آداب عیادت کردن از مریض در عصر حاضر

آوای سنت : حاج ماموستا ملا قادر قادری در خطبه‌های نماز جمعه (۴ بهمن ۹۸) که در مسجد جامع پاوه اقامه شد، به تعریف اخلاق از دیدگاه آیین اسلام پرداختند و گفتند: ادب در آیین اسلام به معنی درست صحبت کردن، خوب نوشتن و حرکت در مسیر درست است؛ در آیین اسلام ادب به دو بخش ادب با خداوند و ادب با خلق خداوند تقسیم شده است.

ایشان در باب ادب با خداوند متعال به چند نکته اشاره کردند و گفتند: مراد به ادب با خداوند انجام عبادات، حیاء در مقابل پروردگار و اطاعت از دستورات و تسلیم در برابر قضا و قدر الهی و شکر نعمت‌های الهی است.

خطیب جمعه پاوه برخورد آرام با خلق خدا را که دومین بخش از ادب است را بالاترین ادب معرفی کردند و گفتند: ادب در نشست‌وبرخاست، خوابیدن، رفتار با پدر و مادر و خانواده و در پوشش و لباس و حتی رانندگی و تلفن کردن همه و همه ادب با خلق خداوندند؛ در سیرۀ امام شافعی (علیه‌الرحمه) آمده است وقتی در جلسه‌ای حضور می‌یافت هیچ‌گاه بدون فکر صحبت نمی‌کرد؛ وقتی از او سؤال می‌کردند که چرا صحبت نمی‌کند می‌فرمود: دارم فکر می‌کنم صحبت کردنم به نفع است یا سکوت کردنم.

ایشان در پایان بخش اول خطبه‌ها به سؤال پادشاهی از وزیر دانای خود اشاره کردند و گفتند: روزی پادشاهی از وزیر خود پرسید: بهترین هدیه و نعمت خداوند به انسان چیست؟ وزیر گفت عقل است. پادشاه گفت اگر عقل انسان کامل ماموستا قادری افزودند: روزی پیامبر اسلام (ص) به حضرت عایشۀ حمیرا (رض) فرمودند: «یا عائشه ان الله رفیق یحب الرفق فی الأمر کله» خداوند با بندگان خود برخورد آرام دارد و دوست دارد بندگانش هم با ‌آرامی باهم برخورد کنند و احترام همدیگر را داشته باشند. اسلام به ما دستور داده ما به‌عنوان امت رسول‌الله (ص) سعی کنیم در برخورد با یکدیگر ادب را رعایت و احترام بزرگ و کوچک و مسئول و غیرمسئول را نگه‌داریم. نباشد وزیر گفت: ادب است. پادشاه باز پرسید اگر این دو را نداشت چه کند: وزیر گفت اگر مال داشته باشد تا حدی عقل و ادب را جبران خواهد کرد. پادشاه باز پرسید اگر کسی هیچ‌کدام از این‌ها را نداشت چه؟ وزیر گفت او شایستۀ یک صاعقه از آسمان است که بر او فرود آید و مردم از دستش رهایی یابند.

امام‌جمعۀ پاوه در بخش دوم خطبه‌ها گفتند: با مشاهده آیات قرآن کریم درمی‌یابیم خداوند دو نوع مرض را به ما معرفی کرده است. مرض قلب و مرض جسم که در قرآن کریم در خصوص مرض قلب آیات بیشتری وجود دارد؛ اما امروز من می‌خواهم در خصوص مرض جسم و عیادت از مریض جسمی چندجمله‌ای را عرض کنم.

ایشان با اشاره به آیۀ ۸۰ سورۀ شعرا گفتند: در این آیه وقتی حضرت ابراهیم خلیل (ع) از خدای خود تمجید و تجلیل می‌کند، می‌فرماید: خداوند من پروردگاری است که وقتی مریض می‌شوم مرا شفا می‌دهد«وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ»؛ اینجا سئوالی مطرح است؛ مگر انسان خودش را مریض می‌کند؟ پاسخ خیر است؛ در اینجا حضرت ابراهیم ادب را رعایت کرده است؛ و گرنه تعدادی از امراض را خداوند دچار می‌کند و جمعی از امراض به دلیل رعایت نکردن امورات دین و بهداشت و شرایط سلامتی است.

ماموستا قادری بابیان اینکه یکی از نکاتی که در سنت رسول‌الله و احادیث آن بزرگوار وجود دارد، عیادت از مریض است، خاطرنشان کردند: پیامبر اسلام می‌فرمایند: هر مسلمانی چند حق بر برادر دینی خود دارد ازجمله: وقتی مریض شد به عیادتش برود و در وقت فوت نیز در تشییع‌جنازه او شرکت نماید. در سیرۀ پیامبر بزرگوار اسلام (ص) آمده است وقتی نماز را سلام می‌دادند به مأموم‌ها نگاهی می‌کردند و اگر کسی غایب بود احوالش را جویا می‌شدند و اگر مریض بود فوراً به عیادتش می‌رفتند.

