محقق و پژوهشگر تاریخ بلوچستان: سال ۱۴۴۱ هجری قمری سال سختی برای ما بود.
آوای سنت: مولانا عبدالحمید جهاندیده امام جمعه شهر سوران در سیستان و بلوچستان در ظهر شنبه هفتم تیرماه جاری به دیار باقی شتافت.
خبر فوت این عالم برجسته بلوچ بلافاصله در صدر اخبار کانال ها و سایت های اهل سنت کشور قرار گرفت و هر یک از سایت ها به نحوی تلاش کردند تا با درج زندگینامه مولانا جهاندیده قدمی تاثیرگذار در جهت بهتر شناساندن این عالم وارسته به مخاطبان خود بردارند. گفته می‌شود مولانا جهاندیده انسانی بسیار خوش برخورد و خوش مزاج بوده است. مردی که در مجالس علما متواضعانه می نشست و یکی از مشاوران نزدیک شیخ الحدیث مرحوم مولانا حسین پور بود.
متاسفانه برخی علمای اهل سنت کشور به رغم برخورداری از جایگاه بالا در جامعه بنابر دلایل مختلف، زمانی بیشتر شناخته می شوند که عمر آنها به پایان رسیده است.
مولانا جهاندیده به تنهایی توانسته است شهر سوران را یکپارچه کرده و اتحاد و همدلی نسبتا خوبی در منطقه ایجاد نماید.
در خصوص شخصیت امام‌جمعه سابق شهر سوران گفتگویی را با استاد محمد صدیق دهواری محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام و بلوچستان ترتیب دادیم که از نظر گرامی خوانندگان می گذرد.
آوای سنت: لطفا درباره اهمیت جایگاه مرحوم مولانا جهاندیده در میان اهل سنت شرحی بیان بفرمایید.
استاد دهواری: مولانا عبدالحمید جهاندیده از نسل دوم علمای دیوبند با ماندگار شدن در زادگاهش سوران، منشأ تحولات بسیار فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی بود.
با وجودی که به شریعت و طریقت پایبند اندیشه و تفکر دیوبند و طریقه چشتی بود، برخلاف بسیاری از علما و روحانیون با کار کشاورزی و تجارت تأمین معاش و به لحاظ مالی متمکن وبی نیاز از دیگران و از سلامت و توانائی جسمی برخوردار بود.
آوای سنت: در شخصیت مرحوم مولانا چه نکته بارزی وجود داشت که باعث محبوبیتش در میان مردم می شد؟
استاد دهواری: به عنوان کشاورزی نمونه با بخشندگی و مهمان‌نوازی در امر خیر پیش‌تاز و محل رجوع مردم به‌ویژه جوانان و مسئولان کشوری و استانی بود. تاجایی‌که بسیاری از شخصیت ها از ایشان به عنوان استاد و به هم‌نشینی در محضر مولانا با افتخار یاد می‌کنند.
مولانا عبدالحمید جهاندیده به آنچه باور داشت عمل کرده و ذره‌ای از مواضع خود عدول نمی‌کرد و از سرزنش ملامت‌گران ترسی نداشت، حق‌گویی؛ تذکر به مردم و مسئولان، برگزاری ازدواج آسان برای جوانان و پایه‌گذاری مساجد بزرگ در کنار ساده‌زیستی و فروتنی و هم‌نشینی با مردم از او شخصیتی دوست‌داشتنی و سیاست‌ورزی کهنه‌کار در شهرستان سیب و سوران ساخته بود.
آوای سنت: مهمترین فعالیت های دینی، اجتماعی و سیاسی مرحوم ایشان چه مواردی را شامل می شود؟
استاد دهواری: در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی به دستور مولوی عبدالعزیز ملازاده پیشوای مذهبی اهل سنت با مولوی عبدالملک ملازاده با تفکر و اندیشه خاص خود همراهی و به مناطق مختلف سنی‌نشین سفر تا شرایط را ارزیابی و گزارشی تهیه نمایند و در کنار آن از فعالیت‌های نهضت مسلمان سراوان حمایت و پشتیبانی کند.
