجب است.

توانایی مالی یعنی کسی که ۲۰ مثقال طلا (معادل ۴۷۹/ ۸۷ گرم) و یا معادل آن پول نقد و یا دویست درهم (۶۱۲ گرم نقره) داشته باشد.
– اموال تجاری به اندازه‌ای که قیمت‌شان معادل مقدار طلای فوق باشد.
– لوازم و وسایل اضافی که قیمت‌شان معادل مقدار طلای فوق باشد.

ب: سپری‌شدن یک سال بر اموال فوق لازم نیست و در صورتی که فردی در ایام عید مالک این اموال شود، قربانی بر وی واجب خواهد شد.

ج: محاسبه‌ی اموال فوق، علاوه بر حوائج اصلی و نیازهای روزمره زندگی خواهد بود.

هـ: نیازهای روزمره زندگی به اموالی گفته می‌شود که با نبود آنها زندگی فرد دشوار باشد. بنابراین مواردی از قبیل یک مسکن، خودرویی که از آن برای تأمین مخارج زندگی استفاده می‌شود از حوائج اصلی زندگی به‌شمار می‌روند.

ـ افرادی که بیش از یک منزل دارند قربانی بر آنان واجب است.

زمان قربانی

وقت قربانی از صبح روز دهم ذی‌الحجه بعد از نماز عید شروع و تا قبل از غروب روز دوازدهم، یعنی به مدت ۳ روز ادامه دارد.

حیواناتی که قربانی آنها جایز است

حیواناتی که قربانی آنها جایز است عبارتند از: شتر، گاو، گاومیش، گوسفند و بز.

شرایط سنی برای قربانی به شرح ذیل می‌باشد:

۱ـ سن گوسفند و بز باید به یک سال کامل برسد؛
۲ـ بره ۶ ماهه به‌بالا در صورتی‌که چاق باشد به‌طوری‌که از نظر چاقی با گوسفند یک‌ساله برابری کند، برای قربانی جایز است؛
۳ـ سن گاو باید ۲ سال کامل و در سال سوم داخل شود؛
۴ـ سن شتر باید ۵ سال کامل و در سال ششم داخل شده باشد.

برخی از عیب‌‏هایی که مانع صحت قربانی می‌شوند:

۱ـ حیوانی که شاخ‌اش از بیخ و بن شکسته باشد، به‌طوری که اثرش به مغز استخوان رسیده است؛
۲ـ حیوانی که چشمش کور شده یا اکثر دید چشمش را از دست داده است؛
۳ـ حیوانی که می‌لنگد و توان کمک‌گرفتن از پای لنگش را ندارد؛
۴ـ حیوانی که اکثر دندان‌‏هایش ریخته‌اند یا به علت پیری قادر به خوردن علف نیست؛
۵ـ حیوانی که اصلا گوش ندارد و یا بیش از یک‌سوم یکی از گوش‌‏هایش قطع شده باشد؛
۶ـ حیوانی که بیش از یک‌سوم دمش قطع شده باشد؛

روش استفاده از گوشت قربانی

مستحب است فرد از گوشت قربانی خودش بخورد و به دیگران نیز بدهد. افضل و بهتر آن است که گوشت قربانی به ۳ قسمت تقسیم شود؛ یک‌سوم به فقرا صدقه شود، یک‌ سوم برای میهمانان در نظر گرفته شود و یک‌ سوم دیگر را خود فرد استفاده نماید. (البته شخصی عیال‌دار و فقیر می‌تواند تمام گوشت قربانی را برای خانواده‌اش مصرف کند.)

ـ دادن گوشت، پوست و کله‌پاچه قربانی به قصاب به‌عنوان مزد جایز نیست.
ـ کسی که وصیت کرد برای او قربانی ذبح شود، در صورت اجرای وصیت، باید تمام گوشت آن به فقرا و مساکین داده شود. اما اگر کسی از طرف خودش (بدون وصیت میت) جهت اهدای ثواب چنین کاری انجام داد، استفاده از گوشت آن برای همه جایز است.