سیستم چند قطبی جهانی

آوای سنت : نظام های جهانی گوناگونی در ادوار مختلف تاریخ شکل گرفت که برجسته ترین آنها نظام تک قطبی بود.

به گزارش سرویس ترجمه آوای سنت ،در طول تاریخ امپراتوری های متعدد،دولتهایی مثل ایران و روم به وجود آمدند و سپس دولت اسلامی با دوره های مختلف خود آمد که در جغرافیای خود شامل ملل و مردمان مختلفی می شود که در سراسر قاره های جهان باستان پراکنده شده اند،این دولت ها دارای نظام های تک قطبی بودند.

قصد نداریم وارد جزئیات و مقایسه بین این کشورها و عملکرد آنها شویم.رنسانس اروپا شاهد پیشرفت تعدادی از کشورهای اروپایی مانند بریتانیا و فرانسه بود تا در اواسط قرن بیستم و پس از جنگ جهانی دوم سیستم جهانی دوقطبی شکل بگیرد.

این سیستم حوزه های نفوذ در جهان را بین دو اردوگاه تقسیم کرد که یکی از آنها توسط اتحاد جماهیر شوروی (اردوگاه شرق) رهبری می شود و ایالات متحده آمریکا نیز رهبری اردوگاه دیگر (اردوگاه غرب) را بر عهده دارد.

مسابقه بین آنها پس از وقوع بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ نزدیک بود به یک جنگ هسته ای منجر شود که می توانست جهان را نابود کند.میدان های دیگری نیز برای رویارویی آنها هست که مظاهر آنها با استفاده از نیروی مسلح آشکار شد، مانند جنگ کره بین سال های ۱۹۵۰/۱۹۵۳ میلادی، جنگ ویتنام و اشغال افغانستان توسط شوروی و همچنین جنگ ستارگان در نیمه اول دهه هشتاد قرن گذشته.

رویکرد رویارویی این دو ابرقدرت تا آغاز دهه آخر قرن بیستم ادامه داشت،تا اینکه اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ از هم پاشید و به ایالات متحده آمریکا اجازه تک قطبی شدن داد و این کشور تا کنون همچنان بر نظم جهانی مسلط است.

سوالی که اینجا مطرح می شود این است،موثرترین سیستم بین المللی برای رهبری جهان در این سیاره چیست؟

یقیناً منظور از نظام دراینجا نظام ایدئولوژیک( اسلامی،سرمایه داری،کمونیستی یا غیر آن نیست)بلکه بحث در اینجا مربوط به رهبری جهانی است،خواه یک جانبه باشد،دوقطبی یا چند قطبی، هر چند که جهان هم اکنون همچنان در یک سیستم تک قطبی که ایالات متحده به عنوان یک ابرقدرت بر آن تسلط دارد در حال زندگی است.

این کشور هژمونی خود را بر جهان از طریق سه نهاد سیاسی، اقتصادی و نظامی سازمان ملل متحد، ناتو و بانک جهانی گسترش داد و این هژمونی یکجانبه بین المللی باعث شد که جهان را با همه تجاوزات و بی عدالتی هایی که انجام می دهد، تابع سیاست های آمریکا کند.این سیاست ها علیه سایر کشورها و ملت ها و حتی نقض چندین باره قوانین بین المللی در چندین موقعیت که مهمترین آنها جنگ افغانستان و عراق است اعمال شد.

رفتار آمریکایی ها در برخی از اقدامات قبلی، وحشیانه بوده است. این کشور در جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی دو بار در هیروشیما و ناکازاکی ژاپن ازسلاح هسته‌ای استفاده کرد و در مناطق مختلف جهان از زور استفاده کرد و حفاظت و امنیت رژیم صهیونیستی را از زمان پیدایش این رژیم در سال ۱۹۴۸ تضمین کرد،این کشور از وتوی خود علیه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد در رابطه با حقوق فلسطین و بسیاری از مواضع بین المللی دیگر استفاده کرد که منجر به تحمیل بی عدالتی به سایر ملت ها شد.این واقعیت منجر به افول ستاره این قدرت جهانی خواهد شد.

ایالات متحده در حال حاضر شروع به تجربه مرحله ای از افول بین المللی خود کرده است، یا بهتر است بگوییم رقابت برای تسلط جهان توسط سایر طرف های بین المللی که به دنبال رقابت با آمریکا برای رهبری دنیا هستند.

