پند و اندرزهای از حدیث: عجبا لأمر المؤمن إن أمره کله خیر…

آوای سنت : عَنْ صُهَیْبٍ بن سنان الرومی رضی الله عنه – قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ – صلى الله علیه وسلم -: «عَجَبًا لِأَمْرِ المُؤْمِنِ، إِنَّ أَمْرَهُ کُلَّهُ خَیْرٌ، وَلَیْسَ ذَاکَ لِأَحَدٍ إِلَّا لِلْمُؤْمِنِ إِنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ شَکَرَ، فَکَانَ خَیْرًا لَهُ، وَإِنْ أَصَابَتْهُ ضَرَّاءُ صَبَرَ، فَکَانَ خَیْرًا لَهُ». [رواه مسلم]

از صهیب بن سنان – رضی الله عنه – روایت شده است که پیامبر – صلى الله علیه وسلم – فرمودند: «حال مسلمان تعجب برانگیز است که همه ی کارهایش خیر و خوبی است و این امتیاز تنها برای مؤمن است که اگر چیزی که مایه ی شادی و سود است برای او پیش آید، شکر می کند و خیر او در آن است و اگر ضرر (و سختی) برای او پیش آید، صبر می کند و خیر او در آن است».

بناءً آنچه از بلاء و مصیبت هایی که در عالم بشریت به مؤمنان و کافران رسیده و روح و روان همه را به ترس و وحشتی فراگیر واداشته که در طول تاریخ نظیری نداشته است و این مصیبت ها سبب شده که ترس و بیم و بی تابی و گرسنگی را در پی داشته باشد و حتی بنده شاهد اتفاقات ناگوار بعضی از مصیبت زدگان بوده ام که در خیابان ها و کوچه ها و بین راه ها افتاده اند و دیده ام بعضی از مصیبت زدگانی را که مبتلا به بیماری واگیری بوده اند و به این علت سرانجام شان مشخص شده است و همچنان کسانی را مشاهده نموده ام که با وجود عدم مصیبت زدگی و فقط به خاطر ضرر و کساد در تجارتشان خود کشی کرده اند، تمامی این بلاء و مصیبت ها بنده را وادار کرد بر اینکه برادران مؤمنم را به اعتقادات صحیح و ارزشهای بلند مان، هنگام وقوع این فتنه و مصیبت و وباءها و اضطراب بشری آگاه بسازم و برای ثبوت این اعتقادات صحیح یک حدیث نبوی با سند صحیح را انتخاب نموده ام و در این حدیث مبارک بعضی از مبادی بیان شده که واجب است با آن خود را بیاراییم و در انجام آن استقامت پیشه کنیم تا که بعد از آن الله متعال را ملاقات نماییم إن شاء الله.

نکته های اساسی که قابل ذکر است قرار ذیل بیان می گردد:

۱- سند و متن حدیث صحیح است، و امام مسلم رحمه الله این حدیث را در کتاب “الزهد و الرقاق” در باب “المؤمن أمره خیرکله ” در شماره (۲۹۹۹) روایت کرده است، و متن آن نیز کاملا صحیح است.

۲- انسان مؤمن از قوّت ایمان خود کمک می گیرد و به خداوند متعال، قضاء و قدر، خیر و شر، حلاوت و تلخی تقدیر الهی و به روز آخرت ایمان می آورد و می داند که تنها خداوند متعال است که به وی نفع و ضرر می رساند و این را درک می کند که خداوند متعال فرو آورنده ی بیماری ها است و همچنین داروی بیماری نیز از جانب خداوند متعال است {فَاللَّهُ خَیْرٌ حَافِظًا وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ} [یوسف: ۶۴] خداوند بهترین نگهبان است و او مهربانترین مهربانان است.

۳- در این حدیث دو حالت برای مؤمن بیان شده است ۱- نعمتی که به وی داده شده و از آن نعمت سپاس گزاری می کند- ۲- سختی و مشکلی که وی گرفتارش می گردد و باز هم صبر می کند-{إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ} [إبراهیم: ۵] همانا در آن گرفتاری ها نشانه هایی برای هر کسی است که بسیار صبور و سپاسگزار است. در این آیه مبارکه دو صیغه ی مبالغه صبّار و شکور جمع شده است چرا که این دو صفت به همراه هم می آیند و رسول اکرم صلی الله علیه و سلم نیز فرموده است: ایمان دو قسمت است:۱- صبرپیشه کردن- ۲- سپاسگزاری کردن- و همچنان ابن قیم رحمه الله رساله ای با عنوان: ” عده الصابرین و ذخیره الشاکرین” نوشته است.

