فرق نگذاشتن میان فرزند دختر و پسر و اهمیت آن در آموزههای شرع مبین
دکتر عبدالمجید صمیم
آوای سنت : یکی از عادات جاهلی و بی خردانهای که میان برخی از انسانها با وجود پیشرفتهای هائل در تمام حوزههای زندگی بشر هنوز باقی مانده، تفاوت قایل شدن میان فرزند دختر و پسر است. طوری که برخی از خانوادهها و پدران و حتی مادران نسبت به این که صاحب دختر شوند حساسیت دارند، و با آن به گونهای تعامل میکنند که نه انسانی است و نه اسلامی.
تفاوت قایل شدن میان فرزند دختر و پسر تنها مربوط به برخی از مسلمانان و کشورهای اسلامی نیست، این بلا از گذشتههای دور در زندگانی بشر وجود داشته و هنوز هم دارد، طوری که تمام مرزهای نژادی، قومی، زبانی، منطقوی را در نوردیده، حتی جوامع پیشرفته و متمدن نیز در بسیاری موارد از این پدیده رنج میبرند.
در پیش از طلوع خورشید پر فروغ اسلام نیز چنین پدیده زشتی مرسوم بوده است. عرب جاهلی که در بدویت ید طولایی داشته و از تمدن و زندگی برخاسته از آن گریزان، نسبت به داشتن فرزند دختر بسیار حساس بود. قرآن کریم از این حالت عرب بادیه نشین چنین حکایت میکند:
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدّاً وَهُوَ کَظِیمٌ یَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَیُمْسِکُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا یَحْکُمُونَ [النحل، ۵۸-۵۹].
(و هرگاه یکی از آنها به دختر مژده داده شود، رویش سیاه میگردد در حالیکه خشم خود را فرو میخورد و از بدی آنچه به آن بشارت داده شده از قبیله خود روی میپوشاند. آیا او را باخواری نگهدارد یا در خاک پنهانش کند؟ وه چه بد داوری میکنند).
این حرکت جاهلی است که یک انسان با تولد فرزند دختر در خانه خویش، چهرهاش را بر افروخته و سیاه سازد و خانه را رها کند و از شدت خشم سر به کوه و بیابان بگذارد و دردی بر درد ولادت زن بیفزاید در عوض اینکه مرهمی باشد بر دردهای ناشی از مشقت ولادت او. یک مرد عاقل دارای مروئت و مردانگی هرگز چنین جنایتی در حق شریک زندگی و خانواده خود مرتکب نمیشود.
زمانی که پیامبر اسلام (ص) به پیامبری مبعوث شدند، این پندار و توهم محض و بدون دلیل را مردود اعلان نموده تفاوت میان دختر و پسر را نه تنها که بر داشتند که بر وجود دختر در خانواده به عنوان مایه خیر و برکت نگریسته آنرا یکی از عوامل ورود والدینش به بهشت معرفی کردند که این خود نشان از اهمیت فرزند دختر و برتری آن دارد.
حضرتشان در یکی از بیانات گهربار خود فرمود:
«مَنْ عَالَ جَارِیَتَیْنِ حَتَّى تَبْلُغَا، جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَنَا وَهُوَ» (صحیح مسلم، ج ۴ ص ۲۰۲۷)
(هر کس دو تا دختر را عیالواری کند تا که بالغ شوند، در روز قیامت طوری خواهد آمد که من و او اینگونه هستیم)
و به دو انگشت وسطی و سبابه خود اشاره فرمود که نشان از با همی و قرب و نزدیکی دارد.
و فرمود:
«مَنْ عَالَ ابْنَتَیْنِ أَوْ ثَلَاثَ بَنَاتٍ، أَوْ أُخْتَیْنِ أَوْ ثَلَاثَ أَخَوَاتٍ، حَتَّى یَبِنَّ أَوْ یَمُوتَ عَنْهُنَّ، کُنْتُ أَنَا وَهُوَ کَهَاتَیْنِ» (مسند احمد، ج ۱۹ ص ۴۸۱)
(هر کس دو یا سه دختر، دو یا سه خواهر را عیالواری نماید تا که آنها را به ازدواج دهد یا در کنار آنها بمیرد من و او اینگونه خواهیم بود).
و باز هم به دو انگشت سبابه و وسطی خود اشاره کردند، که اشاره به قرب ایشان با چنین مردی دارد، و اینکه چنین شخصی حتماً در بهشت خواهد بود زیرا پیامبر خاتم (ص) در بهشت مأوی دارند.
چنین امتیازاتی در مورد فرزند پسر وارد نشده و این نشان میدهد که جایگاه فرزند دختر در پیشگاه خدای تعالی و در نظرگاه حضرت رسول نسبت به جایگاه پسر ویژه است.
فرق نگذاشتن میان دختر و پسر یکی از وجایب مهم والدین نسبت به فرزندانشان است. آنها نباید میان فرزند دختر و پسر فرق قایل شوند. خدای تعالی طوری که در آیه گذشته دیدیم از مردانی که میان دختر و پسر فرق میگذارند به بدی یاد نموده و این عمل آنها را نکوهش کرده است.
این گناه بسیار بزرگی است که انسان فرزند پسر خود را از دختر خویش بیشتر دوست داشته باشد. و به خاطر ولادت پسر شادمان گردد و از جهت ولادت دختر چونان ناراحت شود که چهرهاش را خشم و سیاهی فرا گیرد و او را وادارد تا از قوم و قبیله و اطرافیان خویش از شدّت ننگ و عار کناره رود.
این تعامل در هر زمانی زشت و بد بوده و خواهد بود. لیکن در سایه این همه هشیاری و خردی که انسان به آن رسیده و در پرتو دانش روز افزونی که کمایی نموده و این دانش سبب پیشرفت او در تمام زمینهها گردیده، داشتن چنین اندیشه نا بخردانهای از انسان خردمند عملی است نا جایز و جرمی است نا بخشودنی زیرا تمام معاذیری که انسان را از زیر بار مذمت باید بیرون کند از چنین انسانی در زمان ما بر داشته شده است.
متأسفانه که این پدیده زشت در جوامع بدوی و عقبمانده و سنتی بیشتر مشاهده میشود. اما در میان مسلمانان در سایه قرآن کریم و احادیث گهربار حضرت رسول (ص) بدوی و عقبمانده بودن هیچ معنیی ندارد. و اگر کسی هنوز گرفتار چنین توهماتی است باید از آن دست بردارد و خود را مطابق آموزههای اسلام متمدن و با خرد بسازد ورنه زیر بار مسئولیت دنیوی و اخروی قامتش هر چند رسا باشد خم خواهد گردید.
چنین انسانهایی باید از خشم پروردگار بترسند، زیرا هر گونه نگاه بد به این قضیه در واقع اعتراض به تقدیر و عملکرد حقتعالی در میان خلقش است، چون این خدا (ج) است که موجودات را میآفریند و این اوست که مقدر میکند یک انسان پسر باشد یا دختر. اندک تأملی میتواند انسان را به این نتیجه برساند اما کو چشم بینا؟!.