ایالات متحده تا چه حد به رهبری این نظم جهانی و سیاست تک قطبی ادامه خواهد داد؟

آمریکا در زمینه اقتصادی برتراست،اما این برتری، آینده روشنی را با قدرت‌های بین‌المللی که به‌سوی رقابت می‌جنگند،ترسیم نمی‌کند،مانند چین که جهان را از نظر صنعتی فتح کرد،یا ژاپن و آلمان که در زمینه فناوری پیشرفت کردند و یک قدرت قوی را تشکیل دادند.

در زمینه نظامی نیز روسیه با گام های مطمئن به سوی پیشرفت در حال رقابت با آمریکاست بلکه روسیه در تعدادی از پرونده های سیاسی رقیب قدرتمندی برای آمریکا بود و توانست برنده شرط بندی شود، همانطور که در کریمه و سوریه اتفاق افتاد.رفتارهای روسیه نیز در این زمینه بسیار دقیق است.

علاوه بر این، بلوک هایی مانند گروه BRICS، که نماینده یک قدرت صنعتی و توسعه در حال رشد است وجود دارندکه نظم جهانی بعدی را تشکیل خواهند داد. در حال حاضر پنج کشور عضو این مجموعه هستند:برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی. این گروه یک چهارم مساحت زمین و ۴۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند.  مهمترین نکته در این گردهمایی این است که هدف اصلی آن ایجاد نظم جهانی چند قطبی است.بی شک امید است که نظام چندقطبی بهتر از انحصار قدرت سیاسی و اقتصادی تحت هژمونی یک قطب، ثبات جهانی را حفظ کند.

درباره گروه بریکس، این را هم بدانیم که این گروه هر ساله طبق برنامه های اندیشیده شده تشکیل جلسه می دهد و ممکن است در آینده کشورهای خاصی درجهان به این گروه اقتصادی جهانی بپیوندند.

کشورهای زیادی از جمله اندونزی، نیجریه، مکزیک، ترکیه و آرژانتین تمایل خود را برای پیوستن به این گروه ابرازکرده اند، اخیرا الجزایر نیز درخواست پیوستن به گروه بریکس را ارائه کرده است. همچنین تمایل به الحاق مصر و عربستان سعودی نیز وجود دارد.

این نشان دهنده یک خط صعودی برای این بلوک بین المللی در آینده برای رقابت با ایالات متحده برای رهبری جهانی است و این ممکن است به صورت غیرمنتظره ای به دست آید.

جهان امروز پس از تجربه الگوی قطبیت جهانی (تک قطبی)،شکست خود را در رسیدگی به تعدادی از مسائل بین المللی مانند مسائل زمین و اقلیم،گسترش لایه اوزون،گازهای منتشر شده و آلودگی و سایر مشکلات جهانی ثابت کرده است.

قدرت‌های بین‌المللی مسئولیت این مشکلات و تشدید پدیده‌ها و علل آن را بر عهده دارند،به‌ویژه آمریکا که مسئولیت جهانی خود را رها کرده و از برخی قراردادهای بین‌المللی مرتبط با این پدیده‌های جهانی خارج شده است.

همه اینها علاوه بر سایر مسائل بین المللی است که جهان تک قطبی معاصر ثابت کرده که در حل آنها ناکام مانده است از جمله برخی مسائل سیاسی بین المللی،گسترش درگیری ها در سراسر جهان و تداوم وحشیگری سرمایه داری که موجب به وجود آمدن بحران های اقتصادی جهانی شده است.

همه این معضلات، ناتوانی نظام جهانی تک قطبی را در ایجاد هرگونه تغییر مثبت برای رفع این مشکلات ثابت کرد، بنابراین جهان به ایجاد یک نظم جهانی چندقطبی جدید نیاز فوری دارد که با این مشکلات مقابله کند وجامعه بین المللی را از تلاش برای باج خواهی و انحصار قدرت دور کند،بعید نیست که نظم جهانی چندقطبی در حال شکل گیری در دنیای واقعیت باشد،موضوعی که ممکن است همین فردا محقق شود.

اصل مطلب را اینجا مشاهده کنید