۴- محور دین مبین اسلام به دو اصل و قاعده است:۱- داشتن اراده ی محکم- ۲- ثبات و استقامت نمودن در آن اراده- و این دو اصل را پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم از خداوند متعال طلب نموده است:عَنْ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ، أَنَّهُ قَالَ: احْفَظُوا عَنِّی مَا أَقُولُ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، یَقُولُ: «إِذَا کَنَزَ النَّاسُ الذَّهَبَ وَالْفِضَّهَ فَاکْنِزُوا هَذِهِ الْکَلِمَاتِ، اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الثَّبَاتَ فِی الْأَمْرِ، وَالْعَزِیمَهَ عَلَى الرُّشْدِ، وَأَسْأَلُکَ شُکْرَ نِعْمَتِکَ، وَأَسْأَلُکَ حُسْنَ عِبَادَتِکَ، وَأَسْأَلُکَ قَلْبًا سَلِیمًا، وَلِسَانًا صَادِقًا، وَأَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِ مَا تَعْلَمُ، وَأَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا تَعْلَمُ، وَأَسْتَغْفِرُکَ لِمَا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ»

تنها انسان مؤمن است که می داند خداوند متعال بر او فضل و منّت نهاده است و این نعمتها نیاز به سپاسگزاری دارد، بر خلاف کفار و کسانی که باورشان به روز آخرت ضعیف است چرا که دائما ناسپاسی می کنند و نعمتهای الهی را انکار می نمایند و خصوصا هنگام سختی ها و بیماری ها و مصیبتها بیشتر گرفتار ناسپاسی می گردند.

۵-در آن حدیث بیان شده است که در حالت آرامش و راحتی و خوشحالی سپاسگزاری واجب است، و باید که حقوق نعمتها را به جای آورد {اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُکْرًا وَقَلِیلٌ مِنْ عِبَادِیَ الشَّکُورُ } [سبأ: ۱۳] ای آل داود! سپاسگزاری (این همه نعمت را) به جای آورید و(بدانید) اندکی از بندگانم سپاسگزارند. یکی از معانی سپاسگزاری این است که: انسان نعمتهای عطاء شده به خود را در راهی مصرف کند که خداوند متعال دوست دارد و از وی خوشنود می گردد و در معاصی و شهوات آن را مصرف ننماید.

بدان که سپاسگزاری از نعمتها سبب افزایش در پاداش و نعمتها می گردد و نعمتها را چندین برابر می کند. {لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ } [إبراهیم: ۷]

زمانی که أمّ المؤمنین عایشه رضی الله عنها از پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم در مورد تلاش و کوشش ایشان در عبادت سؤال نمود و گفت: خداوند متعال گناهان گذشته و آینده ات را بخشیده است چرا با این وجود باز هم شب زنده داری نموده و عبادت می کنی و نماز می خوانی تا آن حدّ که پاهایت ورم می کند؟ پیامبر صلی الله علیه و سلم جواب عایشه رضی الله عنها را با قاطعیت داده و فرمود: آیا من نباید بنده ی سپاسگزار باشم؟ (متفق علیه)

پس تو نیز سپاسگزار باش و ناسپاسی از نعمتها نکن تا که در أجر و ثوابت افزوده گردد.

رسول الله صلی الله علیه وسلم در سخت ترین اوقات قرار داشت هنگامی که به سوی پروردگارش”رفیق أعلی” رخت سفر بر می بست سختی را تصور نمود و صبر اختیار کرد:

عنْ أَنسٍ رضِیَ الله عنْهُ قال: لمَّا ثقُلَ النَّبِیُّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم جَعَلَ یتغشَّاهُ الکرْبُ فقَالتْ فاطِمَهُ رَضِیَ الله عنْهَا: واکَرْبَ أبَتَاه، فَقال: «لیْسَ عَلَى أبیک کرْبٌ بعْدَ الیَوْمِ» فلمَّا مَاتَ قالَت: یَا أبتَاهُ أَجَابَ ربّاً دعَاه، یا أبتَاهُ جنَّهُ الفِرْدَوْسِ مأوَاه، یَا أَبَتَاهُ إِلَى جبْریلَ نْنعَاه، فلَمَّا دُفنَ قالتْ فاطِمَهُ رَضِیَ الله عَنهَا: أطَابتْ أنفسُکُمْ أَنْ تَحْثُوا عَلَى رسُول الله صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم التُّراب؟ روَاهُ البُخاری.

