ویروس کرونا و سخنی با نمازگزاران
آوای سنت : با توکل به خدا و تفویض امور به ذات باری تعالی و ایمان به آیه‌ی «قُلْ لَنْ یُصِیبَنَا إِلَّا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ» [التوبه: ۵۱] بگو: «هیچ حادثه ای برای ما رخ نمی دهد، مگر آن‌که خداوند برای ما نوشته و مقرّر داشته است، او مولا و سرپرست ماست و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند»؛ معتقدیم که چیزی خلاف مشیّت و اراده‌ی خداوند حکیم روی نخواهد داد.
امّا در عین حال وظایف و تکالیف خود را شناخته و از اسباب و وسایل لازم و مناسبِ هر مطلوبی استفاده خواهیم کرد؛ زیرا فهمیده‌ایم که ایمان به قدر و قضا نه به معنای دست روی دست گذاشتن و سرباز زدن از وظایف، بلکه به این معنی است که انسان باید وظایف و تکالیف خود را بشناسد و به نحو احسن انجام دهد و نتیجه را به خدا بسپارد.
بنابراین در این شرایط اضطراری شیوع خطرناک کرونا ویروس، وظیفه‌ی ما انسان‌ها این است که در حد توان خود، اسباب و وسایل لازم و ضروری، پیش‌گیری از مریض شدن را مراعات کنیم و عافیت دنیا و آخرت را از خداوند مسئلت نماییم.
در نتیجه یاد آوری چند نکته برای نمازگزاران محترم لازم است، به این امید که با مراعات آنها و توکّل بر خدا، این مرحله‌ی بحرانی را به سلامت پشت سر بگذاریم:
۱ـ هنگام خروج از منزل این دعا را بخوانید « بِسْمِ اللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ» به نام خدا، به خدا توکّل کردم، هیچ تلاشی برای نجات از گناه و هیچ نیروی برای انجام عبادت نیست مگر از جانب الله.
چون انس بن مالک می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: هرگاه کسی از خانه خارج شد و این دعا را خواند، به او گفته می‌شود: هدایت شدی، کفایت شدی و نگهداری شدی، شیاطین از او فاصله می‌گیرند و به همدیگر می‌گویند: به شخصی که هدایت شده و کفایت شده و محافظت شده چکار دارید. سنن أبی داود ، ۱۳/ ۲۹۰
راغب اصفهانی می گوید: شیطان اسم عام است و شامل هر موجود مضرّی اعم از انسان و جن و هر جانداری می‌شود؛ بنابراین می توان شیطان را در این حدیث بر معنای مجازی حمل کرد و چنین استنباط کرد که شخصی که این دعا را با اخلاص می‌خواند، خداوند او را از هر بلاء و موجود مضرّی محافظت می کند.
۲ـ کسانی که دارای علایمی شبیه بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا هستند در خانه بمانند و در نماز جماعت و نماز جمعه شرکت نکنند؛ زیرا جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ می‌گوید:« قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَنْ أَکَلَ ثُومًا أَوْ بَصَلًا فَلْیَعْتَزِلْنَا أَوْ لِیَعْتَزِلْ مَسْجِدَنَا وَلْیَقْعُدْ فِی بَیْتِهِ» پیامبر فرمود: هر کس سیر یا پیاز خورد، از ما یا از مسجد ما دوری گزیند و تا بهبودی کامل در خانه‌ی خود بنشیند. صحیح البخاری ، ۲۲/ ۳۴۵
وقتی که مصرف سیر و پیار و بوی نامطبوع آن که باعث آزار و اذیت دیگران می‌شود، سبب تجویز دوری گزیدن از مسجد شود، وجود چنین ویروس و بیماری خطرناکی به طریق اولی مجوّز خانه نشینی و دوری گزیدن از اجتماع خواهد شد.
۳ـ با الگوگرفتن از سیره‌ی عملی پیامبر صلی الله علیه و سلم و استناد به حدیث عمّار که می‌گوید: از پیامبر شنیدم که فرمود: « إِنَّ طُولَ صَلَاهِ الرَّجُلِ وَقِصَرَ خُطْبَتِهِ مَئِنَّهٌ مِنْ فِقْهِهِ» [صحیح مسلم ، ۴/ ۳۶۱] طول نماز مرد و کوتاه بودن سخنرانی او، علامت فهم دقیق او است ـ لازم است که سخنرانان و خطیبان، خطبه‌های مفید و مختصر بخوانند به تحقق ارکان اکتفا نموده و از طول دادن بی جهت خودداری فرمایند.
