عالم برزخ و روز محشر (بخش ۲)
?? مرتبط با پست قبلی …
آوای سنت : خداوند میفرماید: «وَنُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَمَن فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخْرَى فَإِذَا هُم قِیَامٌ یَنظُرُونَ» (الزمر / ۶۸)
«در صور دمیده خواهد شد و تمامی کسانی که در آسمانها و زمین هستند میمیرند، مگر کسانی که خدا بخواهد، سپس بار دیگر در آن دمیده میشود که به ناگاه همه مردم از قبرها به پاخواسته و به اطراف مینگرند».
«یَوْمَ نَطْوِی السَّمَاء کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُّعِیدُهُ وَعْدًا عَلَیْنَا إِنَّا کُنَّا فَاعِلِینَ » (الأنبیاء / ۱۰۴)
«روزی که ما آسمان را درهم میپیچیم، به همان صورت که طومارنامهها درهم پیچیده میشود، به همان صورت که آفرینش را شروع کردهایم آن را از نو بازگشت میدهیم، این وعدهای است که ما میدهیم و ما قطعاً آن را به انجام میرسانیم».
در صحیحین از ابوهریره رضی الله عنه به ثبت رسیده است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«خداوند زمین را قبضه میکند و آسمانها را با دست راستش میپیچاند سپس نداد میزند: پادشاه منم، جبار منم، پادشاهان زمین کجایند؟ جباران کجایند؟ متکبران کجایند؟».
در صحیح مسلم از حضرت عایشه رضیالله عنها روایت شده که از رسول خدا صلی الله علیه وسلم پرسیده شد: مردمان در زمان تغییر و تحول در زمین و آسمان کجایند؟ فرمود: در تاریکی نزدیک پل صراط».
پس با نفخ اول در صور، نظام آفرینش کنونی به هم میریزد و از شدت انفجار همه موجودات جان میدهند و آسمانها و زمین از مسیرهای طبیعی خود خارج گشته و در یک کلام زلزله قیامت رخ میدهد که این همه حوادث مقدمهای خواهد بود جهت بازگشت به خدا و پس دادن حساب در روز قیامت.
سپس دیگر بار در صور دمیده میشود که همه مردگان بدون در نظر گرفتن زمان مرگشان مبعوث گشته و مات و حیرتزده به خاطر تغییراتی که در نظام آفرینش میبینند، به اطراف خود نگاه میکنند و آنجاست که تبهکاران به بدبختی و روسیاهی خود پی برده و دیوانهوار به این طرف و آن طرف میدوند و در نهایت با بدنی عریان و پا بیبرهنه به سوی صحرای محشر روانه میگردند. و چه زیبا خداوند در یک جمله چنین بیان میکند:
« مِنْهَا خَلَقْنَاکُمْ وَفِیهَا نُعِیدُکُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُکُمْ تَارَهً أُخْرَى» (طه / ۵۵)
«ما شما ار زمین آفریدهایم و بدان باز میگردانیم، و بار دیگر شما را از آن بیرون میآوریم».
سفیان ثوری از عبدالله بن مسعود روایت میکند که فرمود:
«بادی با سرمایی تند و سوزان فرستاده شده و به واسطه آن همه مؤمنان روی زمین از بین میروند. سپس قیامت بر سر مردم به پا میشود. سپس فرشتهای با صور در میان زمین و آسمان ایستاده و در آن میدمد و همه مخلوقات آسمانها و زمین نابود میگردند. سپس به خواست خدا مدت زمانی بین دو صور میگذرد. سپس خداوند بارانی را از آبهای زیر عرشش نازل فرموده که به واسطه آن اجساد مردگان، همچون روییدن گیاهان از زمین میروید ابن مسعود آیه:
« وَاللَّهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا کَذَلِکَ النُّشُورُ» (فاطر / ۹)
«خداوند کسی است که بادها را روان میدارد و بادها ابرها را برمیانگیزند و ما ابرها را به سوی سرزمینهای مرده میرانیم و به آنها حیات میبخشیم، زنده گرداندن پس از مرگ نیز به همین منوال است».
را تلاوت نمود. سپس فرشتهای با صور میان زمین و آسمان ایستاده و در آن میدمد که در نتیجه ارواح به اجساد برگشته و با آنها جمع شده و انسانها برخواسته و به سوی خدا در صحرای محشر رهسپار میشوند.