از انس رضی الله عنه روایت است که: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه وسلم مریض شد و سختی های قبل از رحلت را می گذراندند، فاطمه رضی الله عنها گفت: وای بر این رنج و شدتی که بر پدرم است. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: بعد از امروز بر پدرت رنجی نیست . هنگامی که ایشان وفات یافت، فاطمه رضی الله عنها گفت: ای پدرم، که دعوت رب را اجابت نمود، ای پدرم، که جنت الفردوس جایگاه اوست، ای پدرم ، که خبر وفاتش را به جبرئیل علیه السلام می رسانیم. هنگامی که دفن گردید گفت: آیا برایتان خوش گذشت که بر پیامبر صلی الله علیه و سلم خاک ریختید؟

۶-در آن حدیث دستور داده شده که هنگام سختی ها باید به صبر نمودن چنگ زد چرا که صبر پیشه کردن محور اصلی برای حصول پاداش و نیکی هاست ، خداوند متعال فرموده: {إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسَابٍ } [الزمر: ۱۰] پاداش صبر کنندگان کامل و بی اندازه داده می شود

و خداوند متعال به پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: {وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُکَ إِلَّا بِاللَّهِ} [النحل: ۱۲۷] و صبر کن چرا که صبر تو فقط به خاطر خداوند متعال است.

صبر کلید گشایش است، امام احمد رحمه الله از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت کرده که فرمود: بدان با آن که صبر پیشه کردن ناپسند (و سخت ) است ولی در آن خیر بزرگی نهفته است، و یقینا که پیروزی با صبر پیشه کردن به دست می آید و بعد از هر سختی گشایش و سهولت است.(رواه احمد فی مسنده(۴/۲۸۷)

صبر نمودن باید در لحظه ی اول مصیبت باشد:

«أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ – رضی الله عنه -، قَالَ: مَرَّ النَّبِیُّ – صلى الله علیه وسلم – بِامْرَأَهٍ تَبْکِی عِنْدَ قَبْرٍ فَقَالَ: اتَّقِی اللهَ وَاصْبِرِی قَالَتْ: إِلَیْکَ عَنِّی، فَإِنَّکَ لَمْ تُصَبْ بِمُصِیبَتِی وَلَمْ تَعْرِفْهُ فَقِیلَ لَهَا: إِنَّهُ النَّبِیُّ – صلى الله علیه وسلم -؛ فَأَتَتْ بَابَ النَّبِیِّ – صلى الله علیه وسلم -، فَلَمْ تَجِدْ عِنْدَهُ بَوَّابِینَ؛ فَقَالَتْ: لَمْ أَعْرِفْکَ فَقَالَ: إِنَّمَا الصَّبْرُ عِنْدَ الصَّدْمَهِ الأُولَى» متفق علیه.

«انس بن مالک می گوید: پیامبر – صلى الله علیه وسلم – از کنار زنى گذشت که بر قبرى نشسته بود و گریه مى کرد، پیامبر – صلى الله علیه وسلم – فرمود: از خوف خدا از گناه بپرهیز و صبر داشته باش، آن زن گفت: از من دور شو، شما به مصیبتى که من به آن دچار شده ام دچار نشده اید، آن زن پیامبر – صلى الله علیه وسلم – را نمى شناخت، به او گفته شد که این رسول خدا است، آن زن براى عذرخواهى به جلوی در منزل پیامبر – صلى الله علیه وسلم – آمد دید که دربانى در آنجا نیست تا او را باز دارد (وقتى که به خدمت پیامبر – صلى الله علیه وسلم – رسید به عنوان معذرت خواهى) گفت: شما را نشناختم، فرمود: صبر کامل و داراى اجر، آن است که انسان در ساعت اوّل نزول مصیبت از خود نشان دهد».

