آوای سنت : هر از چند گاهی روی بورس هستند، خاله خرس‌های به ظاهر دوست، دستشان را تا آرنج در خون کولبران می‌برند، می‌خواهند با گرفتن جانشان، برای خود نانی در بیاورند.
گاهی هشتگ دنیای مجازی می‌شوند و گاهی تصاویر آنان در دل کوههای سخت و سرد دل هر بیننده‌ای را به درد می‌آورد.
آنان فارغ از هر سیاسی کاری و سیاسی‌بازی، تنها به دنبال تکه نانی هستند که بر سر سفره خود و عائله‌شان ببرند و کاری ندارند رسانه‌های غربی و معاندان درباره‌شان چه نظری دارند.
اگرچه بار‌ها خطر را بیخ گوششان دیده و شنیده‌اند، اما می‌دانند که عده‌ای در قالب کولبری رفته و اقلام غیرمجاز جابجا می‌کنند و با مرزبانان درگیر می‌شوند، آنها، اما اگر سختی کوه امانشان دهد، با مرزبانی مشکلی ندارند.
تمام هم و غمشان این است کفش‌های آهنین خود را برای زمستان آماده کنند تا بار سنگینی را که مرزنشینی روی دوششان گذاشته، جابه جا کنند.
هفته قبل به صحن شورای عالی استانها هم راه یافتند، با دستانی که هیچ انگشتی به خود نداشت، کاک احمد صدای کولبران دردمندی بود که در سختی و سرمای زمستان کوههای کردستان در حسن کولبری، در پی ماندن چهار ساعته در سوز و سرما، همه انگشتان دستش بر اثر سرما از بین رفته بود.
نماینده کردستان در شورای عالی استانها در نطق پیش از دستور خود در اجلاس سی و چهارم این شورا با طرح سوالی مبنی بر اینکه تصمیم دولت برای بهبودی وضعیت معیشت کولبران دست از جان شسته چیست؟ اظهار داشت: داستان غم انگیز کولبران که هر روز برای نان می جنگد تکرار می شود و تکرار!
هلاله امینی گفت: مردمان دردمندی که برای به دست آوردن روزی حلال ازصخره ها و ارتفاعات صعب العبور میان گرمای طاقت فرسا و برف و سرمای استخوان سوز از جان خود مایه می گذارند، اینان قهرمانان صخره نوردی نیستند بلکه جوانان، زنان، کهنسالان، دانش آموزان، دانشجویان، ورزشکاران و تحصیلکرده های دانشگاهی هستند و دردمندانی که هم صحبت کوهستان های بی رحمی اند و نان خود را از این مسیرهای پرخطر تمنا می کنند.
کولبر یا پیله ور؟
کولبری شغل غیررسمی بخش زیادی از ساکنان غرب و شمال غرب ایران است و آمار‌های غیررسمی تعدادشان در کردستان را حدود ۲۰هزار نفر اعلام می‌کند.
ساکنان استان‌های مرزی در ۶ماه دوم هر سال با شدت گرفتن سرمای هوا و برف و بوران رنجی را به دوش می‌کشند که کمتر کسی از آن باخبر است.
بعد از مرگ چهار کولبر در سال۱۳۹۶ در کوههای سردشت، صحبت‌های جدی درباره طرح ساماندهی کولبران در دولت و مجلس مطرح شد، اما هنوز که هنوز است در اول راه مانده است و گویی کوله این طرح از کوله کولبران سنگین‌تر است که در همان ابتدای راه متوقف شد.
همان سال مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با بررسی «طرح ساماندهی معابر مرزی کشور» تصویب آن را به صلاح ندانست.
مخالفان طرح ساماندهی کولبران معتقدند آوردن آن در قالب یک قانون در واقع رسمیت‌بخشیدن به قاچاق در کشور است و تغییر آن در آینده سخت خواهد بود، ولی آنچه که آمار‌ها می‌گویند تنها یک درصد از قاچاق کشور را کولبران انجام می‌دهند.
