تُرک ها و عشق به پیامبر اسلام

آوای سنت : اگر فقط یک ویژگی برجسته و متمایز اسلامی در بین ترک ها وجود داشته باشد،آن ویژگی شاخص،عشق ترک ها به پیامبر اسلام است به ویژه هنگامی که آنها را با عرب ها در این زمینه مقایسه می کنیم،در واقع ترک ها با پیامبر اسلام و سیرت او بیشتر از قرآن ارتباط دارند و به وضوح می شود فهمید که عشق به پیامبر اسلام در دوران اخیر نیز بین مسلمانان ترک نمود بیشتری یافته است.

به گزارش سرویس ترجمه آوای سنت ، زبان عربی نقش مهمی در شکل‌دهی رابطه ترکها و قرآن داشت، هرچند این زبان مانعی برای دسترسی به اعماق آن و دلیلی بر ناتوانی در شناخت همه‌جانبه معانی و آیات آن بود.

اما با این وجود،بسیاری از ترک ها تلاش کردند تا زبان عربی را یاد بگیرند و بر آن مسلط شوند و انگیزه اول – و شاید تنها انگیزه آنها- کسب توانایی و مهارت خواندن آیات قرآن کریم و درک صحیح آنهاست.

یکی از مهم‌ترین سنت هایی که مردان، زنان و جوانان ترک در ماه رمضان به آن علاقه دارند،سنت مقابله قرآن است که قرآن کریم در ماه رمضان در مساجد توسط گروه‌هایی که به نوبت بخشی از آن را تلاوت می‌کنند، ختم می‌شود.

به طوری که  روزانه کل قرآن  در مساجد ختم می شود.ترک ها – به ویژه جوانان – نسل به نسل به این سنت علاقه مند هستند.مسجد و مدرسه شیخ حمید الولی ملقب به سومونجی بابا در شرق ترکیه یکی از مساجد مهم در این زمینه است که جوانان در این مسجد دور قرآن جمع می شوند تا آن را تلاوت کنند.

از سوی دیگر اشعار ترکی که در وصف شخصیت پیامبر اکرم (ص)سروده شده است نقش بسیار پررنگی در ترجمه مفاهیم اسلامی و انتقال آن به مردم داشت که در رأس آنها شعر«وسیله النجات»سروده سلیمان چلبی، شاعر ترک است که به میلاد شریف مشهور شد، این شعر معانی توحید و آخرت را منتقل و پیامبر اسلام را به زبان ترکی معرفی می کند

بدون شک قبل از این شعر، آثاری وجود داشته که اصول اسلام را به زبان ترکی برای مردم بیان می کرد، از آثار یونس امره شروع می شود، از احمد یسیفی می گذرد و به حاجی بکتاش ختم می شود. اما  شعر «وسیله النجات»به طور مرتب و مکرر توسط مردم خوانده می شد و پس از مدتی تبدیل به یک آیین شد.

شاید توده های مردم که به دلیل مانع زبانی نمی توانستند با قرآن و حتی احادیث ارتباط مستقیم برقرار کنند،با چنین متنی که محتوای آن با ترجمه آیات و روایات مزین شده بود، عقاید و اصول اخلاقی خود را تغذیه می کردند،این اشعار فقط از میلاد و زندگی نامه پیامبر اسلام صحبت نمی کند،بلکه از مرام،اصول و ارزش های اخلاقی که یک مسلمان باید به آن پایبند باشد را بازگو می کند و به همین دلیل است که در ذهن ها نفوذ کرد.

نقطه آغاز در تاریخ اسلام – برخلاف مسیحیت – نه میلاد پیامبر اسلام و نه حتی بعثت، بلکه هجرت او به مدینه همراه با یارانش است.به همین دلیل،حتی در مناطقی که سنت جشن میلاد پیامبر اکرم (ص) برگزار می شود، بیش از آن‌که یادآوری صرف از میلاد پیامبر اسلام باشد،بیشتر به‌عنوان روزی برای یادآوری سیره آن حضرت و تأکید بر انجام آن تلقی می‌شود. شایان ذکر است که منظومه سلیمان چلبی منحصر به زبان ترکی نبود، بلکه در میان اعراب ترجمه و خوانده شد، حتی اگر اثر آن اندک باشد آنرا می‌توان از تأثیرات ترک‌های عثمانی بر اعراب دانست.