این بیماری کرونا نیز ما را ناچار ساخته است که در لحظه ی اول گرفتاری صبر پیشه کنیم تا که در مقابل وحشتی که مردم را دردمند ساخته است مقاومت داشته باشیم و هرگز صبر را به تأخیر نمی اندازیم چرا که صبر پیشه کردن باعث حفاظت ما از لغزش و گناهان می گردد. باصبر پیشه کردن می توانیم عزم راسخی که سلف صالح داشته اند را به دست آوریم، و صبر پیشه کردن ما را در برابر مصیبتها و مبارزه طلبی های بزرگ و وحشت برانگیز قوی می گرداند. {وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ} [آل عمران: ۱۸۶] اگر صبر و تقوا پیشه کنید این دو از جمله محکمترین و راسخترین کارهاست. {قُلْ لَنْ یُصِیبَنَا إِلَّا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَنَا} [التوبه: ۵۱] بگو هرگز مصیبتی به ما نمی رسد مگر اینکه الله متعال آن را برای ما مقدّر کرده باشد. {مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَهٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ} [التغابن: ۱۱] به هیچکس مصیبتی نمی رسد مگر به اذن و اراده ی الله متعال.

رضایتمندی کامل به این معنا است که باورداشته باشیم خداوند متعال بنده را به مصیبت گرفتار می کند و رفع مصیبت نیز از جانب اوست. صبر بر سه قسم است: ۱- صبر بر طاعت- ۲- صبر بر معصیت- ۳- صبر بر مصیبت-

فرد مؤمن در مقابل انجام دادن کارهای نیک ، ترک معصیت و گناه صبر پیشه می کند و در این صورت به اجر و پاداش بزرگی می رسد.

صبر در برابر مصیبت و سختی این است که شخص از خداوند متعال سپاسگزاری کند و از تقدیر و نصیبش احساس رضایتمندی کند.

همه ی ما باید در برابر خیر و شر و حلاوت و تلخی تقدیر الهی تسلیم گردیم و بی قراری نکنیم چرا که بی قراری کردن در برابر مصیبت از خصوصیت انسان مؤمن نیست و همچنان بی قراری در برابر ناملایمات زندگی غیر از افزایش گناه و تباه کردن عمر چیز دیگری در پی ندارد.

ای مسلمان! این را بدان که هر حالت تو از سلامتی و بیماری و مشکلات در ترازوی نیکی های تو ثبت می گردد، و این نیکی ها بجز تو به کس دیگری تعلّق نمی گیرد.

عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ وَأَبِی هُرَیْرَهَ رَضِیَ الله عَنْهُمَا عَنِ النَّبِیِّ – صلى الله علیه وسلم – قَالَ: «مَا یُصِیبُ الْمُسْلِمَ مِنْ نَصَبٍ وَلا وَصَبٍ، وَلا هَمٍّ وَلا حُزْنٍ، وَلا أَذًى وَلا غَمٍّ، حَتَّى الشَّوْکَهِ یُشَاکُهَا، إِلاَّ کَفَّرَ اللَّهُ بِهَا مِنْ خَطَایَاهُ». (بخارى:۵۶۴۲) ابوسعید خدری و ابو هریره رضی الله عنهما می گویند: پیامبراکرم – صلى الله علیه و سلم – فرمود: «مسلمان, دچار هیچ گونه خستگی, بیماری، نگرانی، ناراحتی گرفتاری و غمی نمی شود مگر اینکه خداوند به وسیله ی آنها، گناهانش را می بخشد. حتی خاری که به پایش می خلد» (باعث کفاره ی گناهانش می شود).

و صبر پیشه کردن هنگام مشکلات و بیماری ها به این معنا است که نباید از رحمت الله متعال ناامید شوی، و در امورت ناخوشنود نباشی، و هیچ چیزی را به بد فالی نگیری و افکار موحشی که سبب تخریب ذهنت می گردد را رها کنی و زمانه را دشنام ندهی در زیر اشاره ای می کنم به چند روایت متعلق به این موضوع:

عن ابن مسعود رضی الله عنه رفعه: «لیسَ المُؤمِنُ بالطَّعانِ ولا اللَّعانِ ولا الفاحِشِ ولا البَذِیءِ». وحسنه وصححه الحاکم ورجح الدارقطنی وقفه. امام ترمذی از ابن مسعود رضی الله عنه به صورت مرفوع روایت می کند: «مؤمن بسیار طعنه زننده و بسیار لعنت کننده نیست و نه دشنام دهنده ی بد زبان است». «عَنْ أَبِیْ هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله علیه وسلم: قَالَ اللّهُ: یَسُبُّ بَنُو آدَمَ الدَّهْرَ، وَأَنَا الدَّهْرُ، بِیَدِی اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ». از ابوهریره – رضی الله عنه – روایت شده است که گفت: پیامبر – صلى الله علیه و سلم – فرمودند: خداوند می فرماید: «بنی آدم (انسان) زمانه را دشنام می دهد، در حالی که من زمانه هستم، [حرکت و تغییر و دگرگونی] شب و روز در دست من است».