این طرح پس از کش و قوس‌های فراوان بالاخره تابستان سال قبل توسط هیات دولت تصویب شد و کولبران امیدوار شدند که مبادلاتشان جنبه رسمی پیدا کند ولی…
یک سال از دستور رئیس‌جمهور درباره توسعه معیشت مرزنشینان به هفت وزارتخانه، معاونان رئیس‌جمهور، رؤسای سازمان‌های برنامه و بودجه و اداری و استخدامی کشور و رئیس کل بانک مرکزی می‌گذرد.
طرحی که شامل ۳۱مورد پیشنهاد اجرائی در قالب تکالیف ۱۲دستگاه اجرائی مرتبط بود.
اگرچه آماری از تعداددقیق کولبران در دست نیست، اما بیشتر ساکنان مناطق مرزی نان خود را از مرز در می‌آورند و با شیوع کرونا و شدت گرفتن تحریم‌ها حالا باری به غیر از غم درآوردن نان ندارند.
کولبری قاچاق نیست
آنچه درباره کولبری و اتفاقات حول آن زیاد به چشم می‌خورد، استفاده از واژه قاچاق و قاچاقچی برای آنهاست.
هر چند بسیاری سعی دارند که مرزبان و کولبر را مقابل هم قرار دهند، اما فرمانده مرزبانی ناجادرخصوص هشتگ کولبر‌ها را نکشید که در پی انتشار خبر کذب یکی از خبرگزاری‌های مدعی حقوق بشر، ترند شده بود گفت: بعضی افراد صورت غیر کارشناسی و بعضا مغرضانه با تحریف اخبار اداعا کرده اند که مرزبانان نیروی انتظامی با کولبران مقابله می‌کنند کذب محض است.
سردار احمدعلی گودرزی با تکذیب آمار‌های منتشر شده درباره کشته شدن کولبران در رسانه‌های معاند، گفت: همواره از کولبرانی که بصورت قانونی اقدام به تردد می‌کنند و در زمان و مکان مشخص، اجناس تعیین شده را از مداخل معین شده بصورت مجاز وارد کشور می‌کنند، همواره مورد حمایت قرار داده ایم.
وی اضافه کرد: حتی ما طرح‌های حمایتی خود را به مراجعی، چون وزارت کشور و ستاد کل تقدیم کرده ایم که کار این عزیزان سریع‌تر و ضابطه مند‌تر شود تا بلکه به این وسیله امکان سوءاستفاده از سوداگران و قاچاقچیان سلب شود.
سردار گودرزی با بیان اینکه هشت هزار و ۷۵۵کیلومتر مرز آبی و خاکی با ۱۵کشور همسایه داریم، خاطر نشان کرد: این مرز‌های برای کشور ما فرصت مغتنمی است؛ اما اگر درست مدیریت نشود، قطعا می‌تواند به سمت تهدید برود.
گرگ‌هایی در لباس میش!
فرمانده مرزبانی نیروی انتظامی با اشاره به این نکته افرادی که در شبکه‌ها و رسانه‌های معاند به نام کولبر معرفی می‌شوند، کولبر نیستند؛ بلکه این‌ها کسانی هستند که اجناس غیرمجاز، ضدفرهنگی، سلاح جنگی و مشروبات الکلی قاچاق می‌کنند و به محض آنکه گیر بیفتند و یا مشکلی برای انان پیش بیاید آنان را در لباس کولبر معرفی می کنند.
سردار گودرزی اضافه کرد: مثلا مشروبات الکلی در کشور ما جایگاهی ندارد و طبق قوانین کشورمان ورود مشروبات به کشور حرام است، همین طور ورود اسلحه و مهمات امنیت ملی را به خطر می‌اندازد، ورود همین اسلحه هاست که با آن زورگیری در روز روشن انجام می‌شود و بنابراین وقتی که نیروی مرزبانی جلوی ورود سلاح غیرمجاز را بگیرد، جامعه در امنیت کاملی به حیات خود ادامه می‌دهد.
