کعبه بهانه است / تعامل با سنگ‌ها بهانه رحمت پروردگار عالم

آوای سنت : از رحمت پروردگار و لطف و کرمش هر چه بگوییم کم گفتیم. این همه رحمت از آن مقام ربوبی که همه جمال و کمال و جلال است بعید نیست. از برازنده ترین صفات پروردگار عالم رحمت او نسبت به همه موجودات است. نباید کسی گمان کند که رحمت حق‌تعالی مخصوص انسان‌هاست و سایر موجودات از آن محرومند. خیر چنین نیست. همه چیز و همه کس تحت رحمت آن ذات کبریا و صاحب عظمت و ذوالجلال و الإکرام قرار دارد.

پروردگار عالم خود در وصف رحمت خویش که بسیار است، در قرآن سخن بسیار گفته است. و رسولش (ص) در احادیث خود از بس‌که مبهوت این رحمت شده‌اند، به کرات و مرات از آن یاد کرده اند. پروردگار عالم می‌فرماید:
«وَاکْتُبْ لَنَا فِی هَـذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَهً وَفِی الآخِرَهِ إِنَّا هُدْنَـا إِلَیْکَ قَالَ عَذَابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشَاء وَرَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ فَسَأَکْتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَـاهَ وَالَّذِینَ هُم بِآیَاتِنَا یُؤْمِنُونَ» [الأعراف،۱۵۶] (و برای ما در این دنیا نیکی بنویس و در آخرت نیز، ما به سوی تو رَه یافتیم. گفت عذاب خویش را به آن‌که بخواهم می‌رسانم اما رحمت من بر هر چیزی وسعت دارد پس آن‌را برای کسانی که تقوا پیشه می‌کنند و زکات می‌دهند مقرر می‌دارم و به آنانی‌که به آیات ما ایمان می‌آورند).

فرشتگان حق نیز بر وسعت این رحمت گواهی می‌دهند:
«الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَیُؤْمِنُونَ بِهِ وَیَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَّحْمَهً وَعِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِیلَکَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِیمِ» [غافر، ۷] (آنانی‌که عرش را حمل می‌کنند و کسانی که در حول و حوش آنند به حمد پروردگار خویش تسبیح می‌گویند و به او ایمان دارند و برای مؤمنان آمرزش می‌طلبند که پروردگارا رحمت و علم خویش را بر همه چیز وسعت دادی پس برای توبه گزاران و کسانی‌که در راه تو رفته‌اند بیامرز و آن‌ها را از عذاب دوزخ نجات بده).

پیامبر(ص) فرمود: «خدای تعالی در روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید رحمت را نیز در صد درجه آفرید. هر درجه فضای میان آسمان‌ها و زمین را می‌پوشاند. از این صد، نود ونُه درجه را نزد خود نگه‌داشت و یک درجه را در میان خلایقش گسترده ساخت» (رواه الشیخان)

جالب است بدانیم اگر رحمت پروردگار نباشد هیچ یک ما وارد بهشت نمی‌شویم. از رسول الله (ص) روایت شده که فرمود:‌ «هیچکسی را عملش وارد بهشت نمی‌سازد، گفتند و نه شما را ای پیامبر؟! فرمود: و نه من را مگر این‌که خداوند به رحمت خود این کار را بکند».

حالا می‌آییم سر حج. حج خیلی ثواب و پاداش دارد. این‌قدر حدیث و روایت در مورد فضایل حج در کنار آیات قرآنی وجود دارد که اگر خواسته باشیم به همه این احادیث اشاره کنیم قطعاً کتابی قطور باید تألیف نماییم، اما در اینجا به دو حدیث ذیل بسنده می‌کنیم:
– «هر کس حج کند و در حج با همسر هم‌خوابی نکند و کار بد انجام ندهد، از حج به گونه‌ای باز می‌گردد که گویا تازه از مادر تولد شده است». منظور این است: همانگونه که کودک نوزاد معصوم از گناه است، حاجیِ که حج را ادا نموده نیز پاک از گناه می‌گردد.
– «حج مبرور پاداشی جز بهشت ندارد».