از یک سو در حلقه ذکر و اعتکاف پیر طریقت مفتی خالد دهواری به همراه شهید مولوی عبدالشکور کرد در حوزه علمیه گشت که پیش‌تر با بانی حوزه مولوی سید عبدالواحد سیدزاده در طریقت چشتی بیعت کرده شرکت و از دیگر سو در انتخابات مجلس خبرگان رهبری از شخصیت تقریبی مولوی نذیر احمد سلامی استاد حوزه و دانشگاه حمایت می‌کند.
همانگونه که در سال ۱۳۷۲ نیز استقبال گرم و باشکوهی از دکتر احمد سیاد محقق و محدث صاحب‌نظر نموده بودند که نشان از سعه‌صدر و دگرپذیری ایشان داشت.
آوای سنت: با حجم بالای فعالیت هایی که مرحوم مولانا داشت چگونه می توانست ارتباط تنگاتنگ خود را با مردم حفظ نماید؟
استاد دهواری: فعالیت هاب مختلف او را به افراط‌گرایی و دوری از مردم و مسئولان و نظام سوق نداد، بلکه از هر روزنه قانونی برای رفع مشکلات مردم شهرستانش کوشید.
ایشان به همراه مولوی محمدحسن بیجارزهی با میانه‌روی مشکلات مذهبی منطقه را به‌خوبی مدیریت می کرد.
اهل مطالعه و دارای کتابخانه‌ای نفیس در منزل و اهل موانست با قرآن کریم بود. تا جایی‌که کتاب فتح‌العزیز (مشهور به تفسیر عزیزی) شاه عبدالعزیز بن ولی الله دهلوی (متوفی ۱۲۳۹ هـ) را برای بازنویسی و چاپ به نگارنده سپرد که در مراحل آغازین کار متوجه شدیم که این کار را مولوی بیابانی آغاز کرده است
با لحن زیبای خود آموزه‌هایی از تاریخ اسلام و بلوچستان را در نشست‌های خویش بیان می‌کرد و توانایی ویژه‌ای در تاریخ بلوچستان داشتند به‌طوری‌که در سفر اخیری که به کشور پاکستان داشت به گردآوری اسنادی از تاریخ بلوچستان پرداخته و رونوشتی از اسناد را با خود آورده بود.
آوای سنت: سوران به شهر نخبه ها مشهور می‌باشد. از میان آنها به چه شخصیت های مهم دیگری می توان اشاره نمود؟
استاد دهواری: همانگونه که اشاره کردید سوران شهر نخبه‌پروری است و شخصیت‌های کم‌نظیری همچون مولوی شهداد مسکان زهی، مولوی عبدالله، مولوی عبدالغفور لشکر زهی؛ ملا غلام‌محمد دهواری را در خود پرورانده است، باشد که مردم منطقه قدر شخصیت‌های خویش همچون مولوی محمدحسن بیجارزهی مدیریت حوزه علمیه سوران که پس از فراغت از تحصیل در دارالعلوم کراچی تدریس و دکتر عبدالغفور جهاندیده این استاد بزرگ و پژوهشگر زبان و ادبیات بلوچی را تا در قید حیات هستند پاس داشته و از دریای علم و دانش و معرفت آنان بهره‌جویند.
اگر در تاریخ اسلام برخی از سال‌ها به سال ارتحال علما و اندیشمندان نام‌گذاری شده است، سال ۱۴۴۱ هجری قمری نیز سال سختی برای ما بود، بسیاری از شخصیت‌ها و نخبگان خویش را از دست دادیم و شایسته‌است قدر داشته‌های‌مان را بدانیم.
دکتر نعیم امینی فرد شهید راه خدمت، دکتر مصطفی خرم‌دل قرآن‌پژوه بزرگ، مهندس محمدرضا نارویی مدیر توانا و مفتی محمد عثمان فقیرزاده عالم برجسته که اخیرا به سرای باقی سفر کرد.
