گمیشان و احتمال تکرار تجربیات تلخ

آوای سنت: چند هفته گذشته اعلام اخباری در زمینه احتمال کشف منابع نفت و گاز در محدوده شمالی شهرستان گمیشان مسرت و شادی اولیه را به ساکنان این مرز و بوم هدیه کرد.

بنظر می رسد اعلام رسمی این خبر از طرف استاندار گلستان به عنوان عالی ترین مقام اجرایی دولت در استان، نمایانگر این واقعیت است که فرایند اکتشاف به مراحل جدی تری نزدیک شده است.

انتظار نخستین و عقلانی این است که وقتی در یک منطقه، منابع ارزشمندی همچون نفت و گاز کشف می شود، تحت تاثیر این تحول، شرایط اقتصادی و معیشتی مردم آن دیار هم متحول گردد.

بر خلاف این انتظار بجا و درست، تجربه توسعه نیافتگی برخی از مناطق نفت خیز کشور در استان هایی مثل خوزستان ما را در قضاوت در رابطه با اثرات محرکه این گونه تحولات بر توسعه یافتگی محتاط کرده است.

در غالب موارد، مناطقی که از آنها منابع ارزشمندی مثل نفت و گاز، سنگ آهن، مس و… استخراج شده است، از جهت برخورداری از حداقل استاندارد های توسعه یافتگی در شرایط پرچالشی هستند.

از این منظر نمی توان ذات اعلام خبر کشف نفت در یک منطقه را رویدادی مسرت بخش برای مردم آن حوزه قلمداد کرد.

مساله مهم و حائز اهمیت دیگر در این زمینه، تاثیرات فراگیر زیست محیطی فعالیت هایی مثل اکتشاف نفت است. این تاثیرات سو در پاره ای از اوقات زیست بوم منطقه را کاملا بر هم زده و زیانهای جبران ناپذیری بر آن برجای می گذارد.

بر این اساس باید مراقب باشیم تا تجربه تلخ نابودی محیط زیست، در این بخش از سرزمین مان تکرار نگردد.

در نهایت اگر نگاهی بومی به اجرای طرح های بزرگ اقتصادی در گمیشان و در راس آن پرورش میگو داشته باشیم، به راحتی متوجه خواهیم شد که اجرای این طرح نه تنها در ارتقاء سطح زندگی مردم منطقه تاثیری نداشته بلکه بخش بزرگی از مراتع ما را از بین برده است. در سال‌های اخیر تنها دستاورد پرورش میگو برای مردم بومی منطقه، کارگری تعداد معدودی از نیروهای ما در استخرهای پرورش میگو بوده و عواید سرشار اقتصادی آن در جیب سرمایه داران غیر بومی رفته است.

به قول معروف سرمایه داران از محل استخرهای پرورش میگوی گمیشان، کباب می خورند و مردم ما بوی کباب!
امید که این تجربه تلخ تکرار نشود.

*گمیشان شهرستان مرزی در استان گلستان است که همه ساکنان آن از ترکمن های اهل سنت هستند.

✍️ عبدالقیوم شکاری