آوای سنت : یکی از پدیدارهای بد و زشت جهان معاصر، پدیده جنگ و زورگویی است. کشورها و ملتهای قدرتمند امروزه به ملتهای ضعیف و ناتوان زور میگویند، و اگر خشم شان شعلهور گردد بی مهابا به آن کشور لشکرکشی مینمایند و همه چیز را ویران و همه کس را به خاک و خون میکشند.
نمیگوییم که این فرهنگ زاده تمدن معاصر و بافت سیاسی جغرافیایی حاضر، و نتیجه منافع اقتصادی زمان ماست، زیرا چنین وحشتها و بربریتها در طول تاریخ بشریت وجود داشته، و از این ناحیه همواره بسیاری از انسانها در مشقت و عنا بودهاند، و در جریان منازعات خونین جان و تمام هست و بود خود را از دست دادهاند.
لیکن امر مسلم این است که وجود چنین پدیداری و کلاً وجود جنگ در زندگی بشری که در عرصه علوم مختلف و صنعت و تکنالوژی و حتی فرهنگ و مدنیت تا حد زیادی رشد نموده، مایه نگون بختی و شرمساری مدرنیته و مدنیت بر خاسته از آن است.
دنیای معاصر به درجهیی از دانش و فهم رسیده که بتواند مشکلات بین بشر را از طریق گفتگو و مفاهمه حل و فصل نماید. آنچه سبب جنگ میشود، تضاد منافع است. این تضاد منافع از طریق میز مذاکره و گفتگوهای سازنده میشود که راه خود را به سوی حل و فصل شدن باز کند. اگر کسی خواسته باشد این مشکلات را از طریق جنگ حل و فصل نماید، قطعاً که جنگها معمولاً هزاران مشکل دیگر را به وجود میآورند که حل و فصل این مشکلات خود جنگهای دیگری را تقاضا میکند و این به معنی ورود به دور باطل جنگهای خونین است.
برخی از رسانههای و وسایل تبلیغاتی با توجه به رویکرد نا درست برخی از مسلمانان در تلاش آن هستند تا دین اسلام را دینی جنگ طلب و خشونت خواه و ویرانگر جلوه دهند. چنین پنداری از اساس و بنیاد غلط و نادرست است و وصلهای است که هرگز نمیتوان آن را به اسلام چسپاند.
اسلام به معنی سلامتی است. صلح یکی دیگر از معانی آن است. رسول الله (ص) بعد از اینکه به پیامبری مبعوث شدند، هرگز دست به شمشیر نبردند که از همان اول خواسته باشند به زور شمشیر و تهدید و ارعاب دیگران را به اسلام وادار نمایند. ایشان از مکیان و قریشیان با کمال لطف و مهربانی و با ارائه استدلالهای قوی از قرآن کریم، تلاش میفرمودند تا آنها را نسبت به صداقت و راستی خود و حقانیت دین حنیف قانع کنند.
این وضعیت در مرحله مکی ۱۳ سال را در بر گرفت و در تمام این دوره ایشان دست به سلاح و شمشیر نبردند. این به آن سبب نبوده که مسلمانان توان جنگ نداشتند، بلکه به آن سبب بوده که اسلام ابتدا تلاش میکند از طریق منطق و گفتگو و استدلال، قناعت مخاطب خود را به حقانیت خود جلب نماید و از او بخواهد به ارزشهای اسلامی بگرود، اگر نمیپذیرد این حق را دارد ولی به لحاظ جغرافیای زمینی و سیاسی باید تحت حظیره اسلام در آید و اگر آن را هم نمیپذیرد و مانع پیشرفت مسلمانان و دعوت اسلامی میگردد، در چنین حالتی اسلام اذن جهاد داده که البته جهاد هم باید بر وفق احکام ویژهای صورت گیرد. نمادهایی از این نوع تطبیق را در مرحله مدنی و همچنان در دوره فتوحات در زمان خلافت راشده میتوان ملاحظه کرد.
البته این به معنی انکار فرضیت جهاد در شرایط خاصی که آیات قرآنی و احادیث نبوی و بیانات فقها ابراز داشتهاند نیست، زیرا این فرضیت تحت همان شرایط خاص با آیات و احادیث به اثبات رسیده است. مشکل بسیاری از ما مسلمانان این است که در خصوص تشخیص این شرایط دچار غلط فهمی میشویم و نمیتوانیم این شرایط را در زندگی عملی خود تطبیق کنیم.
قدر مسلم این است که فرهنگ تعامل در جهان کنونی تا حد زیادی شباهت به تعامل حیوانات در جنگل دارد، و سازوکارهایی که ناشی از زورگویی و تعامل خشن است، نوعی قانون جنگل به شمار میرود که میتوان بر اساس آن حکم کرد که چنین رویکردهایی به هیچ وجه با روحیه تمدن گرایانه انسانها سرسازگاری ندارد، و نمیتواند ناشی از فکر و اندیشه یک انسان متمدن و آگاه و دارای علم و دانش مدرن و صنعتی باشد.
این که چنین کسانی در دنیای معاصر یافت میشوند که به همه چیز از دریچه جنگ و خشونت میبینند، باید بر آن تأسف خورد و این را ناشی از آن دانست که مدنیت معاصر با وجود پیشرفتهایی که در تمام زمینهها داشته، لا اقل در عرصه تربیت سیاسیون جهان تا حدی ناکام بوده است، زیرا تربیت سیاسی جهان معاصر موجب بروز شخصیتهایی شده که جز زورگویی و خشونت منطق دیگری سرشان نمیشود.
عقلای قوم یکبار دیگر باید در ترتیب اوراق خود تجدید نظر کنند. این همه سلاحهای پیشرفته نظامی و کشتار جمعی چه به درد انسان میخورد. تمام اینها نه تنها که دردی را دوا نمیکنند که بر دردهای بشریت میافزایند. این همه سلاح وقتی تولید میشود هدفی جز جنگ افروزی در ورای آن نیست و این خود نوعی تمدن ستیزی ویرانگر است.
یادمان باشد جنگها تمدن ایجاد نمیکنند بلکه توحش ایجاد مینمایند. یادمان باشد جنگها تمدن را ازاله میکنند و به جای آن ویرانی و بدبختی و سیهروزی به بار میآورند. بیاییم همه دست به دست هم بدهیم و جهان خود را که خانه ماست عاری از هرگونه جنگ و خشونت و زورگویی بسازیم.