آوای سنت : اکنون که بیشتر جوانب و خصوصیات قاعدهگی تا حدودی روشن شد، بهتر است سراغ احکام ویژه بانوان در دوره عادت ماهانه رفته مقررات مخصوص آنها را در این مورد به بررسی بگیریم.
۱- خانمها در طول مدت قاعدهگی، ناپاک محسوب شده، و همه اعمالی که در آنها طهارت و پاکی شرط است، مانند: نماز، طواف، تلاوت قرآن و امثال اینها، بر خانمها جائز نیست، ولی این ناپاکی به هیچ وجه به معنی نجس بودن زن نیست، زیرا طبق روایات اسلامی مؤمن نجس نمیشود، بلکه ناپاکی مذکور صرفاً جنبه معنوی داشته که حتی با غسل و نظافت نیز از بین نمیرود، بلکه شرط است تا تمام دوران قاعدهگی به پایان برسد، و جریان خون قطع گردد، آنگاه خانم غسل نموده و از ناپاکی معنوی خود بیرون شود.
۲- بر خانمها در عادت ماهانه ادای نماز فرض لازم نیست، و آنها باید از ادای نماز به علت ناپاکی خودداری کنند. در صورتیکه در دوران قاعدهگی زنی به ادای نماز بپردازد، نه تنها که نمازش درست نیست، بلکه گنهکار نیز میشود.
در ضمن، ضرورتی به قضا آوردن نمازهای قضا شده در این دوره نیست، زیرا شریعت اسلام قضای نمازهای دوران قاعدهگی را به علت یسر و سهولت و عدم عسر و حرج بر زنان لازم نساخته است. لیکن فقهای اسلام مستحب میدانند تا خانمها هنگام نماز، مثل دوره پاکی وضوء بگیرند، و بر روی جاینماز خویش بنشینند، و به تسبیح و تهلیل بپردازند، تا عادت به نمازشان بر اثر ترک نماز در دوران قاعدهگی، از دست نرود.
۳- اگر به اندازه یک رکعت از وقت یک نماز باقی باشد، و زن از عادت خویش پاک گردد، و این نماز از او قضا گردد، بر او لازم است تا بعد از غسل این نماز را قضا بیاورد. اگر کمتر از یک رکعت وقت باقی بود، نیازی به قضای آن نماز نیست.
۴- در دوره قاعدهگی ادای سجده شکر و تلاوت قرآن نیز از خانمها مجاز نیست، زیرا همانگونه که قبلاً گفته شد، آنها در این مدت ناپاک به شمار میروند.
۵- در دوران قاعدهگی زنان نباید روزه بگیرند زیرا روزه گرفتن بر آنها در این دوره حرام است. و اگر زنی روزه هم بگیرد، از او پذیرفته نمیشود. نه تنها که پذیرفته نمیشود که گنهگار هم خواهد بود.
سبب حرمت روزه، هم به خاطر ناپاکی است، و هم به این سبب که خانمها در طول مدت قاعدهگی خون بسیاری ضایع میکنند، و از وضعیت جسمی و روانی و صحی مناسبی بر خوردار نیستند، و به خاطر جبران ضایعات نیاز مبرم به تغذیه مستمر و مناسب دارند. از این رو شریعت اسلام زنان را ملزم نموده تا در دوره قاعدهگی روزه نگیرند، و متوجه تغذیه بهتر خود باشند. این سهولت ویژهای برای خانمهاست، و نباید آنها این سهولت را نا دیده بگیرند.
۶- تلاوت قرآن، دست زدن و برداشتن و حمل آن نیز بر خانمها در دوران قاعدهگی مجاز نیست، زیرا خداوند (ج) فرموده که قرآن را فقط پاکان دست بزنند. با اینحال نطق “بسم الله الرحمن الرحیم” و “سبحان الله” و “الحمد لله” و “الله اکبر” و سایر اذکار اشکالی ندارد.
