توهین به باورهای یک میلیارد مسلمان در پوشش آزادی بیان

آوای سنت : اخیراً به دستور امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه، کاریکاتور توهین‌آمیز به پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) که توسط مجله‌ی شارلی ابدو انتشار یافته بود، بر روی یکی از ساختمان‌های دولتی فرانسه به نمایش درآمد.

این اقدام، واکنش به قتل معلمی بود که این کاریکاتور را تعمّداً به دانش‌آموزان نشان داده بود.

اساساً این کاریکاتور، ذرّه‌ای از جایگاه و عظمت نبیّ مکرّم اسلام(ص) نمی‌کاهد و فقط باعث کوچک شدن کسانی می‌شود که تعمّداً به پیامبر عظیم‌الشأن و بیش از یک میلیارد از پیروان‌ ایشان، اسائه‌ی ادب کرده یا می‌کنند.

قرآن کریم در خصوص واکنش به گفتارها و رفتارهای توهین‌آمیز به آیات و مقدّسات دینی می‌فرماید:

وإِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّىٰ یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ [انعام:۶۸] ✍?ترجمه: و چون گروهی را دیدی که برای استهزاء و طعن‌زدن در آیات ما گفتگو می‌کنند از آنان دوری کن تا به سخن دیگری مشغول شوند.

در هیچ‌کجای قرآن کریم اهانت به مقدّسات دینی، توجیه‌کننده‌ی قتل نیست‌. لذا گزینه‌ی قتل فرد موهن، اقدام قرآنی و سنجیده‌‌ای نخواهد بود و بیشتر باعث تصدیق فرد موهن و همدلیِ جامعه‌ی جهانی با او و سوءاستفاده‌ی قدرت‌مندانِ لذّت‌‌طلب و دین‌هراس از این رویداد می‌گردد؛ به علاوه خون آدمی حرمتش، بسیار موکّد است و ستاندن جان انسان‌ در شرایطی که وی، قصد جان‌ستانی از ما را نکرده، اقدامی نکوهیده و محکوم‌شده است.

از سوی دیگر، کسانی هم که مقدسّات و شخصیت‌های قابل احترام میلیون‌ها انسان را مورد استهزا قرار می‌دهند به نظر می‌رسد به لحاظ شعور اجتماعی و رشادتِ عقلانی، مقداری با ضعف مواجه هستند و می‌بایست در این زمینه بیشتر روی فهمیدگی و سنجیدگی خود کار کنند. به علاوه متولیان نظم عمومی، به ویژه در کشوری همچون فرانسه که مهد تدوین قوانین بوده، بجای رویکرد متناقضِ ایرادِ تبعیض در اجرای عدالت، بهتر است عملکرد و مواضع خود را تابع دانش و علوم حقوق و مدیریت نمایند، نه آنکه از آب گِل‌آلود به هنجارسوزی، در جستجوی منافع و تثبیت قدرت خویش باشند.

به اذعان بسیاری از حقوق‌دان‌ها که دغدغه‌ی نظم اجتماعی را دارند، آزادیِ بیان را به تنهایی نمی‌توان ارزش مستقل تلقی کرد؛ بلکه زمانی ارزش محسوب می‌شود که منجر به تهدیدِ خوبی‌های مفروض(نظیر صلح و…) نگردد؛ لذا متفکران مزبور، دو اصل زیان و اهانت را به عنوان مرزهای آزادیِ بیان، محل توجّه قرار داده‌اند‌.

✍?نویسنده: متین لطفی