یکی از مظاهر اهل جاهلیت این است که در مقابل تقدیر الهی بی قراری می نمایند در حالی که رسول اکرم صلی الله علیه و سلم از این عمل باز داشته است: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ – رضی الله عنه – قَالَ: قَالَ النَّبِیُّ – صلى الله علیه و سلم – : «لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَطَمَ الْخُدُودَ، وَشَقَّ الْجُیُوبَ، وَدَعَا بِدَعْوَى الْجَاهِلِیَّهِ». (بخارى: ۱۲۹۴) عبد الله بن مسعود – رضی الله عنه – روایت می کند که: رسول الله – صلى الله علیه و سلم – فرمود: «کسی که (هنگام مصیبت) به سر و صورت خود بزند و گریبانش را پاره کند و سخن جاهلی بر زبان بیاورد، از ما نیست».

پس بی قراری و گریبان و لباس را پاره کردن و به سر وصورت زدن و الفاظ زشت را به زبان آوردن و دشنام دادن و کفر ورزیدن، گناه بزرگی است و پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم از چنین افرادی بیزاری جسته است

عَنْ أَبِی مُوسَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ قَیْسٍ رضى الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله علیه و سلم بَرِیءٌ مِنْ الصَّالِقَهِ وَالْحَالِقَهِ وَالشَّاقَّهِ از ابی موسی عبد الله بن قیس رضی الله عنه روایت است که فرمود: من بیزارم از زنی که صدای خود را هنگام مصیبت بالا می برد و زنی که از شدت بی تابی و بی قراری موی خود را بتراشد یا بکند و زنی که گریبان یا لباس خود را به دلیل عدم رضایت به قضاء و قدر خداوند چاک می زند.

و اگر این کارهای فوق در میان اجتماع انجام شود گناهش بیشتر خواهد بود چرا که سبب می شود مردم را به ترس و بیم وادار نماید . این گونه افراد در اجتماع به چشم دیده می شوند چرا که از شریعت توحیدی و اخلاقی بی خبر اند.

بدان که اگر به مانند اهل بدر صبر پیشه کنیم پس شفاعت برای ما نصیب گردیده و عذاب دنیوی و اخروی از ما برداشته می شود.

رفتار عمر رضی الله عنه همراه حاطب بن ابی بلتعه آن صحابی که پیامبر صلی الله علیه وسلم از وی پشتیبانی کرد از کسی پنهان نیست آنجا که پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: آیا نمی دانی که الله متعال از حال اهل بدر آگاه است، هر چه می خواهید انجام دهید؛ چرا که من شما را بخشیده ام.(متفق علیه) این حدیث بیان می کند که حتی شرکت نمودن در غزوه ی بدر یک امر مستحسن و بزرگی است و همچنین داستان عثمان رضی الله عنه را به یاد آور هنگامی که بهترین دارایی خود را در غزوه ی تبوک انفاق نمود که بعد از آن پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: از امروز به بعد هر کاری را که عثمان انجام دهد هیچ ضرری به وی نمی رسد. (رواه الترمذی.۳۷۰۱)

بعد از بیان سخنان با استدلال از احادیثی که در آن از ما خواسته شده که به تقدیر الهی راضی گردیم؛ دانستیم که باید تا حدّ توان از اسباب کار گرفته و خود را تسلیم تقدیر الهی نماییم و هر چند که گرفتارشدن در مشکلاتی که ما را اندوهگین می نماید باز هم بنابر حکمتهایی است که تنها الله متعال آن را درک می کند ولی باز هم باید از تقدیر الهی راضی گشته و تسلیم گردیم، و از الله متعال فضل و احسانش را طلب نماییم.

شگفتی نیست از اینکه سلف صالح معنای تسلیم شدن به امر الهی را درک نموده بودند، این معاذ بن جبل رضی الله عنه بود که هنگام مبتلا شدن به بیماری طاعون باز هم در شهر فلسطین بر منبر بالا می رفت و تا هنگام وفاتش به تقدیر الهی راضی بود.

عمر بن عبدالعزیز رضی الله عنه به فرزندش عبدالملک گفت: ای فرزندم! قسم به الله که دوست دارم تو قبل از من بمیری؛ تا به وسیله ی صبر پیشه کردنم در مقابل این مصیبت اجر و ثواب کامل به دست آورم، عبدالملک گفت: ای پدرم! قسم به الله آنچه را که تو دوست می داری من ناپسند نمی دانم.

