تبیین پایه های تئوریک تقابل ایران و آمریکا

آوای سنت :ضامن بقا و موفقیت یک نظام سیاسی رأی و نظر مردم است نه خواست و مطالبه ابرقدرت ها

فاروق کریمی دکتری تخصصی جامعه شناسی (گرایش بررسی مسایل اجتماعی ایران ) با تشریح اینکه ارتباط با امریکا نه تنها مشکلی را حل نمی کند، بلکه خود عامل عقب ماندگی است، گفت:بر اساس نظریه سازه انگاری الکساندر ونت؛ امکان تغییر و دگرگونی پدیده های سیاسی و بین المللی در همه حال ممکن می پندارد، وی از مفهوم آنارشی قرائت دیگری دارد و آن چیزی است که دولت ها آن را بر می سازند بسته به نوع نقش( دشمن، رقیب، دوست) می تواند سه نوع فرهنگ( هابزی، لاکی، کانتی) داشته باشد.

وی افزود: در فرهنگ هابزی( لویاتانی) سیاست خارجی بر مبنای بازنمایی دیگری به عنوان دشمن تبیین می شود و دولت های طرفدار حفظ  وضع موجود به شدت مسلح خواهند شد و بر اساس اصل” اگر خواهان صلح هستید خود را آماده ی جنگ کنید”توام با بدبینی مفرطانه نسبت به آینده تلاش خواهند کرد،دشمن را مغلوب یا نابود کنند. در فرهنگ لاکی بر مبنای دفع خطر و افق های کوتاه مدت و قدرت نسبی تصمیم گرفته می شود .لذا قدرت نظامی همچنان اهمیت خود را دارد ، چرا که رقبا می دانند احتمال این می رود که دیگران از زور برای حل و فصل مسایل استفاده کنند.

کریمی ادامه داد: در فرهنگ کانتی دوستی کشورها بر مبنای اصولی است که اختلاف ها بدون توسل یا تهدید به جنگ و عدم خشونت حل و فصل شود و در صورت تهدید طرف ثالث علیه امنیت آن دو کشور، بر اساس قاعده کمک متقابل به صورت دسته جمعی می جنگند.

بر اساس الگوهای صدرالاشاره آمریکا با صرف میلیون ها دلار برای سیاست تغییر رژیم ایران باعث شکل گیری فرهنگ هابزی در روابط با ایران شده است. ژنرال مایکل فلین مشاور پیشین شورای امنیت ملی، ایران را دشمن سهمگین می پندارد و سیاست تغییر رژیم را بهترین سیاست اعلام می دارد و در کتاب صحنه جنگ خود دو رییس جمهور آمریکا را مورد شماتت قرار می دهد؛جیمی کارتر به علت عدم حمایت از شاه که باعث روی کار آمدن حکومت اسلامی شد و باراک اوباما بخاطر معامله هسته ای با ایران. شعار ژنرال ماتیس وزیر دفاع این بوده است که سه تهدید اصلی آمریکا عبارت است از ایران، ایران و ایران.

این کارشناس جامعه شناسی  اظهار داشت: بر اساس چارچوب نظری آینده پژوهی ملهم از نظریه های والز و آکبرن به دلیل وجود مولفه های تاثیر گذار بر روند مناسبات ایران و آمریکا( تفاوت ماهوی اسلام گرایی با  استکبار طلبی و تضادهای ایدئولوژیک گفتمان اسلام با لیبرال دموکراسی و سکولاریسم، جایگاه لابی صهیونیست در اتخاذ سیاست های خصمانه آمریکا بر علیه ایران و تاثیر کشورهای حوزه خلیج بویژه عربستان و … بر سیاست خارجی خاورمیانه آمریکا و …) بهبود روابط ایران و آمریکا و عدم تنازع و تخاصم در آینده ای نزدیک متصور نیست.

آمریکا در طی فرایند چند دهه از قطع رابطه با ایران پس از حادثه اشغال سفارت ( لانه جاسوسی) در تهران، برای رسیدن به اهداف خود از تمام ابزارهای سخت و نرم به اقتضای شرایط در تقابل با جمهوری اسلامی بهره جسته است.

کریمی عنوان نمود: کودتای طبس، ترور شخصیت های انقلابی، جنگ عراق و ایران، حمله نظامی به ناوگان ها و هواپیماهای مسافربری، خلق پروژه ایران هراسی و تهدید جلوه دادن ایران برای صلح جهانی، تروریسم خواندن ایران و بزرگنمایی آن، متهم نمودن به نقض حقوق بشر، مطرح نمودن ادعاهایی چون دستیابی ایران به تسلیحات کشتار جمعی، اعمال سیاست مهار و کمک به جریان های معارض و اپوزیسیون، اقدام به دیپلماسی پنهان ( ماجرای مک فارلین) برای نزدیکی با ایران، تحریم های اقتصادی و سیاست فشار همه جانبه، تلاش های گسترده لابی یهودیان برای تشدید فضای ضد ایرانی در کنگره، جنگ روانی و رسانه ای، مطرح نمودن گزینه نظامی و … تنها گوشه ای از پروژه های آمریکا بر علیه ایران است.