امام‌جمعه پاوه سپس به حدیث دیگری از پیامبر اسلام (ص) «ما یُصیب المسلمَ مِنْ نَصَبٍ وَ لا وَصَبٍ وَ لا هَمٍّ و لا حُزنٍ وَ لا أذَاً و لاٰ غَمٍّ حتَّی الشوکهِ یُشاکها إلّٰا کفر الله بِها مِنْ خَطایٰاه» اشاره کردند و گفتند: پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: هرکسی دچار خستگی و مریضی و هم‌وغم و غصه شد و حتی خاری در پای او فرو رفت تک‌تک آن‌ها سبب محو گناهان اوست. پس کسی که سال‌ها و ماه‌ها حتی روزها مریض می‌شود لحظه‌به‌لحظه خداوند از گناهان او چشم‌پوشی و آن‌ها را پاک خواهد کرد.

ایشان در خصوص عیادت مریض حدیثی دیگر از پیامبر اسلام (ص) را روایت کردند و گفتند: رسول خدا (ص) می‌فرمایند: وقتی به عبادت مریضی می‌روید از آسمان و از طرف خداوند و ملائک پیامی برای وی می‌آید و به وی آفرین می‌گویند که به عیادت برادر دینی خود رفته‌اید و با این کار منزلی از منازل بهشت را برای خود آماده ساخته‌اید. «من عاد مریضاً نادیٰ منادیٍ من السماء طبت و طاب ممشاک و تَبَوَّاْتَ من الجنه منزلاً»

ماموستا قادری سپس به آداب عیادت کردن از مریض در عصر حاضر اشاره نمودند و گفتند:علمای ما می‌فرمایند اگر به نزد مریض می‌روید قبلاً به وی خبر بدهید؛ با نشاط برخورد کنید؛ به وی خبر خوش بدهید؛ با حرف‌های مأیوس‌کننده با او برخورد نکنید؛ اگر بیماری واگیر ندارد و محرم است او را ببوسید و تشویق کنید و درنهایت کمتر در نزد مریض بنشینید زیرا ممکن است احتیاجاتی داشته باشد و با حضور شما نتواند آن احتیاجات را برآورده کند.

امام‌جمعه پاوه خاطرنشان کردند: الحمدلله ما مردم هورامان و مناطق کردنشین با فرهنگ اسلامی و دینی بزرگ شده و رشد کرده‌ایم و سرکشی از مریض و همکاری با خانواده او در درجه اهمیت بالایی برای ما قرار دارد. ولی به این هم نباید قناعت کنیم چون وضع جامعه ما خوب نیست و مردم ما فقیر هستند و باید نسبت به افراد مریض و فقیر توجه ما بیشتر شود.

ایشان بخش سوم خطبه‌ها را با سخنی از حضرت علی (ع) آغاز کردند و گفتند: حضرت علی (رض) می‌فرماید: «أَلَا وَ إِنَّ مِنَ الْبَلَاءِ الْفَاقَهَ، وَ أَشَدُّ مِنَ الْفَاقَهِ مَرَضُ الْبَدَنِ، وَ أَشَدُّ مِنْ مَرَضِ الْبَدَنِ مَرَضُ الْقَلْبِ» بدانید و آگاه باشید بدترین درد برای انسان فقر و نداری است و بدتر از فقر مادی مرض جسم و بدن است و بدتر از همه این‌ها مرض قلب است.

ماموستا قادری سپس به علل امراض درونی و قلبی اشاره کردند و گفتند: عدم تربیت صحیح فرزندانمان که موجب می شود در اثر غفلت ما شیاطین آنها را می دزدند؛ رسانه‌های مضر که با برنامه‌های خود فرزندان ما را به‌سوی نابودی می‌برند؛ عملکرد مسئولان در دنیای اسلام که عدالت کم و وضع اقتصادی خراب و بیکاری فراوان است و دشمنان اسلام و مسلمانان که هرروز درصدند تا برنامه جدیدی برای انحراف جوانان مسلمان داشته باشند؛ چهار عامل امراض درونی هستند.

ایشان با اشاره به اوضاع کشور همسایه عراق گفتند: امروز در رسانه‌ها، بغداد را دیدم که مردم زیادی جمع شده بودند و داشتند به دشمنان دین نفرین می‌گفتند؛ روزگاری نام بغداد، دارالسلام (یعنی محل امنیت و سلام) بود و اما متأسفانه امروز محل جنگ و حرب شده. (روزی صدام بغداد را محل حرب کرده بود. روزی داعش و امروز آمریکا) معلوم نیست مردم عراق کی شاهد آرامش‌اند.

خطیب جمعه پاوه در بخش پایانی خطبه‌های خود به زیارت قبور اشاره کردند و گفتند: ما در عرفمان چیزی به نام ۳ روز، هفته و چهلم و سر سال نداریم چون این روزها حزن و غم را تجدید می‌کنند؛ بنده در روز چهارم از فوت فرزندم به همراه چند نفر از روحانیون و اعضای خانواده‌ام برای خداحافظی بر سر قبرش حضور یافتم؛ بعد از قرائت قرآن و چند جمله موعظه برای آخرین بار خداحافظی کردیم؛ پیامبر اسلام (ص) روز شنبه برای خداحافظی با شهدای احد به احد رفتند؛ لذا روز خاصی برای زیارت قبور عزیزانمان مشخص نشده است. هرروزی می‌توانیم برویم و خیر نصیب ما شود به شرطی که بیدار شویم و درس بگیریم.