۷- خانمها میتوانند در دوران قاعدهگی به وظیفه معلمی خویش بپردازند. تدریس در دوران قاعدهگی هیچ اشکالی ندارد، زیرا تعداد بیشماری از دانشمندان همانند: امام طحاوی و امام کرخی و سایرین بر جواز تدریس در این دوره فتوا دادهاند.
لیکن اگر خانمی معلم قرآن یا تفسیر بود، در این دوره به گفت فقها، قرآن و تفسیر را باید به گونهای تدریس کند که میان کلمات و جملات به قدر کافی فاصله ایجاد شود. مثلاً کلمات را به گونهای شرح کند که میان دو کلمه قرآن فاصله ایجاد شود. همچنان میتواند آیات را بهصورت نصف نصف توضیح دهد. ولی اگر قرآن کریم پوش جداگانه همانند دستمال یا چیز دیگری داشت، در این حال دست زدن به قرآن اشکالی ندارد. این نکته لازم به یاد آوری است که هر لوحه یا کاغذ و یا سکهای که در آن یکی از آیات قرآن نقش بسته باشد، دست زدن آن برای خانمها مجاز نیست.
۸- اعتکاف نشستن نیز برای زنها در مدت قاعدهگی جواز ندارد. و اگر خانمی به اعتکاف نشست، و در اثنای آن قاعدهگی شروع شد، اعتکافش باطل میباشد. منظور از اعتکاف این است که کسی دهه اخیر ماه رمضان را در مسجد بنشیند، و خود را فقط برای عبادت خدای تبارک و تعالی وقف کند و از همه همهمههای دنیا فارغ سازد.
۹- خانمهای حائضه طواف کرده نیز نمیتوانند. و اگر زنی در اثنای حج حیض شد، میتواند جز طواف، سایر اعمال حج حتی سعی بین صفا و مروه را به انجام برساند. و اگر خانمی پیش از طواف وداع، و بعد از اکمال سایر شئون حج حیض شد، در این شرایط طواف وداع از او ساقط میگردد.
با اینحال خانمها میتوانند در ایام حج از قرصهای ضد قاعدهگی استفاده نمایند، تا به صورت موقت از خروج خون جلوگیری شود، و آنان بتوانند با خیال راحت به اکمال مراسم خویش بپردازند.
۱۰- داخل شدن به مسجد برای زنهاییکه در قاعدهگی قرار دارند، جواز ندارد، مگر اینکه بنای مسجد طوری باشد که آنها ناچار باید از بین آن عبور نمایند. در چنین حالتی اشکالی در داخل شدن به مسجد وجود ندارد، بهشرطی که مکث ننموده فقط عبور نمایند. ولی داخل شدن به عیدگاه و جایی که در آن نماز جنازه خوانده میشود اشکالی ندارد.
۱۱- در عادت ماهوار به دلایلیکه قبلاً شرح شد، مقاربت جنسی حرام است. البته لازم است خانمها در طول مدت قاعدهگی از پوشیدن لباسهای جذاب و آرایش سر و صورت پرهیز نمایند، تا از تحریک شوهر به مقاربت جنسی اجتناب شود. با اینحال بر آنها لازم است تا نظافت را در هر حال و شرائطی، به خصوص در این دوره رعایت کنند.
۱۲- اگر خانمی پیش از ختم عادتش پاک شود، برای مرد مقاربت با زن جواز ندارد تا که همه ایام عادت زن بگذرد. و چون عادتش به پایان رسد و مقداری از وقت نیز بگذرد، شوهر میتواند مقاربت کند ولو خانم غسل ننموده باشد. ولی بهتر است صبر نماید تا غسل صورت گیرد.
۱۳- عدم جواز مقاربت به هیچ وجه به معنی ترک همخوابی با زن در یک بستر نیست، بلکه مستحب است زوجین همچنان طبق معمول با هم در یک بستر بخوابند.
