چشم زدن و چشم خوردن، راه‌های وقایه و علاج

آوای سنت : به گفته دکتر ناصر بن مسفر زهرانی: «چشم زدن عبارت از تیرهایی است که از جانب حاسد و چشم زننده به جانب محسود و چشم خورده خارج می‌شود. سبب آن یا حسادت، نفرت و کینه است که این نوع خبیث‌ترین انواع زخم چشم است و یا از روی شگفتی و سرگشته‌‌گی و حیرانی نسبت به دیگری است». (سایت اسلام وب)

این تیرها نامرئی و نا محسوسند و احتمالا از طریق جنیات و یا انرژی‌های منفی و یا عالم امواج و اشعه مضرّه به جانب محسود علیه یا زخم خورده شلیک می‌شوند، گاهی به هدف می‌خورند و زمانی نمی‌خورند. البته این اصابت کردن یا نکردن تابع شرایط و اوضاع و احوال خاصی است، به عنوان مثال اگر شخص رقیه شرعی کند و برخی اوراد و اذکار مأثور را بخواند ان‌شاء الله که از این تیرهای بلا در امان خواهد بود. و اگر خود را رقیه نکند و یا سیستم‌های دفاعی نامرئی شخص قوی نباشند احتمالاً که در معرض چشم خوردن قرار گیرند.

این پدیده واقعیتی است مسلم و ثابت شده که هم دلایل نقلی بر وقوع آن تأکید دارند و هم عقل و دلایل علمی و تجربه وافر بشری بروز آن‌را می‌پذیرند.
حق‌تعالی می‌فرماید:

وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ [القلم، ۵۱] (محققاً آنانی‌که کافر شده‌اند وقتی قرآن را شنیدند نزدیک شد با چشم‌های خود تو را به زمین بیندازند و بگویند او دیوانه است).
پیامبر اکرم (ص) فرمود:
«الْعَیْنُ حَقٌّ وَیَحْضُرُ بِهَا الشَّیْطَانُ وَحَسَدُ ابْنِ آدَمَ». (مسند احمد، ج ۲ ص ۴۳۹)
(چشم زدن حق است، آن‌را شیطان و حسادت ابن آدم ایجاد می‌کنند).
از این حدیث می‌توان فرضیه علما را در مورد سبب چشم زدن و چشم خوردن در این‌که توسط جن یا انرژی‌های منفی حسود صورت می‌گیرد مورد تأیید قرار داد.

جالب است بدانیم اکثر مشکلات امروز انسان‌ها اعم از بیماری، مشکلات، افسردگی، اختلافات خانوادگی و از این قبیل در پی چشم خوردن بروز می‌کنند و حتی برخی از مرگ‌ومیر‌ها بدون این‌که متوجه شویم ناشی از زخم چشم است. پیامبر اکرم (ص) فرمود:
«أَکْثَرُ مَنْ یَمُوتُ مِنْ أُمَّتِی بَعْدَ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَقَضَائِهِ وَقَدَرِهِ بِالأَنْفُسِ یَعْنِی الْعَیْن» (السنه لإبن ابی عاصم، ج ۱ ص ۱۳۶)
(بیشترین کسانی‌که از امت من می‌میرند بعد از نوشته خدا و قضا و قدرش از اثر چشم است).
و در حدیثی دیگر تصریح کرده‌اند که زخم چشم می‌تواند انسان و شتر را وارد قبر سازد:
«الْعَیْنُ تُدْخِلُ الرَّجُلَ الْقَبْرَ، وَتُدْخِلُ الْجَمَلَ الْقِدْر» (الجامع الصحیح للسنن و المسانید، ۴ ص ۳۵۸)
(چشم زدن شخص را وارد قبر و شتر را وارد دیگ می‌سازد).

اما برای علاج و حفاظت از زخم چشم باید گفت که این کار بر اساس سازوکار ذیل به انجام می‌رسد:

اول- هر انسانی که نعمتی دارد از قبیل زیبایی، فرزند زیبا و نمکی، خانه زیبا و هر چیز دیگری باید تلاش کند آن‌را از دید حاسدان حفظ کند و نگهدارد. بعضی از مردم زیبایی و نعمت‌های بسیار خود را نه تنها که از نظرها حفظ نمی‌کنند که آن‌را از طریق فضای مجازی در معرض دید دیگران نیز قرار می‌دهند.

دوم- انسان باید خودش خود را رقیه یا دعا خوانی و دَم کند. برخی از دعاهای مفید در این زمینه را در این کتاب ذکر کردیم که بسیار مؤثرند. نیز خواندن آیت الکرسی و معوذتین در صبح و شام می‌توانند انسان را در طرد و دفع زخم چشم یاری رسانند.
و نیز این دعا:
«أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّهِ، مِنْ کُلِّ شَیْطَانٍ وَهَامَّهٍ، وَمِنْ کُلِّ عَیْنٍ لاَمَّه»
(به کلمات کامل خدا پناه می برم از شر هر شیطان و جن و از هر چشم ملامت‌گر).

