چالش های مهم خاورمیانه از نگاه نماینده اهل سنت

آوای سنت : توسعه نیافتگی چالش‌ بزرگ خاورمیانه برای صلح و امنیت/ هنوز نتوانستیم از مرز اختلافات قومی و مذهبی عبور کنیم؛ رحیمی جهان آبادی در گفت و گو با شفقنا

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه قدرت‌های بزرگ به دلیل حکومت‌های ضعیف و غیرمردمی خاورمیانه، دخالت‌های زیادی در این منطقه دارند، گفت: بسیاری از کشورهای منطقه تحت نفوذ قدرت‌های بزرگ هستند که باعث شده بسیاری از تصمیماتشان به جای اینکه بر پایه منافع و امنیت خودشان باشد، بر پایه منافع قدرت‌های بزرگ است.

جلیل رحیمی جهان‌آبادی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا در خصوص چالش‌های منطقه خاورمیانه برای رسیدن به صلح و ثبات، اظهار کرد: منطقه خاورمیانه به لحاظ بافت فرهنگی، پیشینه تاریخی، ذخایر عظیم نفت و گاز و همچنین تنوع قومی و مذهبی در جهان ویژه است و اگر بخواهیم برای جهان، قلبی در نظر بگیریم، قلب جهان، خاورمیانه است. این منطقه خاستگاه اولیه تمدن‌های انسانی است و نقش مهمی در جغرافیای سیاسی، اقتصادی و امنیتی جهان ایفا می‌کند. اما اگر بخواهیم چالش های خاورمیانه را به چند دسته تقسیم کنیم، اولین چالش آن، توسعه نیافتگی است. عمده کشورهای خاورمیانه به لحاظ سیاسی، توسعه لازم را پیدا نکردند و نتوانستند خودشان را با دموکراسی، آموزه‌های جدیدی که بر پایه علم و تجربه بشری و شیوه های مدرن حکومتداری است، تطبیق دهند.

هنوز نتوانستیم از مرز باورهای سنتی و اختلافات قومی و مذهبی گذر کنیم

او در ادامه افزود: ما هنوز نتوانستیم از مرز باورهای سنتی و اختلافات قومی و مذهبی گذر کنیم. تحمل شنیدن دیدگاه‌های متفاوت را به عنوان فرهنگ پایدار در خودمان رشد ندادیم و این امر باعث شده در خیلی از کشورها، جنگ‌های قومی و مذهبی بر پایه اختلافات عقیدتی وجود داشته باشد؛ بنابراین پیدایش افراطگرایی چه از نوع افراطگرایی اسلامی و چه از نوع افراطگرایی مذهبی و فرقه ای در این منطقه آسیب زا شده است. به دلیل حکومت‌های ضعیف، غیرمردمی و گاها ناتوان در مدیریت امور کشورها، دخالت بیگانگان در این منطقه زیاد شده است و بسیاری از این کشورها تحت نفوذ قدرت های بزرگ قرار دارند که باعث شده تصمیماتشان به جای اینکه بر پایه منافع و امنیت خودشان باشد، بر پایه منافع قدرت‌های بزرگ باشد.

نماینده مردم باخرز، تایباد و تربت جام با اشاره به نقش اسراییل در ناامنی منطقه، گفت: نقش اسراییل به عنوان محور چالش و ناامنی، یکی از اصلی‌ترین مسایل در منطقه است. ذخایر عظیم نفت و گاز شرایطی ایجاد کرده که خیلی از قدرت های بزرگ وسوسه تسلط بر این منطقه را داشته باشند که همه این موارد را می توان جزو رنج نامه خاورمیانه به شمار آورد؛ به همین علت می بینید که در پشت مرزهای اروپا عمده پناهجویان از منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هستند.