کولبر حامی امنیت
کولبران، امنیت زندگی و گذر از اشتغال ناپایدار غیررسمی می‌خواهند؛ چیزی که دولت‌ها در سال‌های گذشته از برآورده‌کردن آن عاجز بودند و حالا وقتی اشتغال پایدار در منطقه وجود ندارد، راهی جز کولبری برای ساکنان مناطق مرزی وجود ندارد.
مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانی‌هایشان با اشاره به لزوم تفکیک فعالیت کولبری از قاچاق بر بهبود معیشت مرزنشینان و مخصوصا کولبران تأکید کردند؛ مقام معظم‌رهبری در دیداری که با جمعی از کارگران داشتند، با اشاره به لزوم بهبود وضعیت کولبران فرمودند:«ما تا حالا در مبارزه با قاچاق خیلی جدی عمل نکرده‌ایم. البته مراد من از قاچاق، آن کوله بَرِ ضعیفی نیست که می‌رود آن‌طرف یک چیزی را برمی‌دارد، روی کول خودش می‌آورد این طرف؛ این‌ها که چیزی نیست، این‌ها اهمیتی ندارد. با آنها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد».
۱۹خرداد۱۳۹۷ استاندار کردستان از اصلاح و ابلاغ آیین‌نامه ساماندهی مبادلات دربازارچه‌های غیررسمی بە نفع تجار و پیله وران در مناطق مرزی استان خبر داده و گفته بود: بنابر مصوبه هیات دولت تخفیف سود بازرگانی حاصل از مبادلات کالا برای هر مرزنشین هفت میلیون ریال و هر خانوار تا سقف چهارنفر ۲٨میلیون ریال در ماه خواهد بود.
بهمن مرادنیا سود اختصاص یافته در کل مناطق و استان‌های مشمول طرح در کشور را ۴۲هزار میلیارد ریال اعلام کرد.
در این طرح قرار بود میان تاجر و پیله‌ور برای ورود کالا توافق صورت گیرد تا زمینه انتفاع مناسب طرفین فراهم شود.
۲۳هزار و ۳۹۲خانواده مرزنشین در سه شهرستان بانه، مریوان و سرآوباد مشمول این طرح می‌شدند.
پرداخت بخشی از سود حاصل از فروش سوخت به مرزنشینان ساکن در شعاع ۲۰کیلومتری مرز‌ها از دیگر خدمات دولت برای کاهش اثرات کولبری بود.
با آمدن کرونا کار و کاسبی کولبران هم آجر شد و حالا دیگر خبری از این طرح نیست؛ و حالا استاندار کردستان در این باره می‌گوید: اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته بود که اقلامی با تخفیف گمرکی وارد و سود آن مستقیم به حساب مرزنشینان واریز می‌شد.
وی با اشاره به تحریم‌ها و شیوع کرونا گفت: در پی این اتفاق، بازارچه‌های مرزی عملا تعطیل شدند، ولی با این وجود وزرات نفت متعهد هست که ۱۵درصد از سود فروش نفت را به حساب مرزنشینان واریز کند.
مرادنیا اضافه کرد: موضوع منطقه آزاد بانه و مریوان و مقدمات طرح آماده است و الان در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام است و امیدواریم به زودی سامان بگیرد.
ضرورت امرار معاش و ساماندهی نشدن آن آب گل آلودی است که هر کس بخواهد از آن ماهی می‌گیرد و دشمنان هم که همواره در کمین هستند تا پای کولبری از دل صخره‌های سخت بلغزد و آن وقت تابلوی حقوق بشر به دست می‌گیرند و از کرامت انسانی دم می‌زنند در حالی که کولبران اصلی‌ترین قشری هستند که از تحریم‌های ظالمانه خود آنان، ضربه خورده اند.
گزارش از: کلثوم مومنی
