آوای سنت :روند ایجاد شایعات و استفاده از آنها برای دستیابی به اهداف جنگ روانی،توسعه یافت هاست.از این رو وزارتخانه‌های دفاع در بسیاری از کشورهای جهان،مراکز جنگ روانی ایجاد کرده‌اند که اعضای آن متخصصانی در زمینه شایعه‌سازی، تعیین تاریخ ارتقای آنها و استفاده از آنها برای تخریب روحیه ارتش‌های دشمن، متلاشی کردن مردم و برافروختن جنگ‌های داخلی هستند.
وقایع زیادی وجود دارد که نشان می دهد،مردم ممکن است در معرض شکست های نظامی قرار گیرند. اما آنها در این عرصه می توانند قدرت خود را بازسازی کرده و تا رسیدن به پیروزی به مقاومت ادامه دهند.
اما مردمی که در معرض شکست های روانی قرار می گیرند اعتماد به نفس خود را از دست می دهند، احساس ناامیدی و افسردگی می کنند و رویاها و توانایی خود را برای دستیابی به دستاوردها از دست می دهند.
شایعه یکی از مهمترین سلاح‌هایی است که برای شکست روحی دشمن به‌کار می‌رود و افراد مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهد تا توان مقاومت خود را از دست بدهند، از این رو کارشناسان جنگ روانی همواره برای توسعه روند شایعه‌سازی تلاش کردند. در یادداشتی که توسط اداره جنگ روانی وزارت دفاع ایالات متحده در سال ۱۹۹۰ ارائه شد، ویژگی های یک شایعه موفق به شرح زیر است:
۱-یادآوری آن باید برای مخاطبان مورد نظر آسان باشد، زیرا این مخاطب می تواند از طریق تماس شخصی آن را تبلیغ کند.
۲- ساده و بدون پیچیدگی باشد و جزئیات زیادی را شامل نشود.
۳- با علایق مردم مطابقت داشته باشد،نیازهای آن را برآورده کند و شرایطی را که مخاطب طی می کند در نظر بگیرد.
۴-در بهره برداری از احساسات و عواطف مخاطب و تلاش در جهت بالا بردن آنها موفق شود.
۵- با سوابق تاریخی همخوانی داشته باشد.
۶- انتظارات مردم را برآورده کند.
۷-بهتر است به یک منبع قابل اعتماد نسبت داده شود.
۸- از اغراق در فرمول بندی آن پرهیزشود.
ادارات جنگ روانی در وزارتخانه‌های دفاع تلاش کردند تا مشخصات محتوای پرمخاطب و تأثیرگذار را توسعه دهند و از آن برای دستکاری عواطف و احساسات مخاطبان هدف استفاده کنند.
آنها همچنین تلاش می کنند تا از تحولات جهان در زمینه فناوری ارتباطات برای شایعه پراکنی، تأثیرگذاری بر روحیه مردم و تحمیل شکست روانی بر آنها استفاده کنند.این ادارات و سرویس‌های اطلاعاتی تلاش می‌کنند تا از رسانه‌ها برای انتشار شایعات در پیام‌هایی که حاوی بخشی از حقیقت هستند، سوء استفاده کنند تا اطمینان حاصل کنند که معتبر هستند و رسانه‌ها به آنها اهمیت می‌دهند.
اینترنت فضای گسترده ای را برای انتشار شایعاتی با هدف تأثیرگذاری بر روحیه دشمن و ایجاد احساس ناتوانی در دستیابی به پیروزی در جنگ یا دستیابی به دستاوردهایی در زمینه های اقتصادی، سیاسی یا علمی به مخاطبان هدف فراهم کرد.
ذهن هایی که برای جنگ روانی برنامه ریزی می کنند،از تجربیات انباشته شده پس از جنگ جهانی دوم برای شایعه سازی و انتشار آن در سیل اطلاعاتی استفاده کرده اند که دستگاه های کشورهای متخاصم از تجزیه و تحلیل، ارزیابی و تشخیص اطلاعات واقعی و نادرست ناتوان هستند و این امر منجر به سردرگمی و تنش در میان ارتش ها و مردم شده و احساس درماندگی و فروپاشی نقشه های آنها را افزایش می دهد.
اینترنت به کارشناسان جنگ روانی پتانسیل زیادی داد تا روند ساخت و انتشار شایعات را توسعه دهند و از آنها در جنگی مستمر علیه مردمی استفاده کنند که از تسلیم شدن در برابر آمریکا سر باز می زنند.