سوم- شخصی که چشم زخم دارد و حسود است باید قبل از این که از نگاه به چیزی شگفت زده شود این ذکر را بگوید: “مَاشَاءَ اللهُ وَ تَبَارَکَ اللهُ”. در حدیث شریف آمده است هرگاه کسی از چیزی خوشش آید باید بگوید: “مَاشَاءَ اللهُ وَ تَبَارَکَ اللهُ” که اگر این را بگوید زخم چشم به آن شخص نمی‌رسد. و در حدیثی دیگر آمده که در هنگام شگفتی به کس یا چیزی باید دعای برکت شود. حضرت رسول (ص) فرمود:
«إِذَا رَأَى أَحَدُکُمْ مِنْ نَفْسِهِ أَوْ مَالِهِ أَوْ أَخِیهِ مَا یُعْجِبُهُ فَلْیَدْعُ بِالْبَرَکَهِ، فَإِنَّ الْعَیْنَ حَقٌّ»
(هرگاه کسی از شما چیزی در ذات یا مال خود و برادر خویش دید که خوشش آمد باید که به او دعای برکت نماید که چشم زدن حق است).
دعای برکت در ذکر قبلی که به آن اشاره کردیم نهفته است. و یا می‌تواند خطاب به آن شخص “بارک الله تعالی فیک” بگوید.

چهارم- اگر کسی با وجود همه این‌ها دچار زخم چشم شد باید این‌کارها را انجام دهد:
۱- چشم زننده یا کسی دیگر این دعا را بر او بخواند:
«بِاسْمِ اللهِ أَرْقِیکَ، مِنْ کُلِّ شَیْءٍ یُؤْذِیکَ، مِنْ شَرِّ کُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَیْنِ حَاسِدٍ، اللهُ یَشْفِیکَ بِاسْمِ اللهِ أَرْقِیک»
(به نام خداوند تو را رقیه می‌کنم از هر آن‌چیزی که تو را آزار می‌رساند، از شرّ هر ذات و هر چشم حسادت‌گری، خدای تو را شفا دهد به نام خدا تو را رقیه می‌کنم).

۲- چشم زننده می‌تواند غسل کند و آب غسل را بر شخص مصاب بریزد و یا به نیّت شفا یافتن مصاب وضو بگیرد. در یکی از روایات آمده که: سهل بن حنیف (رض) در منطقه‌ای غسل می‌نمود در حالی‌که برهنه بود. او مردی بود سفید پوست که زیبایی و طراوت خاصی در جسمش مشاهده می‌شد. در این هنگام چشم عامر بن ربیعه (رض) به جسم سهل (رض) افتاد. عامر (رض) در حالی‌که خیره شده بود گفت: مثل امروز پوستی را مشاهده نکردم حتی پوست دوشیزگان این چنین نیست. سهل (رض) درجا افتاد و دچار بی حالی و ناخوشی شد. عامر (رض) نزد رسول الله (ص) آمد و جریان را عرض کرد. حضرت رسول (ص) فرمود: بر چه چیزی یکی از شما برادر خود را می‌کشد؟! چرا به او بارک الله نگفتی؟ همانا چشم زخم حق است. برای او وضو بگیر. و چون عامر (رض) وضو گرفت سهل (رض) شفا یافت و در حالی که راه رفته نمی‌توانست با رسول الله (ص) به راه افتاد. (صحیح ابن حبان، ج ۱۳ ص ۴۶۹)

برخی از مردم تلاش می‌کنند تیر چشم را از مسیرش با جلب توجه چشم زننده به چیز دیگری دفع کنند، مثلاً بر ساختمان خود پارچه یا چیزی پُر رنگ که جلب توجه کند نصب می‌نمایند تا اولین نگاه صاحب چشم به آن بخورد و زهر چشمش خالی گردد. برخی بر فرزند خود مهره خاصی را که جلب توجه نماید می‌آویزند تا دیده صاحب زخم چشم به طرف آن جلب شود و چشم نزند. البته هیچ‌کدام از این مهره‌ها و پارچه‌ها تأثیر دیگری جز آن‌چه گفتیم ندارند، یعنی نباید تأثیر دفع زخم چشم را به این پدیده‌ها نسبت دهیم، زیرا همه چیز هستی به تقدیر و قضای خدای تعالی است و هیچ چیزی خارج از خواست و تقدیر او صورت نمی‌گیرد.