قدرت‌های بزرگ اجازه همگرایی کشورهای منطقه را نمی‌دهند

رحیمی جهان آبادی با بیان اینکه قدرت‌های بزرگ اجازه همگرایی کشورهای منطقه را نمی‌دهند، گفت: هر زمان به سمت کاهش تنش با کشورهای منطقه پیش می رویم، دخالت اسراییلی‌ها از یک سو و دخالت افراطیون در کشورهای طرف گفت و گو از سوی دیگر، باعث می‌شود با شرایط پُر چالشی مواجه شویم. اما خود ساختارهای سیاسی و حکومتی این کشورها هم در خاورمیانه بعضا درک درستی از امنیت، رفاه، کشورداری و مردم داری ندارند. منافع یک طبقه و شخص حاکم در خیلی از این کشورها، بر منافع کل مردم برتری دارد که باعث شده نتوانیم امنیت و آسایش را تجربه کنیم.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گفت: در حکومت‌های دموکرات، دولتمردان به دلیل اینکه توسط مردم انتخاب می‌شوند، بنابراین به خواسته‌های مردم اعم از دوری از تنش و رسیدن به توسعه تن می‌دهند؛ بعضی از کشورها مثل ایران، عراق و ترکیه که متکی به سیستم های انتخاباتی هستند به دلیل نوپا بودن نتوانستند به نحو مطلوب از این ابزار مناسب دموکراسی برای هماهنگ سازی سیاست داخلی و خارجی با مطالبات مردم، استفاده کنند و آسیب‌های متعددی در این زمینه دارند و از سوی دیگر در بعضی از کشورها، وقتی حکومتی، برخواسته از رأی مردم نیست و پسر بعد از پدر جانشین او می شود و بسیاری از ساختارهای حکومتی سنتی و بدون انتخابات است، عملا همگرایی با مشکل مواجه می‌شود.

نقش قدرت‌های بزرگ در ناامنی منطقه را نباید نادیده گرفت

و تصریح کرد: خاورمیانه این روزها سرزمین رنج و درد برای ساکنان آن و زادگاه توسعه نیافتگی، فقر و افراطگرایی شده است و نه تنها مردم این سرزمین بلکه امنیت سایر بخش‌ها را هم تحت تاثیر قرار داده است؛ اما نقش مداخلات قدرت های بزرگ در شرایط نامساعد خاورمیانه را نباید نادیده گرفت. عده‌ای دوست دارند که نقش دخالت استکبار و خارجی‌ها را نادیده بگیرند ولی من فکر می‌کنم در کنار پذیرش ضعف های داخلی، نباید نقش این کشورها و مداخلات آنها در حق مردم منطقه را نادیده گرفت.

خاورمیانه فرایند تعریف شده‌ای برای همگرایی ندارد

رحیمی جهان آبادی اظهار کرد: یکی از مشکلات ما در خاورمیانه این است که فرایند تعریف شده‌ای برای همگرایی نداریم. اتحادیه اروپا روند همگرایی را بعد از جنگ جهانی دوم از حوزه ذغال و فولاد شروع و به حوزه بازار مشترک و بعد به اتحادیه اروپا رساند و امروز در بخش های مختلف اروپا شاهد سیاست خارجی، اقتصادی، فرهنگی و پولی و مالی واحدی هستیم؛ اما دیدگاه های ما در خاورمیانه هنوز قومی و مذهبی است. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در اتحادیه‌ای به نام شورای همکاری خلیج فارس حضور دارند اما ایران که بیشترین مرز را با خلیج فارس دارد در آن گروه حضور ندارد چراکه عرب نیست.

داعش و طالبان نتیجه‌ای جز جنگ و خون ریزی ندارند

او در پایان خاطرنشان کرد: ما نیاز به فرهنگ سازی و نهاد سازی و همچنین نیاز به باز تعریف همگرایی در خاورمیانه داریم؛ بنابراین تجربه موفقی که پیمان «آسه آن» در حوزه جنوب شرق آسیا داشته ، می‌تواند در خاورمیانه بازخوانی شود. خاورمیانه‌ای که طالبان، داعش و گروه‌های افراطگرای مذهبی دیگر بخواهند تعیین کننده و ترسیم کننده پیشرفت، دموکراسی و آبادانی آن باشند، جز جنگ و خونریزی نتیجه دیگری ندارد.