آوای سنت : یکی از آثار خوبی که ایمان در دل انسان مسلمان بر جای می‌گذارد، مهربانی و شفقتی است که در این دل ایجاد می‌شود. دل مسلمان دلی است رؤوف و شفیق. مهربانی سراسر این دل را فرا می‌گیرد. اصلاً یکی از معانی واژگان ایمان امن است، یعنی کسی که مؤمن باشد قطعاً که دیگران از جانب او در امان خواهند بود.
دلی که سرشار از ایمان باشد چون سرشار از رأفت و شفقت و مهربانی است، طبیعی است که به تعاون و همکاری با دیگران علاقمند می‌باشد. او دوست دارد هرجایی برای کسی مشکلی بروز نماید خود را برساند و با امکانات دست داشته به کمک و مساعدت مصیبت زده بپردازد.
اصلاً انسان مؤمن آرام ندارد وقتی ببیند برادر مؤمنش یا هر انسانی و حتی حیوانی گرفتار مخمصه‌ای شده و او به کمکش نشتابد. امکان ندارد یک انسان مؤمن بتواند با صحنه‌ای کنار بیاید که کسی گرفتاری شدیدی داشته باشد و او آرام نظاره‌گر آن صحنه باشد و کاری از پیش نبرد مگر این‌که نتواند که در چنین حالتی لا اقل با دعا و درخواست کمک از پروردگار خویش تلاش می‌نماید به آن مصیبت زده واقع شده در مخمصه کمک و مساعدت کند که البته این هم کمک کوچکی نیست، زیرا دعای مؤمن در حق برادر مؤمنش به اجابت نزدیک‌تر است.
از چنین یک احساس پاکی که برخاسته از نور ایمان است، اصل تعاون و همکاری ایمانی بر می‌خیزد. جالب است بدانیم این اصل تعاون و همکاری با ایمانی که انگیزه آن است، در وجود انسان تبدیل به یک غریزه می‌شود. نام این غریزه را می‌توان غریزه حب کمک به دیگران بر شمرد که به شدّت در انسان مؤمن در تلألأ و درخشش است.
پیامبر اکرم (ص) در ماقبل نبوّت خویش نیز از این صفت نیک برخوردار بودند که به اهل مخمصه و مشکل کمک و مساعدت می‌کردند. ایشان در زمان نوجوانی با گروهی از نوجوانان مکه گروه متحرکی را تشکیل دادند تا از طریق آن بتوانند راحت تر به کمک و مساعدت دیگران بشتابند. ایشان و جوانان همراه‌شان در پیمانی به نام پیمان فضول با هم متعهد شدند که هرگاه ضعیفی، نا توانی، مظلومی ندای هل من مغیث سر دهد این گروه به کمکش بشتابند و او را از حالت بدی که در آن قرار دارد نجات دهند.
قرآن کریم این کلام راستین پروردگار که مستمسک مسلمانان در تمام امور است به اما امر و فرمان می‌دهد تا با هم همکاری و مساعدت داشته باشیم. حق‌تعالی می‌فرماید: {وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ} [المائده، ۲] (و با یک‌دیگر بر نیکی و تقوا همکاری کنید و بر گناه و تجاوز همکاری نکنید و از خدا بترسید که خداوند سخت کیفر دهنده است).
این آیه مبارکه در این زمینه واضح است زیرا خطوط کلی و مسیر دقیق کمک و تعاون را ترسیم می‌نماید. آیه تصریح می‌دارد که کمک و مساعدت باید در امور برّ و نیکی و خیر باشد نه بر گناه و تجاوز. یعنی محور کار تعاون امور خیر و خوبی است نه شر و بدی و این نکته‌ای است که هر انسان مسلمانی باید آن را مد نظر داشته باشد.
جمله آخر آیه که سخن از تقوا دارد نشان می‌دهد که از موارد تقوا همین است که انسان به دیگران کمک کند و تعاون داشته باشد. یعنی تقوا تنها به ادعا یا به عیار ساختن شکل و شمایل با سنن نبوی (ص) نیست، بلکه از جمله اموری که نشان از تقوای شخص دارد یا او را به مدارج عالی تقوا می‌رساند یکی هم تعاون بر برّ و نیکی و خیر است.
هر انسان مسلمانی هر چند ادعاهای گزاف در مورد ایمان و تقوا داشته باشد، اما بازهم متقی به شمار نمی‌رود مگر این‌که تعاون و همکاری داشته باشد و در راستای حل مشکلات مردم کاری از پیش ببرد. در این قول خدای تبارک و تعالی دقت کنید:
{لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ} [آل عمران،۹۲] (هرگز به نیکی نمی‌رسید تا که از آنچه دوست دارید انفاق کنید و آنچه را که انفاق می کنید خداوند به آن داناست).
انفاق یکی از اهرم‌ها و ابزار تعاون بر خیر و خوبی است و این آیه مشخصاً بر روی این نکته انگشت اهمیت گذاشته که به مقام برّ و نیکی نمی‌رسید مگر این‌که از آنچه دوست دارید انفاق کنید. هر کسی که ادعا می‌کند که انسانی نیکو خصال و به اصطلاح عربی بارّ می‌باشد اگر تعاون و همکاری در رأس انفاق از آنچه دوست دارد نداشته باشد به یقین که در ادعای خود مهمل و گزافه می‌گوید.
پیامبر اکرم (ص) مَثَل مؤمنان را در یک جسد بر شمردند و فرمودند: مثل مؤمن در محبت و مهربانی‌شان مانند یک جسد است که اگر عضوی از آن شکایت کند سایر اعضا با بیداری و تب با او همراهی و هم دردی می‌کنند.
سعدی علیه الرحمه چه نیکو مفهوم این حدیث را در این شعر بیان داشته است:
بنی آدم اعضای یک دیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
امروزه دو تا از سرزمین‌های اسلام گرفتار مصیبت و بلا شده‌اند، یکی هرات در افغانستان که شاهد ۶۳ زلزله و پس لرزه بوده و تمام توان مادی و روحی و حتی جسمی مردم را به یغما برده و بسیاری را به کام مرگ کشانیده است و دیگری مصیبت غزه که همه روزه هزاران تُن بمب بر سر آن ها می‌ریزد و بسیاری را به کام مرگ فرو میبرد. در چنین شرایطی کمک و مساعدت به برادران مان در هرات و غزه یکی از موارد بزرگ تعاون بر خیر و نیکی است. انسان به هر نحوی می‌تواند باید سعی و تلاش کند از معانات و مشکلات مردمان خوب این دو سرزمین بکاهد ولو با صدقه دادن یک دانه خرما هم باشد.
