آوای سنت : انتشار تصویرعلی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و مساعد بن محمد العیبان مشاور امنیت ملی عربستان درحالی که که وانگ یی ارشدترین دیپلمات چینی دروسط آنها قرار گرفته بود و اعلام خبرتوافق برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک عربستان و ایران، شوک بزرگی را درسیاست آمریکا ایجاد کرد.
به گفته ناظران، توافق ایران وعربستان برای احیای روابط دیپلماتیک که با میانجیگری چین انجام شد،پیام‌های زیادی را مخابره می‌کند که بیانگر افول نقش آمریکا در خاورمیانه وظهور چین است،این اتفاق همچنین یک شوک بزرگ به همسویی ژئوپلیتیکی خاورمیانه بود.
درزمانی که دولت جو بایدن،رئیس جمهور ایالات متحده،مشغول تلاش برای گسترش و تعمیق دامنه توافقات آبراهام(برای عادی سازی) با ایجاد یک ساختار امنیتی جدیددرخاورمیانه برای مواجهه با پهپادها وموشک های ایرانی بود،چین بی سر وصدا حرکت کرد تا دوکشور مهم یعنی عربستان سعودی و ایران را به هم نزدیک کند.
واشنگتن به اهمیت نقش فزاینده چین درمنطقه که با سفر مهم ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به پکن درماه گذشته وپس از سفرشی جین پینگ رئیس جمهور چین به عربستان سعودی دردسامبر گذشته،تبلور یافت،توجه چندانی نکرد.
علاوه بر این،واقعیت دیگر این است که پکن درسال‌های اخیر با معاملاتی به ارزش بیش از ۸۷ میلیارد دلار به اولین شریک تجاری ریاض تبدیل شده است،چین همچنین با بیش از ۱۷ میلیارددلارمبادلات به اولین شریک تجاری ایران تبدیل شده است.
وقوع انقلاب ایران درسال ۱۹۷۹ یک شوک برای واشنگتن وترتیبات امنیتی آن در منطقه پس از ازدست دادن محمدرضا پهلوی،متحد قوی ایالات متحده بود.
اعلامیه جیمی کارتر رئیس جمهورسابق آمریکا درسخنرانی اش درسال ۱۹۸۰ مبنی بر اینکه هرگونه تلاش یک قدرت خارجی برای کنترل خلیج فارس به منزله حمله به منافع حیاتی آمریکا است،پیامی جدی و مستقیم برای کسانی بود که در نظر داشتند با رویکرد نظامی به خلیج فارس نزدیک شوند.
با گذشت بیش از ۴۰ سال و به ویژه با ادامه نقش محوری خلیج فارس درسیستم انرژی جهانی،ایجاد یک سیستم امنیت جمعی خلیج فارس با نظارت واشنگتن یکی از مهمترین اولویت های ایالات متحده در منطقه است.
برت مک گورک،مقام ارشد خاورمیانه در شورای امنیت ملی ایالات متحده،درجریان سخنرانی درمجمع منامه درنوامبرگذشته،اعلام کردکه کشورش برای ایجاد زیرساخت های دفاع هوایی ودریایی یکپارچه درخاورمیانه تلاش می کند.این در زمانی است که تنشها با ایران که متهم به بی ثباتی با حمله به کشتی ها در آب های خلیج فارس است در حال تشدید شدن است.
در همین مجمع،ژنرال مایکل کورلا،فرمانده ستاد مرکزی آمریکا، اعلام کرد که یک گروه ضربت به رهبری واشنگتن تا سال آینده بیش از ۱۰۰ کشتی را در آب‌های استراتژیک منطقه خلیج فارس برای دفع تهدیدات دریایی ایران مستقر خواهد کرد.
کریم سجادپور،محقق ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی،معتقد است که حمله ایران درسال ۲۰۱۹ به تأسیسات آرامکو به ریاض نشان داد که ایالات متحده نمی‌تواند از عربستان در برابر ایران محافظت کند.