بسیاری از علوم به گشودن زمینه های جدیدی برای توسعه راهبردهای جنگ روانی کمک کردند که مهمترین آنها روانشناسی، سیاست، جامعه شناسی، انسان شناسی و زبان است. شایعات از جمله مهمترین ابزارهایی بود که این علوم در توسعه و استفاده از آنها برای دستیابی به اهداف راهبردهای جنگ روانی نقش داشتند، تهاجم آمریکا به عراق مصداق عینی استفاده از شایعات در جنگ روانی بود.
آمریکا اهمیت استفاده از شایعات را در تحمیل شکست روانی بر دشمن و تخریب روحیه آن به اثبات رسانده است. این کشور اثبات کرد که توانایی به کارگیری شایعات در جنگ ها به مرحله پیشرفته ای رسیده و به سلاحی تبدیل شده است که هیچ کشوری نمی تواند آن را نادیده بگیرد.
مطالعه موردی استفاده از شایعات در تجاوزات آمریکا به عراق نشان می‌دهد که این شایعات می‌تواند منجر به انحلال ارتش، ایجاد آشفتگی و هرج‌ومرج در آن و سوق دادن آن به تسلیم شود.استفاده از شایعات به ارتش ها در زمان جنگ محدود نمی شود، بلکه بسیار گسترده تر از آن است و می تواند منجر به متلاشی شدن مردم و افزایش دوقطبی شدن و تفرقه شود.
کارشناسان جنگ روانی آمریکایی که توانایی‌هایشان در وزارت دفاع و اطلاعات بسیار توسعه یافته است،می‌توانند از این قابلیت‌ها به نفع احزاب سیاسی یا گرایش‌هایی که ممکن است به نفع خود برای نابودی دموکراسی آمریکایی باشند، استفاده کنند و نشانه‌هایی از این موضوع در انتخابات آخرین دوره ریاست‌جمهوری ظاهر شد.
هم اکنون همه کشورهای جهان در حال گذراندن یک بحران بلاتکلیفی هستند که اضطراب، استرس و افسردگی را افزایش می دهد، ادارات جنگ روانی می توانند با سوء استفاده از این بحران، شایعاتی را منتشر کنند که باعث افزایش وضعیت ابهام و آشفتگی شده و منجر به از هم پاشیدگی مردم و بروز جنگ های داخلی شود.
ایجاد شایعه برای تأثیرگذاری بر روحیه مردم تنها در زمان جنگ انجام نمی شود، بلکه برای دستیابی به اهداف مختلف سیاسی، اقتصادی و عقیدتی انجام می شود.
موارد زیادی وجود دارد که بررسی‌ها نشان می‌دهد شایعات برای افزایش نارضایتی و خشم مردم از رژیم‌های متخاصم غرب و یا نفی تبعیت از آمریکا و ناتوانی این رژیم‌ها در مواجهه با چالش‌ها و یا ناتوانی در دستیابی به راه‌حل مشکلات مردم به کار رفته است.
رژیم‌هایی که سیاست‌های ضداستعماری اتخاذ می‌کنند و برای رهایی از وابستگی تلاش می‌کنند،مشروعیت دارند و از طریق انتخابات دموکراتیک به قدرت رسیده‌اند اما با یک محاصره اقتصادی مواجه هستند و نمی توانند راه حلی برای مشکلاتی که در طول دوره های طولانی انباشته شده و قدرت های استعماری در آن نقش داشته اند، پیداکنند.
شایعات برای سرنگونی رژیم های مشروع در آفریقا و آمریکای لاتین و ایجاد حس ناتوانی و ناامیدی در مردم این کشورها و اینکه نمی توانند حاکمان خود را انتخاب کنند و نظام های دموکراتیک خود را بسازند و باید تسلیم رژیم های دیکتاتوری وابسته به آمریکا شوند استفاده شد.
این بدان معناست که روند تولید و انتشار شایعات بخشی از یک جنگ روانی طولانی مدت است و محدود به جنگ واقعی نیست.آمریکا از جنگ روانی برای دستیابی به اهداف خود در مطیع کردن مردم تحت کنترل خود و سرنگونی رژیم هایی که تبعیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن را رد می کنند، استفاده می کند.استفاده از شایعات در جنگ روانی منجر به گمراهی مردم و جعل آگاهی آنها می شود.در بسیاری از موارد، مردم در نتیجه آمیختن واقعیت ها با دروغ، بیان نیمه حقیقت و استفاده از اطلاعاتی که باعث تشویق نژادپرستی و نفرت های قومی و مذهبی می شود، نمی توانند بین شایعه و اخبار واقعی تمایز قائل شوند.
