آوای سنت : در قرآن کریم سورهیی داریم به نام “قلم”. این سوره شصت و هشتمین سوره از سوره های قرآن کریم است که در جزء ۲۹ جای دارد و در مهبط وحی الهی مکۀ مکرمه نازل شده و از این جهت می‌توان گفت سوره مکی است.
خدای تبارک و تعالی در اول سوره، به قلم سوگند یاد نموده، و از این جهت نام این سوره را قلم گذاشته شده است. الله متعال می‌‌فرماید:
{ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ}القلم۱
(ن. و سوگند به قلم و آنچه می‌نویسد).
این نام‌گذاری توقیفی است نه توفیقی، یعنی توسط جبرئیل امین علیه السلام گذاشته شده و رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و سلم آن‌را برای امت خویش بیان فرموده‌اند.
اما چرا خدای تعالی به قلم سوگند یاد نموده است؟ و چرا سورهیی در قرآن کریم به نام قلم مسمی شده است؟
واقعیت امر این است که پاسخ این سوال در نفس همان آیه نهفته است. خداوند متعال جل جلاله در این آیۀ کوتاه به دو پدیده سوگند یاد نموده است:
– قلم؛
– آنچه می‌نویسد.
پس در این سوره سبب سوگند به قلم، “آنچه می‌نویسد” است، و سبب آنچه می‌نویسد “قلم” است، و میان این دو تلازم وجود دارد. یکی از آن دو دلالت بر فضیلت دیگری دارد. قلم دلیل بر فضیلت مطلق نوشتن است و نوشتن دلیل فضیلت قلم.
اما آیا قلم می‌نویسد یا انسان؟
معمولاً این انسان است که قلم به دست می‌گیرد و می‌نویسد. بسیاری گمان می‌کنند این انسان است که می‌نویسد و قلم یک آله و وسیله برای نوشتن است که ای بسا ۵ هزار تومان ارزش بیشتری ندارد.
ولی واقعیت چیز دیگری است. بسیارند انسان‌هایی که توان خریداری یک عدد قلم ۵ هزاری چه که توان خریداری یک قلم طلایی را دارند، و می‌توانند قلم به دست بگیرند، اما نمی‌توانند بنویسند. شاید باورتان نشود برخی از آموزگاران و انسان‌های تحصیل‌کرده نیز توان نوشتن ندارند، با وجود آن‌که شاید مدارج بلند و بزرگ علمی را طی نموده باشند.
پس واضح گشت که نقش قلم در نوشتن برجسته است، و این‌گونه نیست که یک آلۀ ۵ هزار تومانی باشد و بس. اما قلم چگونه می‌نویسد؟
برای روشن شدن پاسخ باید به یک سخن عربی اشاره کرد که در مورد قلم می‌گویند: “مِن وَحیِ القَلَمِ”. یعنی از وحی قلم. واقعیت این است که قلم برای بعضی از انسان‌هایی که الله متعال برای آن‌ها این موهبه را داده، یک عنصر الهام بخش است. بسیاری از انسان‌ها بعد از این‌که قلم به دست گرفتند ابتدا نمیدانستند چه می‌نویسند و چه بنویسند؟ اما به مجرد آن‌که شروع به نوشتن کردند، ملاحظه نمودند مطالب ناب و بکر و زیبا و پر معنی بسیاری پی‌‌درپی می‌آید، و آنان می‌توانند به خوبی اندیشه‌ها و افکار بسیاری را بر روی صفحۀ کاغذ بنگارند.
اینجاست که اهمیت قلم برای ما روشن و واضح می‌گردد، زیرا بسیاری از ما بعد از این‌که شروع به نوشتن می‌کنیم، گویا که به ما الهام می‌شود. پس قلم مایۀ الهام است، وسیله‌یی است که ذهن، فکر و اندیشه انسان را به تیّهج و تکاپو وا می‌دارد، و افکار ناب و بکر را در او ایجاد می‌کند و پرورش می‌دهد که البته این به لطف و عنایت حضرت باریتعالی جل و عل و عزوجل و جل جلاله است و انسان باید آن را اساساً از حضرت او‌تعالی بداند و در ثانی قلم را یک وسیله و آله برای نوشتن بر شمارد و بس چون اگر لطف حق نباشد مانند بسیاری این انسان نیز نمی‌تواند حتی یک کلمه بنگارد.
با توجه به این تجربه، همۀ ما باید خود را بیازماییم و گاهی قلم به دست بگیریم و آن‌را بر روی صفحۀ کاغذ جولان دهیم تا دیده شود چه می‌نگارد و چه می‌شود. یقین باید داشت که در این عرصه با شگفتی‌هایی مواجه خواهیم شد که سبب اعجاب مان خواهد شد.
اینجاست که برای ما اهمیت قلم و آنچه می‌نویسد به درستی معلوم می‌گردد. یادمان باشد این قلم بوده که خدمات بس شایانی برای جهان بشریت و انسان‌ها انجام داده است و اگر قلم نمی‌بود قطعاً که انسان از خیر بسیار محروم می‌گشت و از زمانی که صنعت چاپ و دستگاه و آلات آن به کمک قلم شتافتند این موضوع شتاب بیشتر به خود گرفت.
نباید خدمات بی شائبه و بی پایان قلم را فراموش کنیم و این نعمت پروردگار و آنچه را می‌نویسد از میان و از یاد ببریم.
