دورنمای عادی سازی روابط ایران و عربستان، فرصت‌ها و چالش‌ها
آوای سنت : طی روزهای گذشته تصمیم جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان مبنی بر عادی سازی روابط دو کشور سر خط خبرها شد، و بسیاری از ناظران و علاقمندان قضایای اسلامی را خشنود و خوشحال ساخت.
بر اساس گزارشات خبری، قرار است این دو کشور اسلامی حد اکثر طی دو ماه آینده، روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند، و فصل جدیدی را از مناسبات دو جانبه آغاز کنند.
این توافق اگرچه با میانجیگری جمهوری خلق چین به میان آمده، اما در سطح جهانی و نیز منطقوی و برای جهان اسلام حایز اهمیت فراوان است. این اهمیت هم سیاسی است، هم اقتصادی و هم امنیتی.
بی تردید که دو کشور ایران و عربستان از جمله کشورهای مهم جهان اسلام‌اند. هر دو کشور از قدرت مادی و معنوی مهمی در این گستره برخوردار بوده، نقش آفرینی‌های آنان در سطح منطقه و جهان می‌تواند معادلات مهم جهانی را تحت تأثیر خود قرار دهد.
شکی نباید داشت که کشورهای سلطه‌گر و رژیم صهیونستی در طول مدت‌های مدیدی تلاش کردند تا این روابط را به نحوی از انحاء تنش آلود و غیر دوستانه بسازند، زیرا هراس این کشورها از وحدت و یکپارچکی و تقارب میان این دو کشور اسلامی، خواب خوش را از دیدگان آن‌ها هماره ربوده و می‌رباید.
عادی سازی روابط دو کشور می‌تواند فوائد ذیل را با خود داشته باشد:
– معادلات منطقه را دوباره دیزاین و طراحی کند، زیرا تغییر فضای رقابت منفی میان دو کشور بزرگ منطقه یعنی عربستان و ایران از حالت خصمانه به دوستانه، ایجاب آن‌را می‌نماید تا تعاملات مختلف در سطح کشورهای هم‌سو با این یا آن کشور تغییر یابد، و به گونه‌ای طراحی و دیزاین شود که موجبات نشاط در تمام عرصه‌های حقوق بین الملل منطقه را فراهم سازد.
– در سطح سیاسی این دوستانه سازی روابط می‌تواند برای کشورهای مختلفی که با ایران یا عربستان همسویی دارند از این حیث مفید واقع شود که آن‌ها بتوانند دست به توسعه روابط سیاسی خود با کشورهای منطقه و جهان بزنند، بدون این‌که کشور هم‌سو با خود را از دست بدهند، یا به قیمت از دست رفتن روابط‌شان با این دو کشور تمام شود.
– شکی نباید داشت که این روابط می‌تواند تا حد زیادی موجب تقویت مسلمانان در سطح منطقه و جهان گردد، زیرا نفوذ و جایگاهی که این دو کشور اسلامی در جهان اسلام دارند، می‌تواند موجبات وحدت نظر و عمل را برای کشورهای اسلامی در تمام قضایای مربوط به جهان اسلام به ارمغان آورد، و سبب اعاده حیثیت گفتمان اسلامی به عنوان یک گفتمان مقتدر و مؤثر در تحولات بین المللی گردد. امری که در نهایت به نفع مسلمانان خواهد بود.
– در سطح اقتصادی این روابط تأثیر بسزایی در تمام عرصه‌ها دارد. همه می‌دانیم هر دو کشور عربستان و ایران از جمله کشورهای تولید و صادر کننده نفت هستند، و انرژی حاصله از این طلای مایع، چرخ‌های بسیاری از ماشین‌های جهان را به حرکت وا می‌دارد.
روابط خوب میان ایران و عربستان از یک‌سو می‌تواند در قیمت و تولید نفت کمک کند، و از سوی دیگر نشاط اقتصادی و رونق تجارتی بزرگی را از طریق ثبات اقتصادی و منطقوی با خود به همراه آورد. افزایش تبادله کالا میان دو کشور بزرگ اسلامی و کشورهای منطقه، قطعاً که از آثار خوب این عادی سازی خواهد بود، و در ضمن می‌تواند موجب تحولات عظیم اقتصادی دیگر گردد، تحولاتی که نفع آن به تمام کشورهای منطقه خواهد رسید، و حتی از این محدوده جغرافیایی فراتر نیز خواهد رفت.
– در بعد امنیتی نیز این توافق اهمیت فراوان دارد. این اهمیت بر می‌گردد به قدرت نظامی و امنیتی که این دو کشور به خصوص در منطقه خاورمیانه دارند. برای ایران و عربستان تأمین امنیت کشتی‌های بزرگ تجارتی و نفتکش‌هایی که روزانه میلیون‌ها بشکه نفت را این‌سو و آن‌سو می‌برند، کاری نهایت سهل و آسان است. چنان‌که در صورت وحدت عمل این دو کشور، مهار و کنترل هر رویداد امنیتی در تمام این گستره جغرافیایی در دسترس خواهد بود. فضای امنیتی که بر اثر این عادی سازی روابط و دوستانه ساختن آن ایجاد می‌گردد، می‌تواند این منطقه را که هفتاد در صد ذخایر انرژی فسیلی جهان را در خود دارد، به ثباتی برساند که همه آرزوی آن‌را دارند.
چالش‌های آینده و ضرورت هشیاری دو کشور بزرگ اسلامی
تردیدی نباید داشت که این عادی سازی و از سر گیری روابط دشمنان قسم خورده‌ای نیز در سطح منطقه و جهان دارد. هستند کشورهایی که از قدرت گیری این دو کشور اسلامی در ساحه وحدت نظر و عمل هراس دارند. آن‌ها کسانی هستند که در گذشته‌های دور و نزدیک تلاش نمودند این روابط را همیشه تیره نگهدارند، و اکنون که با فضای جدید روابط دوستانه مواجه شده‌اند، قطعاً باردیگر آن‌ها را به تکاپو وا خواهد داشت تا دست به دسیسه و توطئه بزنند و دو کشور بزرگ اسلامی را یک‌بار دیگر در مقابل هم قرار دهند. ازینرو نیاز مبرم وجود دارد تا هر دو کشور هشیاری خود را حفظ کنند، و اجازه ندهد روابط دوستانه آن‌ها تحت الشعاع این دسیسه‌ها قرار گیرد، و ضرر فضای تنش آلود این روابط بر تمام کشورهای منطقه و جهان اسلام سایه شوم خود را بگستراند.