وی تصریح کرد: تصمیمات سیاست خارجی آمریکا با توجه به ذات تکثرگرای نظام سیاسی باید از کانال های مختلفی بگذرد و بخش های تاثیر گذار بر سیاست خارجی شامل( کنگره، وزارت خارجه و دفاع، سیا، شورای امنیت ملی، احزاب، گروههای فشار، رسانه ها و … ) هستند.

جان مرشایمر و استفن والت اساتید دانشگاه شیکاگو و هاروارد، لابی یهودیان را از گروههای فشار تاثیر گذار می دانند و این موضوع به همسو نمودن آمریکا با منافع رژیم صهیونیستی در خاورمیانه کمک شایانی کرده است.
نزدیکی شدید ترامپ، بخشی از تیم شورای امنیت ملی،سنا و مجلس نمایندگان با نتانیاهو موجب تخاصم و تنازع بیشتر آمریکا با ایران شده است. آنچه امروز تحت عنوان محور مقاومت در خاورمیانه از آن یاد می شود در پرتو انقلاب اسلامی ایران قابل درک است.

کارشناس مسائل جامعه شناسی گفت وی افزود: گراهام فولر معتقد است غرب بویژه آمریکا مسحور پدیده ی امام خمینی است که وی آمریکا را با اصطلاحی قرون وسطایی توصیف کرده است و درجه هایی از شیطانیت را به آن نسبت داده است.تقابل ایران و آمریکا تنها یک اصطکاک عمیق سیاسی نیست،بلکه ریشه در اعماق جهان بینی اسلام( نفی سلطه طلبی و برقراری صلح، امنیت و عدالت) و جدال با قلدری، گردن کشی، حاکمیت دموکراسی آمریکایی و هژمونی آن در جهان دارد.

کریمی خاطر نشان ساخت: حضور قدرتمندانه ایران در صحنه بین المللی، عقب راندن رقبا، گسترش علمی و تکنولوژیک و دستیابی به موفقیت های بزرگ در صنایع نظامی و غیر نظامی، تامین امنیت در منطقه ای شدیداً نا امن و … از جمله دستاوردهایی است که محبان انقلاب به آن مفتخر و دلگرم هستند.

می توان از اهداف نهانی آمریکا از مقوله مذاکره چنین مستفاد کرد: تحمیل خواسته های گستاخانه و یکسویه نه یافتن یک راه حل دیپلماتیک؛ اقناع و الزام ایران به تواضع سیاسی و قبولاندن نظر خود به ایران.

هامیلتون عضو کمیته روابط خارجی کنگره،دلایل نیاز آمریکا برای برقرای رابطه با  ایران چنین ذکر می کند: عدم رابطه با ایران به موقعیت رقابت آمیز شرکت های آمریکایی در آسیای میانه لطمه می زند، نداشتن رابطه با ایران، سیاست های آمریکا در عراق و افغانستان را با مشکل مواجه می کند، تداوم تنش با ایران زمینه را برای گسترش روابط ایران با روسیه و چین فراهم کرده است. با این اوصاف خروج از برجام و مستاصل شدن آمریکا نشان از بد طینتی و سلطه طلبی داشته و بر بد عهدی و بی اعتمادی آمریکا صحه گذاشت.

این کارشناش اهل سنت همچنین گفت: اینجاست که در پاسخ های حکیمانه رهبری به آبه شینزو که حامل پنج درخواست ترامپ بود باید تامل، تعمق و مداقه کرد.آنچه شاید بتوان خطای استراتژیک طیفی از مسئولین برشمرد این است که نباید به لبخند و وعده ی استکبار خوشبین بود و باید واقف بر این بود که ضامن بقا و موفقیت یک نظام سیاسی رای و نظر مردم است نه خواست و مطالبه ابرقدرت ها؛ باید بر مشروعیت داخلی  و توسعه ی درون زا تکیه کرد تا دوستی قدرت های خارجی و توسعه ی برون زا.

کلید حل مشکلات در فراسوی مرزها نیست و این دال بر بستن تمام درهای گفتگو و پایان دیپلماسی هم نیست. سیاست مداران سیاست خارجی آمریکا همواره از زبان تهدید علیه ایران استفاده نموده و این الگو در آینده نزدیک هم تغییر چندانی نخواهد کرد.