حق‌تعالی در روز قیامت هنگامی که حجاج خانه کعبه در صحرای عرفات جمع می‌شوند، به ملائکه و فرشتگان خویش مباهات می‌کند و می‌‌پرسد این بندگان من برای چه چیزی این‌جا این گونه غبار آلود گرد آمده‌اند؟ ملائکه می‌گویند: آن‌ها جمع شده‌اند به امید رحمت و مغفرت تو. حق‌تعالی می‌فرماید: گواه باشید که آن‌ها را بخشیدم. (مفهوم حدیث)

به راستی ما در حج چه می‌کنیم که این همه مستحق رحمت و مغفرت پروردگار می‌گردیم؟ ما که کاری نمی‌کنیم! حج یک سیاحت است،‌ جهانگردی است، مشاهده انواع و اقسام مردمان مختلف از سراسر دنیاست، خریداری هدایا و گشت و گذار در کوچه‌های دو شهر بزرگ عربستان است.

ما در حج کاری نمی‌کنیم جز تعامل با سنگها: کعبه خانه سنگی است، گرد آن طواف می‌کنیم؛ حجر الأسود سنگی سیاه است، آن‌را می‌بوسیم؛ مقام ابراهیم (ع) سنگی است که ردّ پای خلیل است، در آن‌جا دو رکعت نماز طواف می‌خوانیم؛ صفا کوهی سنگی است، مروه کوهی سنگی است، میان آن‌دو شتابان راه می‌رویم؛ منی وادی سنگی است، در آن‌جا چند شبی در میان دره‌های سنگلاخی به صبح می‌رسانیم؛ جمرات ستون‌های سنگی است، با سنگ‌ریزه بر آن‌ها می‌کوبیم؛ عرفات و کوه رحمت آن، کوهی سنگلاخ، در آن‌جا وقوف می‌کنیم؛ مزدلفه و مشعر الحرام آن کوهی از سنگ است، شب را در کنار آن به صبح می‌رسانیم، و این‌گونه در تمام جریان مراسم حج تعامل ما با سنگ‌ها و سنگ‌ریزه‌هاست. پس ما کاری نکردیم که درخور این همه مغفرت باشیم.

بلی ما کاری نکردیم، اما حق‌تعالی جل جلاله از رحمت و لطف خویش، همان رحمتی که در وصفش اندکی گفتیم و از کرمش بر ما لطف می‌کند و این تعاملات با سنگ‌ها را و این سیاحت و جهانگردی را سبب مغفرت گناهان حاجیان قرار می‌دهد و یکباره قلم عفو بر تمام گناهان آن‌ها می‌کشد. دقیقاً این لطف است و مهر. این رحمت است و شفقت. این فضل است و کرم و عطوفت و باید که خدای را به خاطر آن سپاسگزاری نمود.

خداوند(ج) زیارت کعبه را بهانه قرار داده تا با استفاده از آن‌ بندگان خود را مورد عفو خویش قرار دهد. از این بهانه‌ها زیاد وجود دارد. نماز فرض، نمازهای نفل، روزه رمضان، زکات و صدقات و… که اگر خواسته باشیم به همه اشاره کنیم از حوصله این مقال کوتاه خارج است.
پروردگار به دنبال بهانه می‌گردد تا بندگان خود را عفو کند. او بندگان خود را دوست دارد. او از عذاب نمودن آن ها خشنود نمی‌شود. او دوست دارد بندگانش از این بهانه ها استفاده کنند تا او آن‌ها را ببخشد و به بهشت خود جایگاه دهد.

پس همه ما به خصوص حاجیان بیت الله باید به رحمت حق‌تعالی دل ببندیم و از درگاه او بخواهیم که این بهانه‌ها را بهانه عفو همه ما چه در حج باشیم یا نباشیم قرار دهد.

آمین یا رب العالمین