مطالبی بر موضوع چشم زخم

آوای سنت :  دلایلی از قرآن، بر تأثیر “چشم زخم”

❶ خداوند متعال می فرماید:

 حضرت یعقوب گفت: فرزندانم! همگی از یک در وارد نشوید و از درهای مختلف وارد شوید. و نمی ‌توانم چیزی از تقدیر الهی را از شما دور کنم، فرمانروایی تنها از آنِ پروردگار است. بر او توکل نمودم و توکل‌ کنندگان باید بر او توکل کنند. و هر چند هنگام ورود مطابق دستور پدرشان عمل کردند، ولی این عمل چیزی از تقدیر الهی را از آنان دور نمی‌ کرد و تنها نیاز درونی یعقوب بود که به خواست پروردگار به انجام رسید. و یعقوب دانشی داشت که ما به او آموخته بودیم؛ ولی بیشتر مردم نمی ‌دانند”.
? یوسف ۶۷ ــ ۶۸

 حافظ ابن کثیر رحمه الله تعالى در تفسیر این دو آیه می فرماید که این آیات از حضرت یعقوب علیه السلام سخن می ‌گوید: او وقتی فرزندانش را و از جمله بنیامین را به مصر فرستاد، توصیه کرد که از دروازه های مختلف شهر وارد بشوند. و علتش نیز آن طور که ابن عباس و مجاهد و ضحاک رَضِیَ اللّهُ عَنْهما و دیگران فرموده اند این بود که می ‌ترسید به آن ها چشم نخورد. و این بیانگر حق بودن چشم زخم است که گاهی انسان سوار بر اسب را پایین می ‌اندازد. و در ادامه حضرت یعقوب فرمودند : من با این پیشنهاد، چیزی از تقدیر الله را دفع نمی‌ کنم. زیرا الله متعال هر کاری که اراده کند انجام می ‌دهد، و کسی قادر نخواهد بود جلوی آن را بگیرد.

❷ خداوند متعال می فرماید:

وإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ
“ای پیامبر نزدیک است کسانی که کافر شدند، هنگامی که آیات قرآن را می شنوند، با چشم های خود تو را چشم زخم بزنند و بلغزانند. و می گویند: قطعاً او دیوانه است”.
? سوره قلم آیه۵۱

حضرت ابن عباس رضی الله عنهما و مجاهد و دیگران فرموده‌اند: (لَیُزْلِقُونَک) یعنی: «تو را بوسیله چشم زخم که از حسد و کینه سر چشمه می ‌گیرد، از بین ببرند. ولی خداوند تو را حفاظت کرد. و این آیه به صراحت بیانگر حقیقت داشتن، تأثیر چشم زخم، بدستور خدا می ‌باشد.

 دلایلی از احادیث شریفه حضرت رسول ﷺ در مورد تأثیر چشم زخم:

از حضرت ابوهریره رضی الله عنه روایت می کند که رسول الله ﷺ فرمودند: چشم زخم حقیقت دارد.
? رواه بخاری و مسلم

از حضرت عائشه رضی الله عنها روایت است که رسول الله ﷺ فرمودند: ‌‌به خداوند از چشم زخم پناه ببرید، زیرا چشم زخم حق است.
? رواه ابن ماجه

حضرت رسول الله ﷺ می فرمایند:

چشم زخم حق است اگر چیزی از تقدیر سبقت بگیرد، چشم زخم سبقت می ‌گرفت. و فرمود که اگر از شما خواسته شد که اعضای بدنتان را بشویید، این کار را انجام دهید (اگر گمان شد که چشم زخم از ناحیه‌ شما بوده است و درخواست کردند که وضو بگیرید یا بعضی از اعضای بدنتان را بشویید تا فرد آسیب دیده آن آب را روی بدن خود بریزد یا با آن غسل کند، این کار را انجام دهید
? رواه مسلم و ترمذی

 اقوال برخی از علماء در مورد حقیقت چشم زخم:

حافظ ابن کثیر رَحِمهُ اللّٰهُ تَعَالَى می فرماید: چشم زخم و تأثیر آن، مشروط به خواست خدا، حقیقت دارد.

حافظ ابن حجر رَحِمهُ اللّٰهُ تَعَالَى می فرماید: حقیقت چشم زخم، نگاهی عمیق همراه با نوعی حسد از یک فرد خبیث الطبع است.

حافظ ابن کثیر رَحِمهُ اللّٰهُ تَعَالَى می فرماید: فلانی چشم خورده است. و این زمانی است که دشمن یا فرد حسودی، او را نگاه کند، و این نگاه در آن شخص تأثیر بگذارد که به سبب آن، بیمار شود.

از حضرت شیخ حسن بصری رَحِمهُ اللّٰهُ تَعَالَى نقل شده است که اگر به کسی چشم زخمی رسیده است، خواندن و دم کردن این آیه بر او، اثر آن را زایل می کند و آن آیه زیر است:

وإِنْ یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُون
? قلم ۵۱

? فتح الباری ابن حجر عسقلانی و تفسیر القرآن العظیم ابن کثیر دمشقی

 یکی از دعاهای چشم زخم

بسْمِ الله یُبْرِیکَ وَ مِنْ کُلِّ دَاءٍ یَشْفِیکَ وَ مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ وَ شَرِّ کُلِّ ذِی عَیْنٍ

بنام الله که نجاتت میدهد و از هر دردی شفایت می بخشدو از شر حاسد وقتی که حسد بورزد و از شر چشم، نیز نجاتت میدهد

همچنین آیه الکرسی و دمیدن به تمام اعضا بدن و سه سوره آخر قرآن شریف