عصمت پیامبر (ص) در امور دینی

 آیا پیامبر (ص) به طور کلی معصوم بوده یا فقط در هنگام ارسال وحی؟ تکلیف آیاتی که خداوند در قرآن پیامبر (ص) را توبیخ می کند چیست (تحریم-عبس و…)

آوای سنت : در امور دینی دلیل و اجماع امت بر عصمت پیامبر(ص) واقع شده است. ولی در امور دنیوی که پیامبر(ص) به سبب آن مبعوث نشده و به خاطر آن بر سایر پیامبران برتری نیافته است، او نیز به مانند دیگر آدمیان در معرض بیماری ها و آفات است و هیچ بعید نیست که امری غیر واقعی را برای لحظه ای تصور کرده، سپس حقیقت او بر او آشکار شده باشد.

مراد مثلاٌ از « وزرک » گناه و معصیت نیست زیرا پیامبران (ص) از ارتکاب گناه معصوم اند بلکه مراد اعمالی است که رسول خدا (ص) اجتهادا برخلاف اولی انجام داده اند، مانند اجازه دادن برای منافقان در تخلف از غزوه تبوک ، گرفتن فدیه از اسیران بدر، ترشرویی در برابر آن نابینا که داستان آن در سوره «عبس » آمده است و مانند اینها.

بهرحال عتاب پروردگار به رسول خود در این سوره و سوره های دیگر موجب افتخار و مزید بر اعتبار رسول خدا – صلى الله علیه و سلم – و تأدیب او خواهد بود و در قرآن از این عتابها زیاد است مانند ” لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَکَ”، و “عَفَا اللَّهُ عَنْکَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ”. فوائد این عتابها زیاد است :

۱- اینکه خدا رسول خود (ص) را در تحت نظر گرفته و او را به خود واگذار نکرده و این دلیل بر لطف اوست زیرا “مَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هَادِیَ لَهُ”، و رسول خدا – صلى الله علیه و سلم – عرض می کرد : اللهم لا تکلنی إلی نفسی طرفه عین أبدا.

۲- باعث توجه و مراقبت رسول (ص) است از خودش تا بشدت از خود مواظبت کند و حسابش را از دیگران جدا بداند.

۳- باعث می شود که در حق رسول خدا – صلى الله علیه و سلم – مردم غلو نکنند، زیرا کسی که مورد عتابست آزاد نیست و صفات إلهی ندارد.   

۴ –  در تربیت مسلمین تأثیر دارد زیرا وقتی رسول خدا – صلى الله علیه و سلم – برای کاری مورد عتاب باشد دیگران حساب خود را بکنند.      

۵- نشان دادن موارد عتاب تا معلوم شود مرتکب گناه نشده است.   

۶– عتابها دلیل است که قرآن از حضرت محمد – صلى الله علیه وسلم – نیست بلکه سخن خدای اوست و لذا بسیاری از عقلا بواسطه همین عتابها فهمیده اند که قرآن کلام خداست و ایمان آورده اند. پس معلوم است که انبیا از ارتکاب گناه و معصیت معصوم اند و عصمت از صفات آنهاست زیرا آنان امام و مقتدای مردم هستند و به مردم امر شده که از آنها تبعیت کنند ، اگر وقوع گناه از آنان جایز باشد در حقیقت اطاعت از آنها واجب نمی بود یا اینکه مردم باید در تمام کاره چه مخالف و چه موافق از آنان تبعیت کنند « که اینطور نیست » و چون مردم از آن ها پیروی می نمایند خداوند آنان را از هر لغزش و خطایی محفوظ نگه داشته است . هر آنچه که در قرآن آمده و ظاهرش مخالف عصمت انبیا است به علت اینکه با اصل عام معارض نشود لازم است که آن آیات به طریق نیکو و صحیح فهم شوند .