در شایعه،اطلاعات نادرست اغلب به منابع موثق نسبت داده می شود، تصحیح اطلاعاتی که به سرعت از طریق تماس شخصی،رسانه های اجتماعی و سایت های اینترنتی منتشر می شود، برای این منابع دشوار است.
شایعات به یکی از مهم ترین ابزارهای مورد استفاده کشورها و سازمان ها در کمپین های تبلیغاتی خود برای دستیابی به اهداف بلندمدت تبدیل شد.
بین جنگ روانی و تبلیغات رابطه قوی وجود دارد،جنگ روسیه و اوکراین شاهد سیل شایعات به عنوان ابزاری برای مبارزات تبلیغاتی و جنگ روانی بود. یکی از جدی ترین نتایج استفاده از شایعات در این جنگ، کاهش اعتبار رسانه ها بود که در انتشار آن اغراق می کردند.
این شایعات ترس توده های مردم را به سبب ناتوانی آنها در به دست آوردن اطلاعات صحیح از منابع موثق افزایش داد.این شایعات باعث شد بسیاری از مردم اوکراین از ابتدای جنگ تصمیم بگیرند تا ازخانه های خود فرار کنند و به کشورهای دیگر پناه ببرند
خاطرنشان می شود که شایعاتی در داخل قطارهای اوکراین منتشر شد،بلافاصله بعد از آن،مردم این کشورمستقیماً آنها را مخابره کردند و سپس ثابت شد که بسیاری از آنها دروغ بوده و رسانه های روسی آنها را به عنوان بخشی از جنگ روانی منتشرکردند، اوکراین نیز شایعات زیادی منتشر کرد که باعث تضعیف روحیه ارتش و مردم روسیه شد و رسانه های غربی در انتشار این شایعات مشارکت داشتند.
جهان با جنگ‌های واقعی روبرو است که مهمترین آنها جنگ روسیه و اوکراین است، اما شایعاتی در مورد بسیاری از جنگ‌های آتی منتشر می‌شود که ترس بسیاری از توده‌ها را برمی‌انگیزد و منجر به افزایش نفرت در بین مردم می‌شود.
این شایعات می تواند جنگ های مورد انتظار را به جنگ های واقعی تبدیل کند،زیرا جنگ با صحبت و یک شایعه شروع می شود که می تواند به سرعت منتشر شود و باعث ترس و وحشت در بین توده های مردم شود و می تواند منجر به حوادث غیرمنتظره ای مانند استفاده از بمب های هسته ای شود.
نشانه هایی وجود دارد که می تواند ما را در انتظار عواقب جدی برای توسعه استراتژی های جنگ روانی و استفاده از شایعات قرار دهد که مهمترین آنها عبارتند از:
۱-کارشناسان جنگ روانی در همه کشورهای جهان به ویژه در وزارتخانه های دفاع و اطلاعات پست های مهمی دارند که از شایعات برای دستکاری نگرش توده ها استفاده می کنند.
۲-شایعه سلاحی است که خطرات زیادی به همراه دارد و می تواند در زمان مشخصی به راه بیفتد و منجر به شعله ور شدن یک جنگ واقعی و تبدیل به یک جنگ جهانی شود
۳-توسعه توانمندی های متخصصان جنگ روانی، فرصت های خطرناکی را به وجود می آورد.یک قاعده مهم وجود دارد که باید به آن فکر کنیم و آن این است که ناامیدی و احساس حقارت می تواند کشورها و مردم را به اقداماتی سوق دهد که می تواند به فروپاشی کل نظم جهانی کمک کند و هنگامی که شعله امید خاموش شود، توده های مردم چیزی جز یک انقلاب برای حفظ حیثیت و جان خود و دفاع از موجودیت خود نخواهند داشت و انقلاب ها می توانند خشونت آمیز باشند.
۴-انباشت تجارب در زمینه استفاده از شایعات در جنگ روانی اثرات منفی بسیاری بر آینده جهان خواهد داشت، زیرا کشورهایی هستند که سلاح های کشتار جمعی در اختیار دارند که می توانند در مواقعی که احساس کنند ممکن است در معرض نابودی قرار گیرند از آنها استفاده کنند.
تخریب، و شایعات می تواند کشورها را به استفاده از آن سلاح ها سوق دهد،قبل از اینکه فکر کنند تا مطمئن شوند اطلاعات صحیح است و برخی شایعات ممکن است خطرناک تر از بمب های هسته ای باشند و می توانند منجر به پرتاب آن بمب ها شوند.
