آوای سنت : همه ما بارها با این صحنه مواجه شدیم که دو تن نو جوان یا جوان در وسط خیابان و در محضر عام با هم درگیر شده با الفاظ رکیک و دشنام‌های زننده یک دیگر خویش را خطاب نمودند. گاهی کار از این هم فرا تر رفته و طرفین ضمن این‌که یک دیگر خویش را با انواع تهدیدها می‌ترسانند و تلاش می‌نمایند جانب مقابل را به هر نحوی شده مغلوب خویش سازند.
در چنین حالتی وقتی یک جوان مورد معارضه و مناقشه قرار می‌گیرد طبیعی است که عکس العملش شدید است، چون مرحله جوانی مرحله غرور و خودنمایی و در عین حال طغیان قدرت و توانایی است و هر جوانی در این مرحله احساس می‌کند قوی‌ترین مرد دنیاست و به اصطلاح نامش باید در کتاب گنیس به عنوان قدرتمندترین شخص ثبت گردد.
وقتی انسان در معرض چنین پدیده‌ای قرار می‌گیرد و احساس می‌کند شخصیت یا حقوقش پایمال شده و یا کسی دارد به او زور می‌گوید، در چنین حالتی دو نوع نیرو تلاش می‌کنند بر او تسلط یابند:
– نیروهای درونی: این نیروها بیشتر از جانب سیستم دفاعی بدن فعالند. خدای تبارک و تعالی در وجود هر انسانی سیستم دفاعی بسیار دقیق و پیچیده‌ای قرار داده که وظیفه حمایت از انسان را در برابر سرد و گرم روزگار دارد و از بدن انسان در قبال تهدیدهای مخرب دفاع می‌کند.
وقتی یک میکروب یا ویروس وارد بدن انسان می‌شود سیستم دفاعی بدن واکنش نشان می‌دهد. در گام نخست آن میکروب و ویروس بازشناسی می‌شود و راه‌های مقابله با او سنجیده شده و سپس اقدام عملی صورت می‌گیرد تا آن موجود ریز خطرناک از بین برود و یا از بدن دفع شود.
وقتی انسان در جایی احساس خطر می‌کند، سیستم دفاعی بدن از طریق پدیده “فرار” تلاش می‌کند انسان را نجات دهد. حتی اگر توسط عامل خارجی بدن انسان آسیب‌هم ببیند سیستم دفاعی بدن اقدام به بازسازی و نوسازی قسمت تخریب شده بدن می‌کند و بار دیگر اوضاع را به حالت اول در می‌آورد. به این دلیل می‌بینیم زخم‌های بدن بعد از مدتی دوباره بهبود می‌یابند و سالم می‌شوند.
و این‌گونه سیستم دفاعی بدن در مقابل هر تهدید مطابق نوعیت آن عکس العمل نشان می‌دهد و کار مناسب را به انجام می‌رساند.
– عامل بیرونی: منظور از عامل بیرونی شیطان رجیم است که از بیرون انسان منتظر فرصت است تا انسان‌را وارد فضایی بسازد که در جسم و جان و یا در اخلاق و ایمان خود آسیب ببیند و یقیناً که در اوقات جنگ و پرخاش‌گری بهتر می‌تواند به این هدف برسد.
در تأیید این سخن می‌توان به این فرموده حضرت رسول (ص) اشاره کرد که فرمود:
«إن الغضبَ من الشَیطانِ، وإن الشیطان خُلِقَ مِن النار، وإنما تُطفاُ النارُ بالماء، فإذا غَضِبَ أحدُکُم فلیتوضأ» (ابوداود، ج۷ ص ۱۶۳)
(همانا غضب از شیطان است، و شیطان از آتش آفریده شده، و آتش را آب خاموش می‌سازد. پس هرگاه یکی از شما دچار خشم شد باید که وضو بگیرد).
وقتی انسان در خیابان و کوچه و بازار در مقابل وضعیتی قرار می‌گیرد که آن‌را مخالف منافع خود می‌انگارد طبیعی است که سیستم دفاعی بدن واکنش نشان می‌دهد. این واکنش می‌شود در شکل نگاه بد باشد یا دشنام و پرخاش‌گری و یا در حد زدوخورد خیابانی.