۴ـ با تأمل در قرآن و سنت نبوی و آثار ماندگار بزرگان دین، گناه و معصیّت آثار مخرّبی بر زندگی بشر داشته و متقابلاً آثار سازنده‌ی توبه و استغفار نیز انکار ناپذیر است؛ بنابراین سخنرانان و خطیبان مردم را به توبه از گناه و استغفار و برگشت به صراط مستقیم و وظیفه‌ی شناسی تشویق کنند و با خطبه‌های امید بخش مردم را به رهایی از این بحران، امیدوار کنند و همگان نیز عملاً اقدام به توبه و انابه کنند.
۵ـ با توجّه به تخفیفات فراوان شریعت اسلام برای بیماران، افراد سالمند و مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی و دیابتی و … که این ویروس برای آنان به مراتب خطرناک‌تر است، می‌توانند در نماز جماعت و جمعه شرکت نکنند.
۶ـ هیات أُمناء و خادمان مساجد، بخشی از درآمدهای مسجد را به خرید موادّ ضدعفونی کننده و شوینده‌ی بهداشتی اختصاص بدهند و جاهایی که محل تماس لمسی نمازگزاران است، مانند دست‌گیره‌ی درب‌ها و شیرآلات دستشویی و وضو‌خانه و … را شبانه‌روز حداقل دو دفعه ضد عفونی کنند.
۷ـ تا جایی که امکان دارد، نمازگزاران در خانه وضو بگیرند و از سرویس بهداشتی‌ها و وضوخانه‌های مساجد استفاده نکنند؛ چون احتمال آلوده بودن مکان‌های عمومی به ویروس بسیار زیاد است.
۸ـ با توجه به عدم وجوب نماز جمعه بر زنان و کودکان، توصیه می‌شود این دو گروه در نماز جمعه و جماعت شرکت نکنند.
۹ـ از آوردن کودکان به نماز جمعه و جماعت جداً خودداری فرمایید.
۱۰ـ موارد بهداشت فردی را مانند پوشیدن لباس پاک، مسواک زدن، شستن مکرّر دست‌ها در طول روز، ماسک زدن، همراه داشتن دستمال کاغذی و … مراعات کنید و در مواقع عطسه و سرفه جلو دهان خود گرفته تا از آلوده شدن مکان عبادت، در حد توان جلوگیری شود.
۱۱ـ به سلام و احوالپرسی گفتاری اکتفا کنید و از دست دادن و روبوسی و معانقه پرهیز نمایید.
۱۲ـ از نشستن و اجتماع غیر لازم و غیر ضروری در مساجد اجتناب کنید و بعد از اتمام نماز جماعت، از مسجد خارج شوید و فضل و رحمت خدا را بطلبید و در هر حال خدا را بسیار یاد کنید، تا رستگار شوید.
۱۳ـ دعا را دست کم نگیرید و برای حفظ سلامتی و شفای خود و دیگران و دفع بلاء دعا کنید، به ویژه دعاهای مأثورِ کشف بلاء و سلامت از امراض را زیاد بخوانید از جمله این دعا که انس روایت می‌کند که پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ همیشه می‌فرمود: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ الْبَرَصِ وَالْجُنُونِ وَالْجُذَامِ وَمِنْ سَیِّئْ الْأَسْقَامِ» [سنن أبی داود ، ۴/ ۳۵۲] پروردگارا، از برص و دیوانگی و جذام و از مریضی‌های بد، به تو پناه می برم.
سفارشاتم را با این دعا که ابن عمر می‌گوید: پیامبر صبح و شب آن را ترک نمی‌کرد خاتمه می دهم:
«اللَّهُمَّ إِنِّا نَسْأَلُکَ الْعَافِیَهَ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ اللَّهُمَّ إِنِّا نَسْأَلُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَهَ فِی دِینِنا وَدُنْیَانا وَأَهْلِنا وَمَالِنا اللَّهُمَّ اسْتُر عَوْرَاتِنا وَآمِنْ رَوْعَاتِنا اللَّهُمَّ احْفَظْنا مِنْ بَیْنِ أیدِینا وَ مِنْ خَلْفِنا وَ عَنْ یَمِینِنا وَعَنْ شِمَالِنا وَمِنْ فَوْقِنا وَنعُوذُ بِعَظَمَتِکَ أَنْ نُغْتَالَ مِنْ تَحْتِنا».
الفاظ دعا از صیغه‌ی متکلم وحده به صیغه ی متکلم مع‌الغیر تغییر یافته است.
نویسنده : رحمن جعفری
