علت مصیبتها

بسم الله الرحمن الرحیم
پس از آمدن مصیبتهای متعدد بر سر مردم ایران ، دوستان زیادی دلایل آمدن این مصیبتها ،از منظر شرع برایشان جای سوال بود؛
از این رو لازم دیدم باور و نظر خود را از منظر شرع به رشته تحریر در آورم.
خداوند، پس از آن که هستی را آفرید برای آن قوانینی وضع کرد که معروفند به قوانین طبیعت و از طریق وحی این قوانین را به سمع و نظر بشر رساند. البته ناگفته نماند امکان دستیابی به قوانین از طریق عقل و تجربه هم وجود دارد اما زمان زیاد یا انرژی زیادی برای به دست آوردن صرف خواهد شد، لذا لطف باریتعالی شامل حال انسانها گردید و این قوانین را از طریق وحی به سوی آنان روانه کرد و فرمود: هر کس به قوانین پایبند باشد خوشبخت خواهد شد. « أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ (۶۲) الَّذِینَ آمَنُوا وَکَانُوا یَتَّقُونَ (۶۳) لَهُمُ الْبُشْرَى فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَفِی الْآخِرَهِ لَا تَبْدِیلَ لِکَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ »
“تقوا” یعنی اجرای فرمان و دوری جستن ازکجی ها یا به عبارتی ساده تر تقوا یعنی قانون مندی، خداوند در این آیه می فرماید هرکس قانون مند باشد مژده در دنیا و اخرت برای او خواهد بود و این قانون خداوند است و قانون خداوند تغییر ناپذیر است یا در جای دیگر می فرماید دین، دین آرزوها نیست هر کس بد رفتار کند جزای آن خواهد دید مسلمان باشد یا اهل کتاب«لَیْسَ بِأَمَانِیِّکُمْ وَلَا أَمَانِیِّ أَهْلِ الْکِتَابِ مَنْ یَعْمَلْ سُوءًا یُجْزَ بِهِ» فرض مثال؛ اگر یک کافر ویک مومن در دریا باشند ولی کافر شناگر باشد و مومن شنا نداند اگر قرار باشد در حالت طبیعی یک نفر غرق شود، مومن نابلد غرق خواهد شد.
خداوند در معرفی قرآن می فرماید: « ذَلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ» این کتاب، بی شک راهنمای قانون مندان خواهد بود یعنی هرکس می خواهد قانون طبیعت را بشناسد و بدان عمل کند این کتاب(قرآن) راهنمای خوبی خواهد بود.
خداوند در بیان علت مصیبتهای آمده بر سر انسان، یا وضعیت بد انسانها و یا ناهنجاریهای طبیعت، می فرماید: فساد، ناشی از رفتار نادرست انسانها است« ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ» یا در جای دیگر می فرماید: هر مصیبتی که به شما می رسد ناشی از رفتار بد شماست اما خداوند جلو بازتاب خیلی از رفتاربد شما رامی گیرد« وَمَا أَصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ» طبق قانون طبیعت هر عملی عکس العملی دارد مثلا؛ وقتی انسانها مسیر رودخانه را مسدود می کنند ممکن است طبیعت آنها را با سیل تنبیه کند و یا وقتی انسانها بهداشت را رعایت نمی کنند ممکن است آسیب ببینند. برای روشن شدن موضوع، بر می گردیم به مثال شناگر؛ ممکن است مومن نابلد در دریا برای بار اول تکه چوبی را بیابد و بوسیله آن خود را نجات دهد چیزی که انسانها آن را شانس می نامند ولی این شانس، چند بار رخ خواهد داد؟ یا اگر ما مسیر رودخانه را مسدود کردیم آیا بلافاصله سیل خواهد آمد؟ یا اگر ما مسائل بهداشتی را رعایت نکردیم بلافاصله بیمار خواهیم شد؟ همانطور که علم آمار می گوید احتمال دارد رفتار بد ما بازتاب نداشته باشد ولی همیشه اینگونه نیست.
پس همانگونه که یاد شد؛ مصیبتهایی که بر سر انسانها می آید ناشی از رفتار خود انسانها خواهد بود. البته ممکن است یک نفر قانون را رعایت کند ولی چون عموم شهروندان قانون گریز هستند بعد از مدتی مصیبت دامن همه را بگیرد این است که خداوند می فرماید«وَاتَّقُوا فِتْنَهً لَا تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّهً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ» یعنی قانون را، به خاطر عذابی که منحصر در ستمگران نیست رعایت کنید با این تفاصیل امر به معروف و نهی از منکر قابل توجیه می شود بدین صورت که زیر پا گذاشتن قوانین توسط دیگران به ما ربط دارد چون قرار است در طبیعت، ما همه با هم زندگی کنیم نمی توان گفت وقتی همسایه ی من مسیر رودخانه را مسدود می کند ربطی به من ندارد چون با این نقض قانون او، امنیت من هم به خطر می افتد.
حال؛ تکلیف انسانها بعد از آمدن مصیبت چیست؟
خداوند در بسیاری از آیات، من جمله سوره روم که آیه آن پیشتر آمد می فرماید مصیبت در طبیعت پدیدار گشت تا شاید انسانها بازگردند یعنی متوجه قانون گریزی خود شوند و تصمیم بگیرند که قانون مند شوند یا در جای دیگر می فرماید: وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ (۴۲) فَلَوْلَا إِذْ جَاءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا وَلَکِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ (۴۳) فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُکِّرُوا بِهِ فَتَحْنَا عَلَیْهِمْ أَبْوَابَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّى إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذْنَاهُمْ بَغْتَهً فَإِذَا هُمْ مُبْلِسُونَ» مصیبت بر سر خیلی از ملتها آمد تا شاید متوجه اشتباه خود شوند اما آنقدر انسانها سنگدل شده بودند که مانع قانون مند شدن مجدد آنها گردید.
پس راهکار برون رفت از مصیبت بازگشت به سوی اجرای قوانین باریتعالی و پذیرش اشتباه می باشد.
تصمیم بگیریم بیشترین درصد از اجرای قوانین را داشته باشیم تا کمترین آسیب به ما برسد.

نویسنده: استاد شیخ سید محمد شریف هاشمی ،
استاد رشته تفسیر مجتمع علمی فرهنگی سلطان العلما بندر لنگه.