آوای سنت : دنیا همه اش آسانی نیست، چنان‌که همه اش سختی نیست. در دنیا آسانی‌ها و سختی‌های فراوانی وجود دارد. هر انسانی در زندگی خود با این سختی‌ها و آسانی‌ها مواجه است. زندگی گاهی خوشی است و زمانی غم و غصه و ناراحتی.
از این قاعده هیچ کس مستثنی نیست. نمی‌توان گفت هر کس بَد باشد و خدای تبارک و تعالی او را دوست نداشته باشد حتماً او را با سختی‌ها مواجه می‌سازد، و اصولاً در سختی و محنت و مشقّت افتادن نشانه بَدی و دوری انسان از خداست. و بر عکس هرگاه انسان در ناز و نعمت و در آرامش و آسایش قرار داشته باشد حتماً دوست خداست و آدم خوبی است که بلاها از او دفع می‌شوند.
اتفاقاً خدای تبارک و تعالی انسان‌هایی را که بیشتر دوست دارد و نزد او تعالی از مقام و منزلتی بر خوردارند بیشتر در بلا می‌افکند تا بر درجات‌شان بیفزاید و به آن‌ها مقام و منزلت بدهد. و اصولاً سختی‌ها و محنت‌هایی که انسان در زندگی خود می‌کشد موجب کشف، بروز و رشد استعدادهای او می‌شود. انسان‌ها نازدانه و راحت طلب هیچ‌گاه به جایی نمی‌رسند و در زندگی خود تجربه و دانشی حاصل نمی‌کنند.
شما در زندگی انبیای الهی، یا صالحان و نیکان و یا شهیدان دقت کنید. انبیای الهی از همه بیشتر مشقت دیده‌اند. از آدم (ع) تا خاتم (ص) همه با مشکلات شدیدی مواجه شدند. نوح (ع) و قومش، هود (ع) و قومش، صالح (ع) و قومش، یوسف(ع) و برادرانش، یعقوب (ع) و فرزندانش، ایوب (ع) و بیماری‌اش و این‌گونه همه، دردهای سختی از این زندگی را متحمل شده‌اند.
صالحان و نیکان نیز این چنین. آن‌ها در مسیر رسیدن به صلاح سختی‌های بسیاری را متحمل شده‌اند، آن‌ها ضمن ادای فرایض و سنن خود را ملزم به انجام و ادای بسیاری از نوافل نیز کرده‌اند. شب زنده‌داری‌ها و خواب خوش را بر خود حرام کردن، روزه‌های مکرر و ترک خورد و نوش و گرسنگی و تشنگی حاصل از آن، ترک شهوات، زهد در دنیا و استفاده نکردن از بسیاری از نعم و از این قبیل؛ این‌ها کارهای سهل و آسانی نیستند، سختی‌های بسیاری با خود دارند. این انسان صالح برای رسیدن به صلاح این همه سختی را متحمل می‌شود.
شهیدان که با جان خود همیشه بازی می‌کنند. جهاد فی سبیل الله جل جلاله کار آسانی نیست، سختی‌های خاص خود را دارد و انسان را با انواع و اقسام مشکلات مواجه می‌سازد. هر لحظه خطر، هر لحظه تعقیب دشمن و جَست و گریز و در آخر هم جان خود را از دست دادن کاری سخت و دشوار است. اما موجب علوّ درجات شهید می‌شود.
ما انسان‌ها نیز در زندگی خود با مشکلات بسیاری مواجه می‌شویم. زنی با شوهر خود مشکل دارد و شوهری با همسر خود، پدری با پسر و پسری با پدر خود، گاهی همسایه‌ها به هم افتاده‌اند، زمانی دو شریک حق و حقوق یکدیگر خود را ضایع می‌سازند، در برهه‌یی دو هم‌کار یک اداره به یکدیگر خویش ستم روا می‌دارند و این‌گونه این دنیا فراز و فرود بسیار دارد.
هر انسانی باید خود را برای پذیرش هر دو حالت آماده بسازد. در سختی‌ها خود را نبازد و در شادی‌ها و آسانی‌ها مغرور نشود. یادمان به عنوان یک انسان مسلمان و مؤمن باشد که هر حالتی که در آن قرار داشته باشیم برای ما خیر و برکت است. این را من نویسنده نمی‌گویم. پیامبر مان (ص) بیان نموده و فرموده‌اند: «در شگفتم از کار مؤمن که کارش همه خیر است. اگر به او خیری برسد شکر می‌کند پس این برایش خیر و خوبی است و اگر سختی برسد صبر می‌کند و این برای او خیر است».
“صبر” و “شکر” دو “مقام و منزلت” بسیار بلند و بزرگ اند که در فراز و فرودها منتظر انسان اند تا او را به مدارج عالی برسانند. کافی است انسان از فرصت‌های هر کدام استفاده نماید تا به این مدارج برسد.
نکته دیگری که انسان باید متوجه آن باشد این است که هر سختی بدون استثنا با خود آسانی دارد. این را خدای بزرگ و مهربان ما می‌گوید. اوتعالی می‌فرماید:
{فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً}الشرح۵
(همانا با سختی آسانی است)
این مطلب را حق‌تعالی در سوره انشراح بیان فرمود، در آیه پنجم، و در آیه ششم همان سوره یک‌بار دیگر این موضوع را تکرار کرده و فرموده است:
{إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً}الشرح۶
(همانا با سختی آسانی است).
این تکرار تأکید را می‌رساند. یعنی حق‌تعالی باربار تأکید می‌فرماید که حتماً با هر سختی آسانی و با هر تنگنایی گشایش است. گشایش حتمی است. نباید از سختی‌ها ترسید و در آن‌ها نا امید شد.
ولی در این میان یک نکته‌ای که بسیار حایز اهمیت است و باید به آن متوجه بود این است که انسان نباید دنیا را سخت بگیرد. حتی سختی‌های دنیا را نباید سخت بگیرد، چون همین سختی‌ها در کنار بسیاری از سختی‌های دیگر آسان است. اصولاً میان باطن انسان و بیرون از حیث ارتعاشات و تشعشعات و پارازیت‌ها و از حیث امور روحی و معنوی ارتباطات تنگاتنگی وجود دارد که دین به آن اشاره نموده اما علم کمتر به آن توجه کرده است. اگر خواسته باشیم این مطلب را با زبانی واضح‌تر بیان داریم باید بگوییم که: اگر انسان در ذهن و درون خود دنیا را سخت بداند و سخت بگیرد، حتماً در بیرون این دنیا برایش سخت می‌شود و دنیا با او سخت می‌گیرد. و بر عکس اگر انسان دنیا را برای خود آسان بگیرد حتماً این دنیا برایش آسان می‌شود.
این قاعده در مورد همه انسان‌ها مصداق دارد به جز انسان‌هایی که حق‌تعالی بنا بر حکمت‌هایی می‌خواهد آن‌ها را بیشتر در مشکلات قرار دهد تا از یک‌سو ساخته شوند و از سوی دیگر به مدارج عالی برسند که البته همین انسان‌ها هم در زندگی خود با آسانی و سهولت و یُسر و شادی به مراتب بیشتر از حالات غم و اندوه مواجهند.
در پایان به این نصیحت حافظ شیراز گوش فرا دهید که گفت:
گفت آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع سخت می‌گیرد جهان بر مردمان سخت‌کوش
