تفکر، شکر و راز و نیاز، نماد عرفان پیامبر(ص)

آوای سنت : هر انسانی در زندگی معنوی خود، خواهی نخواهی دچار حالات عرفانی ارزشمندی می‌شود که تمام وجودش را فرا می‌گیرد. این حالات در بسا موارد بر خاسته از ایمان فطری شخص است، ایمانی که در اعماق وجود او به جوش می‌آید و آثار خود را در حرکات و سکنات او نمایان می‌سازد، و ای بسا که حالات او را منقلب می‌سازد.

ایمان هیچ‌کس به ایمان و یقین پیامبران الهی به خصوص پیامبر اعظم (ص) نمی‌رسد. به این دلیل جوشش ایمان در دل ایشان و حالاتی که در پَی آن در حرکات و سکنات حضرت رسول الله (ص) بروز می‌کند، منحصر به فرد و سرشار از معانی والای عرفانی و تعبّدی است. پیامبر (ص) ای بسا که چنین حالاتی را تجربه می‌کردند، و در دریای معرفت پروردگار غواصی می‌نمودند.

منابع حدیثی از عطاء بن ابی رواح روایت می‌کنند که گفت: روزی من و ابن عمر و عبید بن عمیر نزد ام المؤمنین عایشه صدیقه (رض) رفتیم در حالی‌که ایشان در استراحت‌گاه خویش بودند. ایشان خطاب به عبید فرمود: ای عبید! تو هم مانند آن کسی هستی که در روزگار پیشین گفت: به دیدار کسی گاهی برو تا محبتت افزوده گردد.

در این اثنا ابن عمر(رض) پرسید: مادر! عحیب ترین چیزی را که از رسول الله (ص) دیده‌اید، چه بوده است؟. ام المؤمنین بسیار گریست و سپس گفت: تمام امورشان عجیب بود. در شبی از شب‌ها نزد من آمدند در حالی که من به بستر خود رفته بودم. در بستر من داخل شدند تا که پوست‌شان به پوست من چسپید. سپس فرمود: عایشه! به من اجازه بده تا امشب را با خدای خود راز و نیاز کنم. عایشه گفت: گفتم: ای رسول خدا سوگند که قرب و نزدیکی شما را دوست دارم، اما تمایل شما را نیز دوست می‌دارم.

ایشان بر خاستند و از مشک آبی که آنجا بود وضوء کردند، و قرآن کریم را تلاوت نموده و گریستند که به گمانم اشک‌های‌شان به گونه‌های شان رسید. سپس نشستند و دعا کردند و گریستند تا که اشک‌های شان به ریش شان رسید. بعد به پهلوی راست خویش لمیدند و دست راست خود را زیر سر خود نمودند و در آن حال آنقدر گریستند که گمان کردم اشک‌شان بر زمین جاری شد. تا این‌که بلال آمده و اجازه خواست و سلام کرد و چون پیامبر (ص) را در آن حال دید گفت ای رسول خدا! آیا شما می‌گریید در حالی که خدای تعالی تمام گناهان گذشته و آینده شما را بخشیده است؟! فرمود: وای بر تو ای بلال! چرا گریه نکنم؟! در حالی که دیشب بر من این آیه نازل شده است:

{إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَاتٍ لِّأُوْلِی الألْبَابِ }(آل عمران۱۹۰)

(همانا در آفرینش آسمان‌ها و زمین و تنوع شب و روز نشانه‌هایی است برای صاحبان خرد)

وای بر آن کس که این آیه را بخواند و تفکر نکند. وای بر تو ای بلال! آیا بنده‌ای سپاسگزار نباشم؟! (شرح مشکل الآثار حدیث ۴۶۱۸)

این حالات خاصّه ایشان یا سایر انبیای الهی نیست. هر انسان مؤمنی در صورتی‌که بر سطح ایمان خود بیفزاید چنین جوشش‌هایی ایمانی و حالات عرفانی را تجربه می‌کند. چنین عبادت و طاعتی طعم خاصی دارد که قدرش را کسی می‌داند که خدای تعالی به او از آن بچشاند.

خداوند(ج) به ما نیز بچشاند