اگر شیاطین در رمضان در غل و زنجیرند پس چگونه گناهان واقع می‌شود؟!

آوای سنت : پرسش و پاسخ رمضانی – پاسخ دهنده: دکتر عبدالمجید صمیم دکترای فقه اسلامی

سوالی دارم که امیدوارم پاسخ روشنی برای آن ارائه نمایید:
گفته می‌شود که در ماه مبارک رمضان شیاطین بسته می‌شوند، اما باز هم مشاهده می‌شود که مردم گناه می‌کنند و تحت تأثیر وسوسه‌های شیاطین قرار می‌گیرند. آیا واقعیت دارد که شیاطین در این ماه بسته می‌شوند؟

پاسخ:
بعد از حمد خدا(ج) و درود بر محمد مصطفی(ص)

اولاً باید گفت که قضیه بسته شدن شیاطین در حدیث صحیحی از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است. در این حدیث حضرت محمد(ص) فرمود:

«إِذَا کَانَتْ أَوَّلُ لَیْلَهٍ مِنْ رَمَضَانَ، صُفِّدَتْ الشَّیَاطِینُ وَمَرَدَهُ الْجِنِّ، وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ، فَلَمْ یُفْتَحْ مِنْهَا بَابٌ، وَفُتِحَتْ أَبْوَابُ الْجَنَّهِ، فَلَمْ یُغْلَقْ مِنْهَا بَابٌ، وَنَادَى مُنَادٍ: یَا بَاغِیَ الْخَیْرِ أَقْبِلْ، وَیَا بَاغِیَ الشَّرِّ أَقْصِرْ، وَلِلَّهِ عُتَقَاءُ (۲) وَذَلِکَ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ». (سنن ابن ماجه، ج۲ ص ۵۵۹)

(هرگاه اولین شب رمضان فرا رسد، شیاطین و جنیات متمرد به غل و زنجیر کشیده می‌شوند، و دروازه‌های دوزخ بسته می‌شوند و هیچ دری از آن باز نمی‌ماند، و دروازه‌های بهشت باز می‌شوند و هیچ دری از آن بسته نمی‌ماند، و منادیِ ندا می‌دهد که ای طالب خیر بیا و ای طالب شب میا! و برای خدا در این ماه آزاد شده‌هایی است که در هر شب [از آتش دوزخ] آزاد می‌شوند).

به موجب این روایت که مشابه آن در صحیح بخاری و مسلم نیز روایت شده این سخن صحیح است که شیاطین در این ماه بسته می‌شوند.

اما این‌که چگونه بسته می‌شوند در حالی که گناهکاران همچنان گناه می‌کنند؟ در پاسخ باید چند نکته را مد نظر داشت:

– بنا به گفته علما شیاطین متمرد بسته می‌شوند نه همه شیاطین، به دلیل این‌که در جریان این ماه مشاهده می‌شود که اقبال مردم به طاعات و عبادات و مساجد و اعمال خیر بیشتر است، و ملاحظه می‌گردد کسانی که در طول سال به مسجد نمی‌آمدند اکنون به مسجد حاضر می‌شوند، و کسانی‌که هیچ خیری از آن‌ها به کسی نمی‌رسید اکنون در این ماه ملاحظه می‌شود که با غذا و امکاناتی که خدا(ج) به آن‌ها داده به مستمندان کمک و مساعدت می‌کنند. ضمن این‌ که انسان‌های دیگر همچنان به گناهان و معاصی خود ادامه می‌دهند.

– این شیاطین از کسانی بسته می‌شوند که روزه می گیرند یا به اصطلاح بسته شدن شیاطین از رمضانی‌ها است، کسانی‌که این ماه را با رعایت شروط و حقوق آن اقامه می‌کنند. به همین دلیل ملاحظه می‌شود که اهل رمضان در این ماه طاعات و عبادات را در حدی انجام می دهند که در سایر ماه‌ها چنین نمی‌کنند. چنان‌که گنهکاران و اهل معاصی نیز در این ماه از سطح گناه خود می‌کاهند.

– در مجموع در این ماه در سطح فعالیت شیاطین محدودیت زیادی وضع می‌شود، طوری‌که آن قدرت و قوت حرکت سابقه را ندارد.