در روایتی امام احمد از ابورزین رضی الله عنه نقل میکند که فرمود:
خدمت رسول خدا صلی الله علیه وسلم رسیدم و پرسیدم: ای رسول خدا صلی الله علیه وسلم ، خداوند چگونه مردگان را زنده میکند فرمود: «آیا تا به حال به یکی از زمینهای مرده و خشکت سر نزدهای که پس از مدتی سر سبز گردد؟ گفتم: آری. فرمود:
«برانگیخته شدن نیز چنین است». گفتم: یا رسولالله صلی الله علیه وسلم ! ایمان به تو چیست؟ فرمود: اینکه گواهی دهی که هیچ معبودی به حق مگر خداوند یکتای بیشریک وجود ندارد و اینکه محمد بنده و فرستاده اوست و خدا و رسولش را از هر چیز دیگری بیشتر دوست داشته باشی و سوختن در آتش را بر مشرک شدن ترجیح دهی و اگر غیر فامیلی را دوست داشتی، دوستیت فقط به خاطر خدا باشد. در صورت داشتن این صفات حب ایمان به همان صورت که حب آب در قلب انسان تشنه در روز گرم تابستانی وجود دارد، در قلبت وارد شده است. گفتم: یا رسول خدا صلی الله علیه وسلم ! چگونه میتوانم به مؤمن بودن خودم پی ببرم؟ فرمود:
«هر بندهای از امتم که وقتی کار نیکی انجام دهد بداند که آن کار نیک است و خداوند در مقابلش پاداش میدهد و هر گاه گناهی مرتکب شود بداند که گناه است و از خداوند طلب بخشش نموده و یقین داشته باشد که هیچ کس به جز خداوند قدرت بخشش گناهان را ندارد، مؤمن است».
امام احمد رحمهالله از عایشه رضیالله عنها نقل میکند که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«مردم در روز قیامت پا برهنه، عریان و ختنه نشده محشور می شوند» عایشه پرسید:
ای رسول خدا صلی الله علیه وسلم ! مسئله عورتها چه میشود؟ رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«هر کس گرفتاریهایی بزرگ دارد که او را به خود مشغول کردهاند».
مسلم از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«من سرور بنیآدم در روز قیامت هستم و اولین کسی هستم که قبرش گشوده میشود و اولین شفاعتکننده، و اولین کسی هستم که شفاعتش پذیرفته میشود».
همچنین در صحیح مسلم از ابوهریره رضی الله عنه به صورت مرفوع روایت شده است که:
«من اولین کسی خواهم بود که زمین از رویش شکافته خواهد شد و میبینم که موسی خود را به ستون عرش خداوند چسبانده است. نمیدانم که زودتر از من به هوش آمده یا اینکه صعقه طور او را کفایت کرده است».
البته ذکر موسی در این سیاق مشکل ایجاد کرده است. چون بیهوش شدن، مختص زندگان است. پس چگونه موسی که مرده است، بیهوش میشود؟ به همین دلیل امام نووی در شرح مسلم این حدیث را یکی از مشکلترین احادیث نامیده است. هر چند احتمال اینکه بعضی از راویان حدیث، سهواً دو متن را در یکدیگر ادغام کرده باشند نیز وجود دارد. در حدیثی دیگر ابن ابیالدنیا از سعیدبن مسیب نقل میکند که:
میان صدیق اکبر و مردی از یهود درگیری وجود داشت که یهودی گفت: قسم به خدایی که موسی را بر بشریت برگزیده است، حضرت صدیق ضربهای به او وارد کرد. سپس نزد رسول خدا صلی الله علیه وسلم آمدند که ایشان فرمودند:
«ای یهودی! من اولین کسی هستم که زمین بر او باز میشود و میبینم که موسی را به عرش خداوند آویزان کرده است، نمیدانم قبل از من به هوش آمده یا اینکه همان بیهوشی کوه طور او را کفایت کرده است».( این حدیث با این لفظ مرسل است، ولی با الفاظ مختلف دیگری نیز در صحیحین وارد شده است، که در بعضی روایات طرف آن یهودی را مردی از انصار نه ابوبکر صدیق ذکر نمودهاند. )
با توجه به ایرادی که به حدیث وارد شده یکی از بهترین الفاظی که در این باب روایت شده و این مشکل را رفع میکند، چنین است:
«در روز قیامت همه مردم بیهوش میشوند و من اولین کسی هستم که به هوش میآیم و موسی را میبینم که به یکی از ستونهای عرش چسبیده است. نمیدانم که بیهوش شده و زودتر از من به هوش میآید یا اینکه بیهوشی کوه طور او را از این بیهوشی معاف کرده است».
بنابراین طبق این حدیث، مشخص میشود که این صعق و بیهوشی غیر از آن چیزی است که با دمیدن اسرافیل در صور به وجود میآید، بلکه این بیهوشی در صحرای قیامت صورت میگیرد و احتمالاً زمانی که خداوند جهت قضاوت بین بندگان متجلی میشود، مردم از شدت موقف بیهوش میشوند همانطور که زمان تجلی خداوند در کوه طور موسی و یارانش از شدت موقف بیهوش شدند والله اعلم.
وصلی الله وسلم علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین.
وآخر دعوانا أن الحمدلله رب العالمین.