نگاهی دینی به زلزله

آوای سنت : زلزله یکی از نشانه‌های قدرت خداوند در زمین است که در هر نقطه‌ای که اوتعالی بخواهد رخ می‌دهد. این اتفاق، به خاطر نشان دادن قدرت خداوند و متوجه ساختن بندگان به قدرت الله متعال رخ می‌دهد.

حکمت دیگر زلزله و بلایای طبیعی این است که خداوند به انسان نشان دهد که دنیا هرچه هم پرزرق و برق و جذاب باشد، باز هم در مقابل اراده و قدرت خداوند بسیار حقیر و ناچیز است.

زلزله در آیات قرآن
در قرآن کریم از زلزله به نام‌های زلزال الأرض، الرجفه، الراجفه، الرادفه، الصیحه، الخسف، الصدع. یاد شده است.
قرآن عظیم الشأن بیشتر زمانی از زلزله سخن به میان می‌آورد که از رستاخیز و پایان جهان سخن به میان می‌آورد از زلزله‌های عظیم و مخرب می‌گوید.

در ابتدای سوره مبارکه حج از زلزله‌ای هولناک سخن به میان آورد: « یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ إِنَّ زَلْزَلَهَ السَّاعَهِ شَیْءٌ عَظِیمٌ یَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَهٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُکَارَى وَمَا هُم بِسُکَارَى وَلکِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِیدٌ.حج/۱و۲» اى مردم، از پروردگار خود پروا کنید، چرا که زلزله رستاخیز امرى هولناک است. روزى که آن را ببینید، هر شیردهنده‌اى آن را که شیر مى‌دهد [از ترس‌] فرو مى‌گذارد، و هر آبستنى بار خود را فرو مى‌نهد، و مردم را مست مى‌بینى و حال آنکه مست نیستند، ولى عذاب خدا شدید است.
و در سوره زلزال می‌فرماید: «إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا. زلزال/۱» آنگاه که زمین به لرزش [شدید] خود لرزانیده شود.

زلزله در روایات
در احادیث پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و سلم ـ اشاره به زلزله‌های عظیم و هولناک در آخر الزمان و قرب قیامت شده است، از جمله:
روى البخاری عن أبی هریره قال قال رسول الله صلى الله علیه وسلم: «لاتقوم الساعه حتى یقبض العلم وتکثر الزلازل ویتقارب الزمان وتظهر الفتن ویکثر الهرج وهو القتل وحتى یکثر فیکم المال فیفیض»
امام بخاری ـ رحمه الله ـ حدیث پیامبر اسلام ـ صلی الله علیم و سلم ـ را به نقل از حضرت ابوهریره ـ رضی الله عنه ـ چنین روایت می‌فرماید: قیامت برپا نمی‌شود تا مادامی که علم از بین برود و زلزله‌ها زیاد گردد و زمان به هم نزدیک شود و فتنه‌ها سربرآورد و هرج و مرج که قتل و کشتار باشد، افزونی یابد. و تا زمانی که در بین شما، مال دنیا بیش از حد نیاز، زیاد گردد.

واکنش پیامبر و خلفای راشدین به زلزله
آنگونه که از روایات و تواریخ برمی‌آید، در زمان حیات طیبه رسول گرامی اسلام ـ صلی الله علیم و سلم ـ در مکه یا مدینه، هیچ زلزله‌ای رخ نداده است تا اصحاب واکنش آنحضرت را شاهد باشند، ولی در زمان خلافت سیدنا فاروق اعظم زلزله‌ای رخ داد که باعث رعب ایشان و اصحاب گردید. حافظ ابن عبد البر أندلسی در کتاب «التمهید» می‌نویسد: هیچ روایت صحیحی که گویای آن باشد که در زمان پیامبر ـ صلی الله علیم و سلم ـ زلزله‌ای رخ داده، به ما نرسیده است، اما در زمان حضرت عمر ـ رضی الله عنه ـ زلزله‌ای رخ داد که امیرالمومنین فرمود: شما به گناه‌آلوده شده‌اید، اگر دو باره زمین بلزد من از اینجا می روم. (التمهید۳/۳۱۸)