آیا از نظر اسلام دکتر محرم است یا خیر؟ شرایط آن را بیان فرمایید؟

بسمه تعالی

آیا از نظر اسلام دکتر محرم است یا خیر؟ شرایط آن را بیان فرمایید؟
┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅┅ـ
✍️ (الجواب باسم ملهم الصواب)

? پزشک شرعاً نه از جمله محارم نسبی است و نه از محارم سببی البته در وقت اضطرار و ضرورت و به اندازه حاجت برای پزشک جایز است چه مرد باشد و چه زن، عضو بیمار خود را لمس نموده و یا به آن نگاه کند.
لازم به ذکر است، که حضرت مولانا محمد یوسف لدهیانوی (رحمه الله) شرایط ذیل را برای درمان بیمار زن و نگاه کردن به آن برای پزشک مرد بیان نموده اند:
۱ـ در صورت ضرورت پزشک مرد می¬تواند زن را درمان کند. ۲ـ اگر پزشک زن موجود بود، زنان جهت معالجه و درمان به او مراجعه کنند. ۳ـ در صورت نبود پزشک زن، دکتر مرد زنی را برای درمان شرمگاه زن راهنمایی کند. ۴ـ اگر دستور دادن و راهنمایی کردن ممکن نبود و زن به شدت بیمار بود، غیر از محل درد همه بدن زن پوشانیده شود و پزشک مرد علاوه از محل زخم به دیگر اعضای بدن بیمار نگاه نکند.

? و فی الفقه الإسلامی:
إن مجلس مجمع الفقه الإسلامی المنعقد فی دوره مؤتمره الثامن ببندر سری بجاون، برونای دار السلام من ۱ إلى ۷ محرم ۱۴۱۴هـ الموافق ۲۱ – ۲۷ یونیو ۱۹۹۳م… الأصل أنه إذا توافرت طبیبه متخصصه یجب أن تقوم بالکشف على المریضه وإذا لم یتوافر ذلک فتقوم بذلک طبیبه غیر مسلمه ثقه، فإن لم یتوافر ذلک یقوم به طبیب مسلم، وإن لم یتوافر طبیب مسلم یمکن أن یقوم مقامه طبیب غیر مسلم. على أن یطلع من جسم المرأه على قدر الحاجه فی تشخیص المرض ومداواته وألا یزید عن ذلک وأن یغض الطرف قدر استطاعته، وأن تتم معالجه الطبیب للمرأه هذه بحضور محرم أو زوج أو امرأه ثقه خشیه الخلوه. {قرارات مجمع الفقه الإسلامی فی مقره الأصلی ـ جده ۷/۵۲۳۸ ـ ط: دارالفکر}

? و فی البنایه:
وهذا لأن الطبیب یجوز أن ینظر موضع العوره لضروره المداواه، وقال فی ” خلاصه الفتاوى “: لا یجوز النظر إلى العوره إلا عند الضروره. وهی الاحتقان والحیان والمداواه والولاده والبکاره فی البالغه والرد بالعیب، والمرأه فی حق المرأه أولى، وإن لم یوجد ستر ما وراء موضع الضروره.{کتاب الحدود، باب الشهاده علی الزنا و الرجوع عنها ۸/¬۴۴۴ـ ط: المکتبه الحقانیه}

? وفی البنایه:
(ویجوز للطبیب أن ینظر إلى موضع المرض منها) ش: أی من المرأه م: (للضروره) ش: لأن للضروره تأثیر فی إباحه المحرمات بدلیل إباحه المیته والخمر عند الضروره وخشیه التلف م: (وینبغی أن یعلم المرأه مداواتها؛ لأن نظر الجنس إلى الجنس أسهل فإن لم یقدروا یستر کل عضو منها سوى موضع المرض ثم ینظر ویغض بصره ما استطاع؛ لأن ما ثبت بالضروره یتقدر بقدرها) ش: أی یتعذر بالضروره أراد بأن یکون بقدر الضروره ولا یتجاوز عنها لاندفاع الحاجه بقدرها.{کتاب الکراهیه ۱۴/۴۸۲ ـ ط: المکتبه الحقانیه}

? وفی آپ کے مسائل:
سوال: میں ایم بی بی ایس (ڈاکڑ) کاطالب علم هوں، جسم انسانی کی اصلاح هماری تعلیم و تربیت کاموضوع هے، تربیت کے زمانے میں همیں جسم انسانی کے تمام اعضاء کی ساخت سمجھائی جاتی هے اور تمام اعضائے انسانی میں پیدا هونے والی بیمار یوں کے علاج کی تدابیر پڑھائی جاتی هیں ـ بعض اوقات بغرض علاج اور زیر تربیت ڈاکڑ وں کو بغرض تربیت مرد و عورت کے مستور حصوں کود یکھنا پڑتاهے، مجھی اشکال پیدا هوتاهے که هماری لئے ایسا کرنا جائز هے یا نهیں؟ بالخصوص عورت (مریضه) کے مستور اعضاء کو دکھنایاهاتھ لگانا…جواب: و فی شرح التنویر: و مداواتها، ینظر الطبیب الی موضع مرضها بقر الضروره… و فی الشامی: قال فی الجوهره: إذا کان المرض فی سائر بدنها غیر الفرج یجوز النظر إلیه عند الدواء، لأنه موضع ضروره، وإن کان فی موضع الفرج، فینبغی أن یعلم امرأه تداویها فإن لم توجد وخافوا علیها أن تهلک أو یصیبها وجع لا تحتمله یستروا منها کل شیء إلا موضع العله ثم یداویها الرجل ویغض بصره ما استطاع إلا عن موضع الجرح اهـ فتأمل والظاهر أن ” ینبغی ” هنا للوجوب. ان روایات سے مندرجه ذیل امور مستفاده هونے: ۱ـ طبیب کے لئے عورت کاعلاج ضرورت کی بنا پر جائز هے ـ ۲ـ اگر کوئی معالج عورت مل سکے تو اس سے علاج کرنا ضروری هے ـ ۳ـ اگر کوئی عورت نه مل سکے، تو مرد کو چاهئے که اعضائے مستوره خصوصا شرمگاه کاعلاج کسی عورت کو بتادے، خود علاج نه کرے ـ ۴ـ اگر کسی عورت کو بتانا بھی ممکن نه هو، اور مرضه عورت کی هلاک یا نا¬قابل برداشت تکلیف کا اندیشه هوتو لازم هے که تکلیف کی جگه کے علاوه تمام بدن ڈھک دیاجائے، اور معالج کو چاهئے که جهاں تک ممکن هو زخم کے جگه کی علاوه باقی بدن سے غض بصر کرے.[پرده ۸/۷۰ ـ ط: مکتبه لدھیانوی]?
…………………………………

【والله اعلم و علمه اتم】

عبدالغفورداوودی دارالافتاءمدرسه علمیه مولاناابوبکرتایبادی رحمه الله