انسان مؤمن باید تا آن حدّ ایمان خود را قوی سازد که در مقابل نعمتها از الله متعال سپاسگزاری نماید و همچنین هنگام محروم ماندن از نعمتها صبر پیشه کند، صبر پیشه کردن و احساس رضایت از تقدیر الهی خصوصا هنگام گرفتار شدن به بلاء و مصیبت حتما سبب بخشیده شدن گناهان کبیره می گردد و با صبر پیشه کردن مقام و منزلت مؤمن در نزد الله متعال بالا می رود، پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: اگر به اندازه ی کوه احد سرمایه داشته باشی و آن را در راه الله متعال انفاق کنی از تو پذیرفته نمی شود تا این که به قضاء و قدر ایمان بیاوری بدان آنچه که باید به تو نرسد، نمی رسد و آنچه که باید به تو برسد حتماً رسیدنی است.

ای مسلمان! با این عقیده ی راسخ و صحیح خیال خود را راحت کن: از ابن عباس – رضی الله عنه – روایت شده است که گفت: من روزی سوار بر اسب پیامبر – صلى الله علیه و سلم – در پشت سر ایشان نشسته بودم، فرمود: «ای پسرم! چند کلمه را به تو می آموزم: خدا را به یاد داشته باش تا او نیز حافظ و نگهدار تو باشد؛ مراقب اوامر خداوند باش تا در مقابل خود او را بیابی. هر گاه چیزی می خواهی، از خدا بخواه و هر گاه یاری می جویی، از خدا بجوی و بدان که اگر همه ی مردم جمع شوند که نفعی به تو برسانند، نمی توانند، مگر آنچه که خدا برای تو مقدر کرده است و اگر همه ی مردم جمع شوند که ضرری به تو برسانند، نمی توانند، مگر آنچه که خدا برای تو مقدر کرده است، (زیرا که) قلم ها از نوشتن باز ایستاده اند و نامه ها خشک شده اند. (همه چیز و هر سرنوشت و حالی، به تقدیر خدا و به قلم ملایکه در کتاب های سرنوشت آدمیان، نوشته و معلوم شده است و کسی توان تغییر آن را ندارد)» (رواه الترمذی)

بعد از تقدیم سخنان فوق؛ واضح شد که خوشبختی در سه چیز است:۱ – سپاسگزاری از نعمتهای عطاء شده – ۲- صبر پیشه کردن هنگام گرفتار شدن به بلاء و مصیبت – ۳- توبه و استغفار بعد از ارتکاب گناه

هنگامی که در اطاقت صحت مند به سوی رختخوابت می روی تقدیرت را به الله متعال بسپار و از هر آنچه که به تو نصیب شده است رضایت کاملی داشته باش. از براء بن عازب – رضی الله عنه – روایت است که پیامبر اکرم – صلى الله علیه و سلم – فرمود: «قبل از رفتن به رختخواب، وضوی کامل بگیر و بر پهلوی راست بخواب و این دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ وَجْهِی إِلَیْکَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِی إِلَیْکَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِی إِلَیْکَ، رَغْبَهً وَرَهْبَهً إِلَیْکَ لا مَلْجَأَ وَلا مَنْجَا مِنْکَ إِلا إِلَیْکَ، اللَّهُمَّ آمَنْتُ بِکِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَ، وَبِنَبِیِّکَ الَّذِی أَرْسَلْتَ». (پروردگارا! با خوف و رجاء، چهره ام را به سوی تو برمی گردانم و تمام امورم را به تو می سپارم و تو را پشت و پناه خود می دانم و یقین دارم که هنگام خشم و غضبت، پناهی جز تو ندارم. پروردگارا! به کتابی که نازل کردی و پیامبری که مبعوث نمودی، ایمان آوردم). اگر در همان شب بمیری، بر فطرت (با ایمان) از دنیا رفته ای این جملات را آخرین کلام خود قرار بده».

در اخیر از الله متعال استدعاء دارم که همه ی ما را در برابر نعمتها شاکر و در برابر مشکلات و مصیبتها صابر بگرداند، و همچنان بعد از ارتکاب گناهان توفیق دهد که توبه و استغفار نماییم.آمین یارب.

نوشته: ابو نوفل حسن یشو

ترجمه: صفیه مخدومی