این زدوخوردها مصداق عینی بی ادبی در مقابل جامعه به شمار می‌رود. جامعه و محیط بازار و کوچه و خیابان ملک شخصی افراد و اشخاص نیست بلکه متعلق به همه است و همه در آن حق دارند. و وقتی دو تن در میانه خیابان با هم درگیر می‌شوند حالا از هر نوعی که باشد دشنام و داد و بیداد کردن و یا ضرب و شتم، همه اینها نقض آشکار حقوق جامعه است که نیاز به رعایت آداب و آرامش دارد و کسانی که اقدام به چنین اعمال دون‌شأن می‌کنند در واقع حقوق جامعه را پایمال نموده آرامش آن را بر هم می‌زنند.
آنچه وضعیت را بیشتر بغرنج می‌سازد تماشای مردم عامه و عابرین است که دست زیر زنخ تماشاگر جنگ‌های خیابانی هستند تا ببینند نتیجه چه می‌شود. این در حالی است که هر انسانی وظیفه دارد در صورت توان مانع درگیری لفظی و فیزیکی دو تنی شود که در خیابان دچار تفرقه و منازعه شده‌اند.
آنچه بیشتر سبب ناراحتی انسان می‌شود این است که برخی از مردم با گوشی‌های موبایل و تلفن‌های هوشمند همراه تلاش می‌کنند از این درگیری فیلم برداری نموده و بعدها در فضای مجاز پخش و نشر کنند، گویا دو تنی که با هم در خیابان زدوخورد می‌کنند هنر پیشه‌های فیلم و در حال بازی در یک فیلم هستند و این صاحب موبایل در واقع فیلم‌بردار صحنه‌های این فیلم است.
در مورد مهار این وضعیت دو کار باید صورت گیرد:
– خود شخص یا اشخاصی که با هم درگیر هستند باید ضبط نفس داشته خشم خود را کنترل کنند. همه چیز را نمی‌شود با خشم و غضب و با پرخاش و داد و بیدار مهار کرد. بسیاری از گره‌ها با نرمی و ملایمت باز می‌شوند و بسیاری از مشکلات حل.
در حدیث فوق دیدیم که پیامبر اکرم (ص) ما را توصیه به وضوء گرفتن کردند. هدف این حدیث دو نکته است: اول این‌که وضوء گرفتن ایجاب آن را دارد تا شخص از محل درگیری دور شود و به محل مناسب وضوء برود، این امر منجر به آن می‌شود تا طرف‌های درگیری از پیگیری جدال خود منصرف شوند. دوم استفاده از آب به عنوان عاملی در جهت کاهش آتش خشم که به تجربه نیز این امر ثابت شده است.
– سایر انسان‌ها نیز نباید تماشا گر صحنه زدوخورد دو جوان باشند و یا فیلم‌برداری کنند. هر انسانی که در آن صحنه قرار دارد می‌تواند به اندازه قدرت و توان خویش دو جوان را از هم دور سازد و میان آن دو حایل واقع گردد. چه بهتر که تعدادی از ره‌گذران و عابران این جوان و گروهی دیگر جوان دیگر را از صحنه دور سازند.
چنان که استفاده از آب و دادن آن به جوانان خشمگین برای نوشیدن و دست و صورت شستن بسیار مفید و مؤثر است و این کار باید توسط مردم دیگر صورت گیرد.
یادمان به عنوان فرد و جامعه باشد، هر گونه خشم‌های کنترل ناشده می‌توانند رفته رفته به حدی شعله ور گردند که مصیبت‌های بزرگی را به میان آورند. بسیار مشاهده شده که جوانانی در جریان زد و خورد کنترل ناشده دست به ماشه اسلحه گرم و سرد برده و اقدام به قتل کردند. اگر اسلحه ناریه به لطف و عنایت نیروهای انتظامی در دسترس نیستند اما کاردها و چاقو و قمه که متأسفانه به آسانی قابل دست‌رسی هستند و جوانان بسیاری می‌توانند خیلی زود به چنین وسایل و ابزاری دست یابند.
همه ما در قبال جامعه خویش مسئولیم و نباید بگذاریم نظم جامعه و آرامش آن به خاطر سخنان هیچ و پوش به هم بریزد.
