آوای سنت : همه ما به طاعت و عبادت نیاز داریم به خصوص شب زنده‌داری‌ها. طاعت و عبادتی که در شب به خصوص در نیمه‌های شب انجام می‌شود ارزش و اهمیت فراوانی دارد. خدای تبارک و تعالی برای این عبادات اجر عظیم و پاداش جزیل مقرر داشته است.
فضیلت عبادت شب هم به لحاظ کمّی است و هم از حیث کیفیت ارزش و اهمیت دارد. در آن نیمه‌های شب وقتی انسانی به خاطر خدا جل جلاله از خواب خوش بر می‌خیزد و به طاعت و عبادت می‌پردازد یقیناً که کیفیت آن از کیفیت عبادات روز که انسان از بستری نرم و خوابی خوش بر نمی‌خیزد بیشتر و بهتر است. از حیث کمیت ثواب نیز عبادت شب جایگاه ویژه دارد و از چندین جهت انسان عابد مستحق اجر و پاداش است.
لیکن بعضی از انسان‌ها بنا بر معاذیری، از جمله نیاز به استراحت در شب به منظور کسب انرژی برای کار در روز در جهت کسب معیشت، به خواب شب نیاز دارند و برای شان مناسب نیست که نیمه‌های شب از خواب برخیزند و طاعت و عبادت کنند. و از سویی همین کسان خود را نیازمند ثواب و پاداش عبادت شب می‌دانند، پس این‌ها چه باید بکنند؟
در این خصوص بد نخواهد بود ببینیم حضرت رسول معظم اسلام (ص) چه ارشاد می‌فرمایند؟ پس سری می‌زنیم به منابع و کتاب‌های حدیثی و روایی تا ببینیم ارشاد رسول الله (ص) در این مورد چیست؟
عن عائشه، قالت: سمعتُ رسولَ الله -صلى الله علیه وسلم – یقول: «إنَّ المُؤْمِنَ لیُدرِکُ بِحُسنِ خُلُقِهِ درجهَ الصائِم القائِم». (سنن ابی داود، ج ۷ ص ۱۷۶)
(از ام المؤمنین عایشه صدیقه روایت شده که گفت از پیامبر خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: همانا مؤمن با اخلاق خوش خویش درجه روزه دار و برپا کننده شب را در می‌یابد).
و در روایتی دیگر از ایشان آمده که گفت: رسول الله (ص) فرمود:
«إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیُدْرِکُ بِحُسْنِ خُلُقِهِ دَرَجَهَ الصَّائِمِ الْقَانِتِ الْمُخْبِتِ» (الجامع لابن وهب، ص ۶۰۳)
(همانا مؤمن با حسن اخلاق خویش درجه روزه‌دار مطیع و فروتن را در می‌یابد).
در این دو روایت به خوبی بیان شده که انسان مسلمان هرگاه اخلاق نیکو و حسنه داشته باشد با چنین اخلاقی می‌تواند ثواب کسی را به دست آورد که شب را به قیام و طاعت و عبادت سپری نموده و روز را روزه گرفته است. و نیز درجه روزه‌داری را کمایی نموده و به دست آورده که بی نهایت مطیع پروردگار است و در برابر همه فروتن و متواضع می‌باشد.
انسان فروتن در پیشگاه خداوند جل جلاله از جایگاه و منزلت بلند و رفیعی برخوردار است، چون متکبر نیست. وقتی انسان متکبر در نزد حق ارزش نداشته باشد، واضح است که انسان فروتن ارزش فراوان دارد.
نیز انسانی که به خاطر خدا (ج) در جریان روز خورد و نوش خود را ترک می کند و روزه می‌گیرد، طبیعی است که در نزد حق‌تعالی ارزش و اهمیت فراوان داشته از جایگاه بلند و رفیع برخوردار است.
نیز انسانی که شب را تا صبح به قیام، قرائت، رکوع، سجده، تلاوت قرآن، ذکر و ورد و نماز تهجد و تسبیح و تهلیل می‌گذراند نزد خداوند لا یزال مقامی ارجمند دارد.
اما اگر کسی نتواند تمام این مقامات را در جریان شب و روز به علت گرفتاری‌هایی که دارد کمایی نماید، می‌تواند در جریان روز اخلاق نیکو داشته باشد. یعنی با همه رفتار نیک و شایسته داشته تلاش کند احترام همه کس را رعایت کند، و به هیچ کس اهانت روا ندارد و کسی را به هیچ وجه نرنجاند که اگر چنین کند به شهادت و گواه دو روایتی که بر شمردیم با چنین اخلاق نیک و شایسته‌ای می‌تواند در کمال سهولت و آسانی هم ثواب شب زنده‌دار را کمایی کند، هم ثواب کسی که در جریان روز روزه دارد و هم ثواب بنده مطیع و متواضع و فروتن را. همه این‌ها را می‌تواند فقط با اخلاق حسنه و نیکو به دست آورد.
بیاییم از این فرصت طلایی استفاده کنیم و با اخلاق نیکو هم شب زنده دار شویم، هم روزه‌دار و هم بنده مطیع خدا(ج) و هم از فروتنی بر خوردار گردیم، فروتنیِ که موجب رفعت و بلندی است، زیرا خداوند (ج) بر زبان پیامبر خود وعده نموده که انسان‌های فروتن را بالا ببرد.
یقیناً بهترین محلی که بیشتر باید حسن خلق رعایت شود، رفتار شخص با اهل و عیالش است و نیز با همسایه‌ها و همکاران و مردم ره‌رو و رهگذر.
