آوای سنت : میمون بن مهران رحمه الله شخصیتی است که نزد شیعه و سنی از وجاهت و جایگاه بلندی بر خوردار است. سُنّیان او را از جمله بزرگان فقهای تابعین و از جمله محدثان مورد اعتمادی می‌دانند که از ابن عباس (رض)، سعید بن جبیر(رض) و عمر بن خطاب (رض) نقل حدیث کرده است.
شعیان نیز او را بزرگ می‌دارند، زیرا از به گفته شیخ طوسی او از جمله اصحاب و یاران حضرت علی بن ابی طالب (رض) بوده و نزد ایشان مقام و منزلتی عالی و بلند داشته است.
این فقه و اندیشمند بزرگ در مورد توبه از گناه سخنی بسیار مهم دارد که بر خاسته از عمق متون دینی است. او می‌گوید:
«هر کس به گونه سرّی بدی می‌کند باید به صورت سرّی توبه کند، اما اگر کسی به صورت علنی بدیِ انجام می‌دهد باید به صورت علنی توبه کند، زیرا خدای تعالی می‌بخشد و عیبجوئی نمی‌کند، اما مردم نمی‌بخشند و عیبجوئی می‌کنند». (البدایه و النایه، ۹ ص۲۴۷)
سخن فوق میمون بن مهران اشاره به یکی از حقایق مهم معاصی انسانی دارد. در این سخن او به وضوح یادآور دو حالت از گناه است:
– گناه سرّی: که در خفا و دور از انظار مردم و دیگران انجام می‌شود.
– گناه علنی: که در نظرگاه مردم به انجام می‌رسد.
گناه چیزی نیست که در علن انجام شود، به خصوص در کشورهای اسلامی چون از یک‌سو مؤمن حیا دارد و کارهای بد خویش را در محضر عموم انجام نمی‌دهد و در ثانی از عتاب و سرزنش مردم می‌ترسد. همه ما گناه می‌کنیم البته نباید بکنیم. گناه‌کاری است که در طبیعت و سرشت ما عجین شده است. انسان هرچند سعی و تلاش کند نمی‌تواند خود را از آلودگی‌های گناه آلود حفظ کند و نگهدارد.
طوری که نزد همه معلوم است و از سخن فوق میمون بن مهران رحمه الله نیز دانسته می‌شود، بعضی از گناهان آشکارند و بعضی مخفی. گاهی خفای برخی از گناهان به حدی است که انسان متوجه آن گناه و نوعیت آن نمی‌شود. به عنوان مثال ستایش شدن در برابر کاری که انسان انجام می‌دهد یکی از حوزه‌های این نوع گناه می‌تواند باشد. همه ما دوست داریم در برابر کاری که انجام می‌دهیم مورد ستایش قرار گیریم. این احساس و تمایل در بسا موارد پسندیده نیست، زیرا ناشی از حبّ ذات و توجه به نفس و احساس غرور و تکبر و خودخواهی و نخوت است. شکی نیست تمام این موارد از جمله گناهان است و حتی برخی از علما کبر و غرور را از جمله گناهان کبیره بر شمرده‌اند.
نمی‌گوییم تمایل به ستایش گناه کبیره است اما می‌گوییم از آثار و علایم و اجزای گناه کبیره می‌باشد و انسان مسلمان را سزاست که از این گناه همان‌گونه دوری گزیند که از گناهان کبیره دور می‌شود.
پس هرگاه انسان به صورت مخفی گناهی مرتکب شود باید که مخفیانه توبه نماید، زیرا اگر توبه خود را علنی بسازد مردم در جریان گناهش قرار می‌گیرند و این دو مشکل را ایجاد می‌کند:
– مشکل دینی: به این صورت که بیان گناه به معنی مجاهره به گناه و تظاهر به آن است، طبیعی است که خدای تعالی جهر به سوء و بدی را دوست ندارد چنان‌که در قرآن کریم بر آن تصریح شده است.
– مشکل مردمی: که این مشکل خود از دو جهت تبارز می‌کند: یک: انسان از نظر مردم می‌افتد و آبرویش در خطر حتمی قرار می‌گیرد، کاری که در شرع اجتناب از آن لازم و ضروری است. دو: سبب افت قباحت گناه نزد مردم می‌شود، زیرا وقتی هر انسانی گناه خود را آشکار سازد رفته رفته از قباحت گناه کاسته می‌شود تا این‌که در نظرگاه مردم عادی می‌شود. به این دلیل نباید توبه در چنین موردی علنی شود.
اما اگر انسان گناهی را به صورت علنی انجام می‌دهد که نباید این‌کار را بکند، باید در محضر عموم توبه کند و توبه خود را به هر نحوی شده آشکار سازد، زیرا به گفته میمون بن مهران رحمه الله خدای تعالی می‌بخشد و عیبجویی نمی‌کند در حالی که مردم هم عیبجویی می‌کنند و هم نمی‌بخشند. ولی وقتی انسان توبه کند دیگر کسی نمی‌تواند انسان گنهکار را به خاطر گناهش مورد مذمت و مؤاخذه و عیبجویی قرار دهد.
