آوای سنت : خانواده کانونی است که خصوصی ترین اجتماع بشری را تشکیل میدهد. در این کانون نزدیکترین کسان یک جامعه با هم زندگی میکنند. تشکیل این خانواده با ازدواج و پیوند یک زن و یک مرد صورت میگیرد و بعد با تولد فرزندان پیوسته در توسعه و گسترش است.
برای آنکه خانواده بتواند در طول زندگی، مسیر درست خود را طی کند، وجود برخی از رویکردهای مثبت ضروری است. تمام اعضای خانواده در قبال این رویکردها مسئولیت دارند و هیچ یک از اعضای آن نمیتواند و نباید نسبت به این ناحیه بی تفاوت یا سهل انگار باشد.
یکی از مهمترین عناصر لازم در این خصوص، وجود وفا در خانواده است. وفا آنگونه که دهخدا در لغتنامه میگوید یعنی: وعده به جای آوردن، و به سر بردن دوستی و عهد و سخن، و به سر بردن پیمان و قول و دوستی، و استقامت و ثبات در عهد، و صفا و صدق و ضمانت در کار و کردار.
تمام این معانی در وفای خانوادگی باید وجود داشته باشد. اعضای خانواده به خصوص دو رُکن مهم آن یعنی زن و شو باید به آنچه در آغاز ازدواج به هم وعده میدهند عمل کنند، و دوست و عهد و پیمان خود را به سر ببرند و در این دوستی و این پیوند استقامت و ثبات داشته باشند و سعی کنند کانون خانواده در عهد و صفا و صدق و ضمانت در کار و کردار به گونهای باشد که بتوان آنرا به عنوان کانون آرامش و آسایش انسان بر شمرد.
التزام به وفای خانوداگی بر همه اعضای خانواده الزامی است، و اینگونه نیست که این صفت نیک مخصوص زنان باشد و مردان از آن بیگانه باشند. برخی متأسفانه اینگونه میپندارند که گویا وفا را باید زنان خانه مراعات کنند و مردان خانه اگر مراعات کنند یا نکنند باکی بر آنها نیست. این پندار از اساس و بنیاد نادرست و غلط است و هیچ دلیلی بر صحت آن نه در شرع وجود دارد و نه در عقل سلیمی که منافع انسانها را در نظر دارند.
پس وفا تنها مخصوص زنان نیست بلکه شوهران و فرزندان خانه اعم از دختر و پسر باید به هنجارهای اجتماعی و حتی سنتی خانواده احترام داشته باشند و وفاداری کنند، ورنه نباید توقع داشته باشند کانون خانواده شان گرم صفا و صمیمیت و محبت و لطف و مهر و محل آسایش جسمی و آرامش روحی باشد.
در عرصه خانواده مهمترین عنصر وفا این است که اعضای خانواده از هم و با هم باشند. از هم بودن یعنی اینکه زن از شو باشد و شو از زن. والدین از اولاد باشند و اولاد از والدین. و با هم یعنی اینکه اعضای خانواده در تمام فراز و فرودهای زندگی با هم و در کنار هم باشند و به مدد هم بشتابند و از بار سنگین مسئولیتها و مصائب زندگی یک دیگر خویش بکاهند.
یکی از شاخ و برگهای بی نهایت مهم وفای خانوادگی این است که زوجین به لحاظ روحی و جسمی از هم باشند. یعنی جسم مرد کلاً از خانمش باشد و هیچ کس را با او شریک نسازد، مگر در حالت ضرورت که نیازمند ازدواج دوم و سوم باشد، و اینکه تمام روح، فکر و اندیشه مرد نیز از خانمش باشد.
در جانب مقابل نیز چنین است. باید تمام جسم و جان و روح و فکر و اندیشه زن نیز برای مرد باشد و او هیچ کس را در این خصوص با مرد شریک نسازد و شریک نداند و طرفین به تمام و کمال از هم باشند.
این مطلبی است که قرآن کریم بر آن توصیه و تأکید دارد. حقتعالی در مورد اینکه جسم و روح و فکر و اندیشه مرد برای زن باشد و او اینها را از دیگران حفظ کند میفرماید:
{قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ} النور۳۰
(و برای مردان بگو دیدگان خود را فرو نهند و فرجهای خود را نگهدارند این برایشان پاکیزهتر است که حقتعالی به آنچه انجام میدهند با خبر است).
در این آیه حفظ فروج به معنی این است که یک انسان مسلمان همسردار باید جسم خود را از سایرین غیر از همسر حفظ کند و نگهدارد. نگهداشتن دیده از مشاهده نا محرمان برای این است که فکر و اندیشه مرد برای زنش باشد، زیرا مرد چشمچران پیوسته در فکر و اندیشه زنان و دختران مردم است و کمتر به همسر و خانم خود میاندیشد، و این بدترین نوع بی وفایی خانوادگی است که مخالف آموزههای قرآن و اسلام و نظام خانوادگی اسلامی است.حقتعالی در مورد اینکه زن نیز باید جسم و جان و روح و فکر و اندیشه خود را برای شوهرش حفظ کند و نگهدارد فرمود:
{وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُوْلِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ} النور۳۱
(و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که از آن پیداست. و باید روسری خود را بر گردن خویش اندازند و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان خود یا کنیزانشان یا خدمتگاران مرد که بی نیازند یا کودکانی که بر عورتهای زنان وقوف حاصل نکردهاند آشکار نکنند و پاهای خود را نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته میدارند معلوم گردد. ای مؤمنان همگی به درگاه خدا توبه کنید امید که رستگار شوید).
در این آیه چند نکته برجسته شده است:
– زنان نیز نباید به سایر مردان غیر از شوهران خود چشم طمع داشته باشند.
– دیده باید فرو نهند و به مردان دیگر نگاه نکنند که این خود بی وفایی است.
– خود را از دید نا محرمان و مردان طمّاع حفظ کنند و نگهدارند. آنها این کار را میتوانند از طریق حفظ حجاب به انجام برسانند.
– پایکوبی نکنند که پایکوبی زنان موجب کشف خفایای زیباییهای آنها به دیگران میشود و ای بسا که امنیتشان از این جهت با تهدید جدی مواجه میگردد، زیرا مردان طمّاع قطعاً که به دنبال آن ها میافتند تا آنها را شکار کنند.
روی این اساس بسیار مهم است زن و مردم مسلمان بعد از اینکه تشکیل خانواده میدهند به هنجارهای این کانون گرم و پر محبت اسلامی وفادار باقی بمانند و هیچ گاه در فکر این نباشند که به خانههای مردم سرک بکشند و به اصطلاح از این طریق خانوادههای دیگران را با تهدید مواجه سازند و دست به بی وفایی خانوادگی بزنند، زیرا خانوادهای که در آن وفا موج نزند نه در پیشگاه خدا (ج) ارزش دارد و نه در نزد ارزشهای انسانی.