او معتقد است با توجه به نفوذ عظیم چین بر ایران وعلاقه‌اش به ثبات منطقه،عربستان سعودی امیدوار است که این توافق برای عربستان سپر ایجاد کندو ثبات را برای منطقه به ارمغان آورد.
از سوی دیگر،ریچارد گلدبرگ،مشاورارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها،این اقدام عربستان را نتیجه مستقیم سیاست آمریکا دانست،زیرا ریاض درحال مقابله با لغو تحریم‌ها و بازگشت به توافق هسته‌ای است.
مارک دوبوویتز،مدیر بنیاد دفاع ازدموکراسی ها نیز بازگشت روابط ایران وعربستان با میانجی گری چین را خسارت بسیار بزرگی برای منافع آمریکا دانست.
وی افزود این نشان می‌دهد که سعودی‌ها به واشنگتن برای حمایت از آنها اعتماد ندارند وایران آن را فرصتی برای پایان دادن به انزوای بین‌المللی خود می‌داند،این کشورهمچنین،چین را به عنوان یک قدرت بزرگ درخاورمیانه معرفی کرد.
چاس فریمن،دیپلمات بازنشسته آمریکا می‌گوید:اگر یک خلاء دیپلماتیک ایجاد کنید، کس دیگری آن را پر می‌کند.اساساً این همان چیزی است که برای سیاست آمریکا در خلیج فارس اتفاق افتاد.
سال‌هاست که چین رابطه خود با خاورمیانه را به امور تجاری تقلیل داده است، اما اکنون به نظر می‌رسد که به راحتی می تواند به امور سیاسی بپردازد.این توافق جدید نشان داد که هم عربستان سعودی و هم ایران می‌خواهند چین را راضی نگه دارند،نه لزوماً به این دلیل که این کشور ابرقدرت جدید درمنطقه است،بلکه به این دلیل که بازیگر مهمی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
آنیل شلین،کارشناس سیاست های آمریکا درخلیج فارس درموسسه کوئینسی در واشنگتن،با انتشار متنی درتوییتر،تأیید کرد که میانجیگری چین درتوافق مهم است، زیرا نشان می دهد که این کشور می تواند نقش آفرینی کند،این کارشناس به واشنگتن توصیه کرد برای ارتقای صلح و رفاه مردم منطقه خاورمیانه تلاش کند نه فقط برای فروش تسلیحات و کمک های امنیتی.
این توافق درحالی صورت می‌گیرد که کشورهای خلیج‌فارس می‌بینند ایالات متحده به آرامی از خاورمیانه خارج می‌شود وچین این خلاء قدرت را پر خواهد کرد.
جو بایدن،رئیس‌جمهور آمریکا درجریان سفرخود به خاورمیانه که درژوئیه گذشته به اسرائیل،فلسطین وعربستان سعودی انجام شد،اعلام کرد که کشورش از خاورمیانه خارج نمی‌شود وخلاء را برای چین،روسیه یا ایران باقی نخواهد گذاشت.
به گفته ناظران،بایدن این واقعیت را نادیده گرفت که خاورمیانه به میدانی باز تبدیل شده است که بیشتر کشورهای منطقه به شدت از نقش فزاینده چین استقبال می کنند.
حضور چین درخاورمیانه درسال‌های اخیر در همه حوزه‌های اقتصادی،دفاعی،دیپلماسی و جنبه‌های قدرت نرم رشد چشمگیری داشته است.
پکن اکنون معتقد است که منافعش درخاورمیانه با تمرکز برتجارت وفاصله گرفتن ازامورامنیتی وسیاسی به بهترین وجه تامین می شود.با این حال،کشورهای این منطقه به طور فزاینده ای چین را به مسائل سیاسی و امنیتی می کشانند و همین مساله،چین را بر آن داشت تا نقش امنیتی پررنگ تری داشته باشد،این نقش درمیانجیگری تهران و ریاض مشهود بود.