۱۴- برای مرد حرام است زن خود را در قاعدهگی اش طلاق دهد، زیرا زن در شرایط و اوضاع روانی مناسبی نیست که با او چنین معاملهای صورت گیرد، و اگر مردی در چنین حالتی زن خود را طلاق دهد، اگر امکان رجوع موجود باشد باید که رجوع نماید و صبر کند تا عادت ماهوارش پشت سر گذاشته شود، آنگاه اگر میخواست او را طلاق دهد.
۱۵- عقد نکاح در حالت قاعدهگی هیچ اشکالی ندارد، و مرد میتواند با همسرش خلوت صحیحه انجام دهد، بهشرط آنکه بر نفس خود از انجام مقاربت جنسی کنترل کافی داشته باشد.
۱۶- توسط حیض عده زن مطلقه شمارش میشود. منظور از عده سپری شدن مدت زمانی است که طی آن خانمهای مطلقه باید صبر کنند تا رحم شان بهکلی پاک شود. به این معنی که هیچ گونه اثری از جنین یا ولد در شکم باقی نماند، زیرا بعد از گذشت سه دوره قاعدهگی بهخوبی معلوم میشود که آیا رحم زن پاک است یا خیر؟ چنانچه پاک بود خانم میتواند با شوهر دیگری ازدواج کند، و اگر پاک نبود باید صبر کند، تا وضع حمل صورت گیرد. البته گذشت سه دوره عادت ماهوار برای زنهایی است که شوهر با آنها خلوت صحیحه نموده و یا مقاربت جنسی انجام داده، زیرا اگر چنین اعمالی با آنها صورت نگرفته باشد، ضرورتی به گذشت سه حیض نیست.
۱۷- توسط حیض حکم به بلوغ دخترها میگردد. میدانیم بلوغ علامه رشد انسانهاست و با رسیدن به این مرحله انسان تحت اوامر خداوند(ج) قرار گرفته، انجام تکالیف شرعی بر وی لازم و ضروری است.
۱۸- بعد از اتمام قاعدهگی غسل بر خانمها واجب میگردد. غسل خانمها باید به اینصورت باشد که مانند وضوی نماز وضوء بگیرند، و بعد از آن تمام بدن خود را شستشو دهند. مستحب است تا مناطق مختلفی از بدن خود را خوشبو سازند، زیرا پیامبر(ص) زمانیکه کیفیت غسل را به اسماء بنت یزید تعلیم میدادند به وی فرمودند تا خود را با پمبه معطر خوشبو سازد.
۱۹- برای خانمها لازم است هنگام غسل آب را به بیخ موهای خود برسانند، و اگر گیسوانشان بافت داشت، لازم نیست بافت موی خویش را باز کنند، ولی باید سرخود را به خوبی ماساج دهند تا آب به بیخ موهایشان برسد.
۲۰- هنگام غسل کدام دعاهای مخصوصی وجود ندارد.
۲۱- بعد از پایان قاعدهگی و غسل، مستحب است خانمها در آرایش و تزیین خود برای شوهران شان بکوشند، زیرا در طول مدت قاعدهگی به علت کم رعایت شدن نظافت، احتمال دارد کراهیتی نسبت به زن در دل مرد ایجاد شده باشد که با آرایش و تزیین و استفاده از انواع عطرها این کراهت از بین میرود و دوباره فضای محبت و صمیمیت در بین طرفین برقرار میگردد.
خانمها در طول مدت عادت ماهوار خویش میتوانند تمام کارهای روز مره خود از قبیل: پخت و پز، خمیر و پخت نان، شستشوی لباس و امثال آن را انجام دهند. و مستحب است که با شوهر و فرزندان خوردسال خویش طبق معمول در یک بستر بخوابد، تا از مشابهت به یهود که از همسران خود در مدت قاعدهگی جدا میشوند بپرهیزد. این نکته را نیز باید بدانند که محدودیتهای اسلام در دوران قاعدهگی فقط در بخش عبادات و مقاربت جنسی است، و هیچگونه تأثیری در انجام امور طبیعی دیگر ندارد.