در همین راستا،کنفرانس سلیمان چلبی و سنت های مولوی خوانی توسط آکادمی علوم ترکیه طوبی، انجمن زبان ترکی، شهرداری متروپولیتن و دانشگاه اولوداگ برگزار شد.

این موضوع بیانگر آن است که چگونه سنت مولودی خوانی به یک فرهنگ تبدیل شده است و در مناطق مختلف جغرافیایی ترکیه، بوسنی، آلبانی، به طور کلی بالکان و امپراتوری عثمانی باستان گسترش یافته است.این فرهنگ که بر اساس شعر معروف سلیمان چلبی پایه گذاری شده و سپس در گذر زمان توسعه یافته وبه یک رویداد جالب مذهبی، فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده است و با توجه به فرهنگ ها،شکل های متفاوتی به خود گرفته و از این رو رویدادی است که جامعه شناسان و مردم شناسان باید به آن توجه کنند.

نانسی و ریچارد تپر، انسان شناسان مشهور، در اوایل دهه ۱۹۸۰، یک مطالعه میدانی از سنت های مولودی خوانی ها و شیوه های متفاوت آنها در ترکیه انجام دادند و اولین اطلاعات مهمی که ثبت کردند این بود که هیچ مطالعه ای در مورد چنین رویدادی تا آن زمان انجام نشده بود.

خانواده تپر کار خود را با ابراز شگفتی آغاز کردند که چرا چنین سنت تأثیرگذار در شکل گیری دنیای دینی و معنوی جامعه ترکیه تا آن زمان مورد توجه جامعه شناسان و مردم شناسان قرار نگرفت؟ آنها همچنین خاطرنشان کردند که این سنت برای ایجاد فضایی برای زنان در جامعه، مشارکت و دستیابی به برابری و همبستگی طبقاتی در آن نسبت به سایر فعالیت های شبکه های اجتماعی بسیاردارای اهمیت است، از سوی دیگر، به گفته تپر، این اولویت را می توان به عنوان زمینه ای در نظر گرفت که در آن نقش مرد و زن منعکس می شود.

از این منظر، تپرنتایج جالبی را در مورد تفاوت‌های جدی بین عملکرد زنان و مردان در مولودی خوانی کشف و ثبت کرد، زیرا مولودی که در بین زنان خوانده می‌شود بسیار طولانی‌تر از مولودی عمومی است و در آن بیشتر به میلاد پیامبر اکرم (ص) و مادرش آمنه می پردازد،رابطه زنان ترک با سنت های جشن میلاد پیامبر اسلام از طریق مولودی خوانی به سادگی با احساسات مادری توضیح داده می شود زیرا پیامبر اسلام از مادری متولد شد که به تازگی همسرش را از دست داده بود

با این حال، بسیار واضح است که شعر «وسیله النجات»در نتیجه مجادله و بحث با مسیحیت که در آناتولی رایج بود،سروده شد.گفتگویی است که نقش بسیار مهمی در اسلام آوردن مسیحیان آناتولی یا انطباق سریع آنهایی که اخیراً به سنت های اسلامی گرویده بودند، داشت.

البته شعر «وسیله النجات» به دلیل محتوای شعری و معرفتی و نحوه بیان معارف و گفتمان اسلامی و میزان نقشی که در اسلامی شدن جامعه دارد بسیار حائز اهمیت است، اما تردیدی نیست که شخصیت علمی و معنوی سلیمان چلبی نیز که حق تحصیل خود را نگرفت، شایسته بررسی جداگانه است.

اصل مطلب را اینجا مشاهده کنید