آوای سنت : زلزله از جمله حوادث طبیعی جهان ماحول ماست. زمینی که در آن زندگی می‌کنیم، از بدو خلقت تا کنون دچار زلزله‌های هولناک فراوانی شده و میلیون‌ها نفر را به کام مرگ فرو برده است. در آینده‌ها نیز این زلزله‌ها واقع خواهند شد و کسی نمی‌تواند جلو وقوع زلزله را بگیرد، چون خارج از قدرت و توان انسان‌هاست.
بر اساس فرمول‌های زمین شناختی، زلزله بر اثر آزاد شدن انرژی تخلیه شده از سنگ‌ها در گسل‌های پوسته زمین در مدتی کوتاه روی می‌دهد. رها شدن ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین سبب بروز امواج ارتعاشی شدید در سطح آن می‌گردد که می‌تواند بسیار ویرانگر و مهلک باشد.
زلزله به دو گونه صورت می‌گیرد: عمودی و افقی. نوع عمودی آن معمولاً خطرناک‌تر از نوع افقی است.
محلی که منشأ زمین لرزه است و انرژی از آنجا آزاد می‌گردد “هایپوسنتر” و نقطه بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمین لرزه می‌گویند.
گاهی اتفاق می‌افتد قبل از زلزله اصلی پیش لرزه‌هایی اتفاق می‌افتد که برای تخلیه بعدی انرژی مازاد زمین بسیار مفید است. هر چه این پیش لرزه‌ها بیشتر باشد، چون انرژی بیشتری آزاد شده، زلزله اصلی خفیف تر است، و اگر این پیش لرزه‌ها اصلاً صورت نگیرند و یا کمتر باشند، و انرژی تحت فشار به یکبارگی از زیر زمین آزاد گردد، زلزله شدید‌تر خواهد بود و سطح ویرانی‌اش هم بیشتر.
زلزله‌ها گاهی پس لرزه‌ها شدیدی دارد که قدرت ویرانگری آن کمتر از اصل زلزله نیست. اما چون منشأ آن‌ها و زلزله اصلی یکی است به آن‌ها پس لرزه می‌گویند.
در قرآن کریم سوره‌ای به نام زلزله داریم که نود و نهمین سوره قرآن کریم از حیث ترتیب مصحفی و نود و سومین سوره از حیث ترتیب نزول است. سوره زلزله یا زلزال از جمله سوره‌های کوتاه قرآن کریم می‌باشد که در جزء سی‌ام این کتاب آسمانی قرار دارد.
این سوره مبارکه از زلزله‌ای بزرگ سخن می‌گوید که در روز قیامت به وقوع می‌پیوندد و تمام زمین را نابود می‌سازد. در آن دل‌های مردم از فرط وحشت و ترس به گلوگاه می‌رسند، و اعمال مردم در مقابل دیدگان‌شان اعم از بدی و خوبی مجسم می‌شود. به موجب بیان این سوره زلزله روز قیامت هنگام نفخه اولین و به صورت بسیار شدید و متکرر صورت می‌گیرد که احتمالاً پیش لرزه‌ها و پس لرزه‌های متعددی با خود دارد.
این از حالت فزیکی زلزله و جنبه طبیعی بودن آن. اما در کنار این، زلزله بُعد متافزیک و معنوی نیز دارد که نباید از نظر بیفتد. از حیث متافزیک در مورد زلزله می‌توان گفت:
زلزله در کنار این‌که یک رویکرد طبیعی و فزیکی است، طوری که گفتیم جنبه معنوی و متافزیک نیز دارد.
زلزله بر اساس قوانینی به انجام می‌رسد که خالق هستی در هستی ایجاد نموده است. هیچ چیزی خارج از اراده و خواست حق‌تعالی صورت نمی‌گیرد. خداوند (ج) این قوانین را در زمین و در تمام هستی پراکنده ساخته است.
در بسیاری موارد زلزله‌ها رخدادهای طبیعی هستند که به وقوع می‌پیوندند و ناشی از فعل و انفعالات درونی زمین می‌باشند.
در بعضی موارد اعمال بد انسان‌ها در بروز زلزله‌ها نقش دارند. این نکته مورد توجه برخی از آیات قرآن کریم نیز واقع شده است.
گاهی زلزله‌ها عذابی از جانب حق‌تعالی برای نابودی برخی از اقوامی به وقوع می‌پیوندند که پروردگار عالم قصد عذاب آن‌ها را به سبب کفر و گناهان‌شان می‌نماید که البته این امر مربوط به خواست و مشیت باری‌تعالی است. رب العالمین در آیات اول سوره مبارکه حج در این باره چنین می‌فرماید:
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ إِنَّ زَلْزَلَهَ السَّاعَهِ شَیْءٌ عَظِیمٌ یَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَهٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُکَارَى وَمَا هُم بِسُکَارَى وَلَکِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِیدٌ» (الحج: ۱-۲).
(ای مردم! از پروردگار خویش پروا کنید که زلزله قیامت امری هولناک است. روزی که آن را ببینید هر شیر دهنده‌ای آن را که شیر می‌دهد فرو می‌گذارد، و هر آبستنی بار خود را فرو می‌نهد، و مردم را مست می‌بینی و حال آن‌که مست نیستند، ولی عذاب خدا شدید است).
در این آیه رب العالمین بیان می‌دارد که زلزله روز رستاخیز بسیار بزرگ و عظیم است و مردم در آن روز از فرط وحشت و ترسی که دارند حالت مستان را به خود می‌گیرند در حالی که مست نیستند. در آن روز حامله‌ها حمل خویش را بدون این‌که وقت وضع حمل‌شان فرا رسیده باشد می‌گذارند.
علاوه بر عذاب روز رستاخیز که در شکل زلزله هست، برخی از اقوام گذشته نیز با زلزله عذاب شده‌اند، اقوامی مانند: قوم صالح (ع) چنان‌که ذکر عذاب‌شان در آیه ۷۸ سوره اعراف آمده، و یا قوم شعیب (ع) که داستان عذاب‌شان در آیه ۹۱ سوره اعراف ذکر گردیده، و یا هفتاد تن از قوم موسی (ع) که با زلزله عذاب شده‌اند و ذکر عذاب‌شان در آیه ۱۵۵ سوره اعراف رفته است.
با توجه به ابعاد فزیک و متافزیک زلزله می‌توان گفت که برای تعامل با زلزله باید متوجه سه نکته ذیل بود:
– زلزله یک قانون کونی و مربوط به هستی است. برای مقابله با آن نیز قوانینی وجود دارد. مثلاً انسان‌ها می‌توانند با احداث ساختمان‌ها قوی و تحصیناتی که ناشی از شناخت قوانین مربوط به هستی است، خود را برای مقابله با زلزله و یا هر بلای طبیعی دیگر آماده سازند، و یا لا اقل از تبعات ویرانگر آن بکاهند. چنین چیزی در دایره امکان و امکانات انسان‌ها وجود دارد.
– زلزله‌های ناشی از عذاب و خشم الهی را می‌توان با ایمانداری و انجام طاعات و عبادات و استغفار یا مانع شد و یا آثار و تبعات آن‌را کم کرد.
– نباید در این مورد قضاوت و داوری کرد که هر جایی که زلزله واقع شده حتماً این عذاب حق‌تعالی بوده و این دلیلی بر بدی مردم آن منطقه بوده است. چنین قضاوتی دور از عدالت و عجولانه و نادرست است و بایسته یک انسان مسلمان و مؤمن نمی‌باشد.
خداوند (ج) تمام آفات و بلیات را دور داشته باشد.
